Leczenie chorób endokrynologicznych (hormonalnych) medyczną marihuaną i kannabinoidami 

Bardzo istotną rolę w pracy organizmu odgrywa układ hormonalny. Niestety nie zawsze działa on prawidłowo. Czy konopie mogą pomóc w regulowaniu go? Zastanowimy się nad tym, jak medyczna marihuana wpływa na pracę tego układu i poszczególnych organów. W opracowaniu przedstawiamy zbiór najważniejszych informacji w tym zakresie oraz postaramy się odpowiedzieć na najważniejsze pytanie: czy możliwe jest leczenie chorób endokrynologicznych za pomocą medycznej marihuany?

Choroby endokrynologiczne i ich objawy

Układ hormonalny (układ dokrewny, wewnątrzwydzielniczy, endokrynny) składa się z rozmieszczonych w różnych częściach ciała gruczołów dokrewnych, wydzielających hormony. Gruczoły dokrewne to np. przysadka mózgowa, tarczyca, trzustka czy jajniki. Nadrzędną rolę w układzie dokrewnym wykazuje przysadka mózgowa i podwzgórze – produkują hormony tropowe (np. TSH, LH), które z kolei wpływają na wydzielanie innych hormonów.

Rola układu hormonalnego jest bardzo ważna, odpowiada za utrzymanie równowagi organizmu, tzw. homeostazę. Już nawet niewielkie wahania poziomu danego hormonu zaburzają stan harmonii organizmu.

Charakterystyka choroby

Choroby endokrynologiczne są zatem schorzeniami przebiegającymi z zaburzonym wydzielaniem danego hormonu. Dzielimy je na dwie grupy:

• choroby polegające na wydzielaniu zbyt małej ilości hormonu – niedoczynność,
• choroby z wydzielaniem zbyt dużej ilości danego hormonu przez organ – nadczynność.

Jak napisaliśmy powyżej, choroby endokrynologiczne wywierają wpływ nie tylko na konkretny organ z zaburzoną funkcją wydzielania hormonu, ale tak naprawdę na cały organizm i jego funkcje. Dlatego tak ważne jest szybkie reagowanie na niepokojące objawy i podjęcie leczenia.

Jakie choroby zaliczane są do chorób endokrynologicznych:

• tarczycy i przytarczyc,
• nadnerczy,
• trzustki,
• podwzgórza i przysadki,
• jąder, jajników.

Wachlarz objawów obserwowanych w przebiegu chorób endokrynologicznych jest bardzo rozległy, uzależniony od rodzaju choroby, wymieniamy tu najczęściej występujące objawy u pacjentów:

Przyczyny choroby

Przyczyny chorób endokrynologicznych leżą po stronie zaburzonej pracy wydzielania (za mało lub za dużo) konkretnego hormonu. Może być to następstwem uwarunkowań genetycznych, podłoża autoimmunologicznego, zażywanych leków, innych chorób (np. nowotwory), stanów zapalnych. Drugą grupą są tzw. czynniki środowiskowe, czyli stres, palenie tytoniu, zła dieta itp.

Diagnostyka

Leczeniem ww. chorób zajmuje się endokrynolog. Lekarz przeprowadza wywiad i kieruje na badania: krwi – m.in. poziom hormonów, badania obrazowe, np. USG. Kobiety z zaburzeniami miesiączkowania kierują się do ginekologa (najlepiej ginekologa-endokrynologa), przeprowadzany jest również wywiad i badania.

Konwencjonalne metody leczenia

Leczenie schorzeń endokrynologicznych jest zazwyczaj długotrwałe i polega na wyrównaniu poziomu hormonów. Pacjentowi podaje się odpowiednie dawki hormonu (doustnie, wstrzykiwanie, np. niedoczynność tarczycy, cukrzyca) lub leki blokujące nadmierne wydzielanie konkretnego hormonu, zmniejszające jego stężenie. W nadczynności tarczycy możliwa jest również terapia jodem promieniotwórczym. Inna forma leczenia to operacyjne usunięcie organu lub jego części. W przypadku, gdy pacjent choruje na nowotwór (np. tarczycy, trzustki) zastosowanie ma radio- i chemioterapia.

Leczenie chorób endokrynologicznych medyczną marihuaną

Temat chorób endokrynologicznych jest bardzo szeroki, w opracowaniu przedstawiamy najważniejsze ich aspekty i możliwości wykorzystania potencjału medycznej marihuany we wsparciu leczenia tych schorzeń.

Udziału kannabinoidów we wspomaganiu leczenia chorób endokrynologicznych wykluczyć nie można, każdego roku pojawiają się wyniki nowych badań, pokazujących potencjał tych związków. Podkreślić jednak należy, że do tej pory badania w wielu przypadkach przeprowadzono na modelach zwierzęcych lub na małych grupach osób. Dlatego też wymagają kolejnych prób. Medyczna marihuana nie jest lekiem na wszystkie możliwe dolegliwości. Tak to nie działa. Wielokierunkowe działanie kannabinoidów jest niezaprzeczalne, ale tylko w kilku jednostkach chorobowych mamy na ten moment udokumentowane lecznicze działanie. Co więcej, w wielu przypadkach kannabinoidy są terapią wspomagającą standardowe leczenie lub mogą być zastosowane, gdy inne metody leczenia nie dają efektów. Według dzisiejszych wytycznych w Polsce nie jest stosowana w monoterapii w żadnym przypadku.

THC

Obserwuje się wpływ THC na pracę m.in. tarczycy. Analizy wykazały, że kannabinoidy mogą wpływać na wydzielanie hormonów tarczycy: TSH, FT3, FT4. THC oddziałuje na receptory CB1 zlokalizowane w tarczycy. Wg dostępnych badań wpływa na jej pracę – np. zmniejszając wydzielanie – poziom FT3 i FT4, TSH, a także przeciwciał anty-TPO (diagnozowanych przy nadczynności tarczycy, np. chorobie Gravesa-Basedowa).^[1][2]

Nie do końca poznany jest mechanizm wyżej opisywanego działania, badania wymagają potwierdzenia na większej grupie osób.

Kannabinoidy, jak pisaliśmy wcześniej, oddziałują na receptory kannabinoidowe. Rozsiane są one po całym organizmie, znajdują się również w trzustce. Zatem aktywacja receptorów (głównie przez THC) daje efekt w zakresie np. wydzielania insuliny. To może pomóc także w leczeniu cukrzycy.^[3] Aktywacja receptorów CB1 przez THC powoduje wydzielanie insuliny, a tym samym spadek poziomu glukozy we krwi. Prowadzi to jednak do zwiększonego apetytu, gdzie użytkownik sięga po jedzenie, a to w dłuższej perspektywie może być powodem rozwoju otyłości i cukrzycy typu II. Kwestia marihuany w leczeniu cukrzycy nie jest więc zagadnieniem prostym.

Zażywanie marihuany, w dłuższej perspektywie, negatywnie wpływa na funkcje rozrodcze zarówno kobiety, jak i mężczyzny. U kobiet regularne palenie marihuany powoduje zaburzenia w przebiegu cyklu miesiączkowego, pogorszenie jakości komórek jajowych, a także obniżenie libido. U mężczyzn z kolei można się spodziewać gorszej jakości plemników (mniejsza ruchliwość, ilość) i zaburzeń erekcji. Przeczytasz o tym m.in. w naszych publikacjach na temat wpływu THC na płodność. Polecamy także najnowsze badania na temat szkodliwości marihuany w trakcie ciąży.

PCOS (zespół policystycznych jajników) to najprościej mówiąc stan wynikający z zaburzeń hormonalnych, objawiający się obecnością wielu pęcherzyków w jajnikach (wielotorbielowate jajniki). Obserwuje się w tym schorzeniu również nieprawidłowe stężenie hormonów (np. nadmiar testosteronu, LH). Kannabinoidy okazują się pomocne także jako leczenie wspomagające PCOS, w zakresie łagodzenia bólu. Jedno z badań wykazało też, że podanie kannabinoidów spowodowało obniżenie poziomu LH. Mechanizm działania nie jest jasny, wymaga dokładniejszych obserwacji i ponownych badań. W przebiegu PCOS może występować także otyłość i insulinooporność. Temat wpływu, roli układu endokannabinidowego w PCOS jest nie do końca jasny, ale pojawia się w publikacjach:

„Należy podkreślić, że układ endokannabinoidowy może wpływać na kardynalne cechy PCOS, takie jak insulinooporność, nadmierne wydzielanie androgenów i otyłość. U szczurów wykazano, że aktywacja CB1R przez AEA w komórkach β trzustki może indukować nadmierne wydzielanie insuliny i insulinooporność . Obserwacje te sugerują, że lokalny efekt sygnalizacji endokannabinoidowej w trzustce może również odgrywać rolę w insulinooporności związanej z PCOS. Wreszcie brak jajeczkowania PCOS może być, przynajmniej częściowo, wynikiem złożonej zależności między endokannabinoidami, produkcją leptyny i otyłością. Jednak dalsze badania są konieczne, aby wyjaśnić względny udział endokannabinoidów, miejscowe i ogólnoustrojowe efekty w etiopatogenezie PCOS”

Di Blasio, A. M., Vignali, M., & Gentilini, D. (2013). The endocannabinoid pathway and the female reproductive organs. Journal of molecular endocrinology, 50(1), R1–R9. https://doi.org/10.1530/JME-12-0182

CBD

Jeden z kannabinoidów, CBD (kannabidiol) prezentuje przeciwzapalny profil działania, co naukowcy również upatrują jako szansę w zapobieganiu rozwoju cukrzycy typu I.^[3]

„Udowodniono, że stymulacja receptorów CB1 wiedzie do pobudzenia wydzielania insuliny, somatostatyny i glukagonu, natomiast aktywacja receptorów CB2 działa hamująco na sekrecję insuliny. Wyniki powyższych badań sugerują, że receptory kannabinoidowe mogą stanowić cel terapeutyczny w leczeniu zaburzeń homeostazy glukozy”

Borowska, M., Mikołajczak, P., Sawicka-Gutaj, N., Woliński, K., Ruchała, M., Czarnywojtek, A., Płazińska, M. (2018). Wpływ kanabinoidów na układ wydzielania wewnętrznego. Endokrynologia Polska, 6, 705-719. doi: 10.5603/EP.a2018.0072

Ten obszar działania kannabinoidów również wymaga dalszych analiz, tym bardziej, że część z nich jest sprzeczna. Publikacje podkreślają obiecujący w leczeniu cukrzycy, przeciwzapalny, przeciwbólowy i neuroprotekcyjny profil kannabinoidów.

Tematowi leczenia cukrzycy medyczną marihuaną poświęciliśmy osobny artykuł, ze względu na to, jak obszerne jest to zagadnienie.

Wykazano, że CBD może korzystnie wpływać na zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS) – czyli czasu tuż przed miesiączką. Tu również polecamy nasze osobne opracowanie.

CBD może łagodzić także objawy okresu menopauzalnego. Obie jednostki wiążą się ze zmianami poziomu hormonów, zachodzącymi w organizmie kobiety. CBD nie wpłynie w tym przypadku bezpośrednio na hormony czy ich poziom, ale zniweluje objawy stresu, niepokoju, wyreguluje sen. Spadek poziomu hormonów w okresie menopauzalnym ma mieć związek m.in. z zaburzeniami naturalnych endokannabinoidów wytwarzanych przez organizm. Kannabinoidy roślinne mogą te braki uzupełniać, przywracając równowagę organizmu, a tym samym łagodząc nieprzyjemne objawy.

Oczywiście konopie mogą być przydatne głównie jako forma wspomagająca leczenie, łagodząca objawy (zmęczenie, drażliwość, kłopoty ze snem, bóle głowy itp.). Podstawą zawsze jest leczenie farmakologiczne, zlecone przez lekarza.

Inne kannabinoidy

Na efekty działania medycznej marihuany wpływają nie tylko dwa najważniejsze na ten moment CBD i THC, ale również pozostałe kannabinoidy oraz flawonoidy i terpeny. Na przykład CBG (kannabigerol) i CBC (kannabichromen) również prezentują właściwości przeciwzapalne i przeciwbólowe. Synergia wszystkich składników, w odpowiednich proporcjach, decyduje o korzystnym, leczniczym działaniu medycznej marihuany.

Potencjalne skutki uboczne medycznej marihuany w endokrynologii

Medyczna marihuana może dawać, podobnie jak wiele innych preparatów, działania niepożądane. Ciężko wymienić jakieś, które byłyby wyjątkiem tylko dla schorzeń endokrynologicznych, jednak w przypadku części z nich szczególnie niekorzystne mogą być bóle i zawroty głowy, rozdrażnienie, a także zwiększony apetyt – zwłaszcza przy cukrzycy..

Interakcje medycznej marihuany z lekami na schorzenia hormonalne

Kannabinoidy mogą wchodzić w liczne reakcję z lekami, również tymi stosowanymi w leczeniu chorób endokrynologicznych – hormonami, środkami hipoglikemicznymi, lekami przeciwlękowymi, lekami przeciwtarczycowymi. Zawsze to lekarz decyduje o możliwości włączenia do terapii związków konopnych, dobierając je tak, by powodowały jak najmniej skutków ubocznych.

Chcesz się dowiedzieć więcej na temat możliwości zastosowania medycznej marihuany w chorobach związanych z działaniem hormonów? Skontaktuj się z dobrą kliniką zajmującą się leczeniem medyczną marihuaną. Uzyskasz tam odpowiedź na wszystkie pytania, a w razie potrzeby lekarz przepisze odpowiedni preparat zawierający kannabinoidy.

Źródła

1. Malhotra, S., Heptulla, R. A., Homel, P., & Motaghedi, R. (2017). Effect of Marijuana Use on Thyroid Function and Autoimmunity. Thyroid : official journal of the American Thyroid Association, 27(2), 167–173. https://doi.org/10.1089/thy.2016.0197
2. Porcella, A., Marchese, G., Casu, M. A., Rocchitta, A., Lai, M. L., Gessa, G. L., & Pani, L. (2002). Evidence for functional CB1 cannabinoid receptor expressed in the rat thyroid. European journal of endocrinology, 147(2), 255–261. https://doi.org/10.1530/eje.0.1470255
3. Borowska, M., Mikołajczak, P., Sawicka-Gutaj, N., Woliński, K., Ruchała, M., Czarnywojtek, A., Płazińska, M. (2018). Wpływ kanabinoidów na układ wydzielania wewnętrznego. Endokrynologia Polska, 6, 705-719. doi: 10.5603/EP.a2018.0072
4. Di Blasio, A. M., Vignali, M., & Gentilini, D. (2013). The endocannabinoid pathway and the female reproductive organs. Journal of molecular endocrinology, 50(1), R1–R9. https://doi.org/10.1530/JME-12-0182
5. medicana.pl
6. mp.pl
7. Effects of oral, smoked, and vaporized cannabis on endocrine pathways related to appetite and metabolism: a randomized, double-blind, placebo-controlled, human laboratory study – Mehdi Farokhnia, Gray R. McDiarmid. Matthew N. Newmeyer, Vikas Munjal, Osama A. Abulseoud, Marilyn A. Huestis, Lorenzo Leggio