Co studenci kierunków medycznych wiedzą o leczniczej marihuanie?

Medyczna marihuana jest w Polsce legalna od końca 2017 roku. Lecznicze właściwości związków pozyskiwanych z konopi mogą być wykorzystywane w leczeniu czy wspomaganiu terapii wielu poważnych chorób. Pytanie, jaki jest stan wiedzy na temat leczenia medyczną marihuaną wśród przyszłych lekarzy, ratowników medycznych czy pielęgniarek? Odpowiedź znajduje się w niniejszym artykule.

Kilka faktów

Hasło medyczna marihuana od lat budzi kontrowersje i niepokój. Pomimo wielu problemów, jest ona legalna w Polsce od 2017 roku (dla pacjentów w aptekach od stycznia 2019 roku). Dostępna jest wyłącznie na receptę (Rpw – czyli recepta na środki odurzające, leki narkotyczne).

Medyczna marihuana jest dostępna jako tzw. surowiec farmaceutyczny (susz), z którego farmaceuci mogą przygotowywać leki recepturowe. Na polskim rynku dostępnym, gotowym lekiem jest też Sativex – przeznaczony do leczenia spastyczności w przebiegu stwardnienia rozsianego. Zawartość tego leku to THC – 27 mg/ml oraz CBD – 25 mg/ml.

Przypomnijmy, w skład medycznej marihuany wchodzi: THC, czyli tetrahydrokannabinol (związek psychoaktywny) i CBD (kannabidiol – niepsychoaktywny) plus pozostałe związki obecne w konopiach, czyli flawonoidy i terpeny. Różny jest skład poszczególnych preparatów, tzn. różne są proporcje THC i CBD, w zależności od tego, jaki efekt leczniczy chce uzyskać lekarz u danego pacjenta.

Susz konopny jest sprowadzany z zagranicy, ponieważ jeszcze do niedawna, uprawa konopi indyjskich w Polsce była zabroniona. W marcu tego roku Prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację Ustawy o Przeciwdziałaniu Narkomanii, która, najprościej mówiąc, zezwala na uprawę konopi innych niż włókniste do celów medycznych, ale tylko wybranym instytutom badawczym.

Warto zapamiętać, że:

Medyczna marihuana ma udowodniony leczniczy profil w przypadku wielu schorzeń, gdzie może być terapią wspomagającą. Kannabinoidy mogą być włączane także w sytuacji, kiedy standardowa terapia nie przynosi efektów. W jakich jednostkach chorobowych najczęściej wskazana jest medyczna marihuana? Są to np.:

• stwardnienie rozsiane,
• choroby onkologiczne – przewlekły ból, nudności przy chemioterapii,
• ból neuropatyczny,
• migreny,
• jaskra,
• padaczka lekooporna,
• choroby jelit,
• choroba Parkinsona, Tourette’a, Alzheimera,
• reumatoidalne zapalenie stawów.

Leczenie zawsze zleca lekarz prowadzący, terapia medyczną marihuaną nie powinna być pierwszym wyborem, włączana jest w przypadku braku skuteczności wcześniejszego leczenia lub jako terapia wspomagająca.

Stan wiedzy na temat medycznej marihuany wśród studentów kierunków medycznych – badania

Pisząc artykuły na temat możliwości zastosowania medycznej marihuany w leczeniu poważnych chorób zastanawialiśmy się na jednym tematem. By w ogóle móc korzystać z dobrodziejstwa konopnej terapii, trzeba mieć wiedzę i doświadczenie. Lekarze często nie chcą wprowadzać leczenia kannabinoidami – znamy historię, gdzie w przypadku pacjenta onkologicznego na pytanie rodziny o medyczną marihuanę zapadała cisza i powątpiewanie ze strony medyka. Powstaje jednak coraz więcej klinik leczenia medyczną marihuaną, gdzie pacjenci otrzymują rzetelną wiedzę i receptę. Dostęp do każdej metody leczenia, zwłaszcza bólu, jest prawem każdego pacjenta.

Jak wygląda polski system kształcenia przyszłych lekarzy, farmaceutów, ratowników medycznych i pielęgniarek w zakresie stosowania medycznej marihuany? Czy mają oni chociażby podstawową wiedzę na temat kannabinoidów, by móc pacjentowi wyjaśnić działanie układu endokannabinoidowego, konopi, medycznej marihuany? Czy wiedzą, w jakich schorzeniach można taką terapię zlecić?

Przeanalizowaliśmy dwie prace (z 2020 roku) mówiące o badaniach/ankietach przeprowadzonych wśród studentów farmacji, kierunku lekarskiego, położnictwa, pielęgniarstwa, ratownictwa medycznego i dietetyki.

Ankieta – studenci kierunku farmacja

Pierwsza ankieta (pierwsza tego typu praca) przeprowadzona została wśród polskich studentów farmacji różnych uczelni – w badaniu wzięło udział (anonimowo) 132 studentów – 100 kobiet, 32 mężczyzn.

Studenci V roku stanowili największą grupę – 34% biorących udział w ankiecie. Autorzy chcieli uzyskać odpowiedzi w trzech obszarach: jaki jest poziom wiedzy studentów na temat medycznej marihuany, czy zauważalna jest zależność między rokiem studiów a poziomem wiedzy oraz czy potrzebne jest poszerzenie kształcenia studentów w zakresie medycznej marihuany.

Ankietę tworzyło 16 zamkniętych pytań.

Pytania dotyczyły m.in.:

• medycznych wskazań do stosowania leczniczej marihuany,
• działań niepożądanych w przypadku terapii kannabinoidami,
• oceny stanu wiedzy, zdobytej na studiach, na temat medycznej marihuany,
• stanu prawnego medycznej marihuany,
• formy przyjmowania medycznej marihuany.

Jak przedstawiają się wyniki?

70% wskazań do stosowania medycznej marihuany nie jest znanych szerszej grupie respondentów.

W przypadku pytań o działania niepożądane, ponad połowa badanych nie zaznaczyła żadnej możliwości (zaznaczano również błędne odpowiedzi).

Na pytanie, czy student nabył wiedzę na temat medycznej marihuany podczas studiów, 47% odpowiedziało „zdecydowane nie” i 33% „raczej nie”.

81% badanych wie, że istnieje możliwość otrzymania/nabycia medycznej marihuany na receptę. Z niewielkimi wyjątkami, wszyscy wiedzieli, że rekreacyjne zażywanie marihuany jest nielegalne.

Jako formę doustną zażywania marihuany wskazało 73%, inhalowanie (waporyzator) 64%.

Na podstawie udzielonych odpowiedzi zaobserwowano niską i przeciętną korelację między rokiem studiów, a wiedzą studentów.

Ankieta – studenci kierunku lekarskiego, położnictwa, pielęgniarstwa, ratownictwa medycznego i dietetyki

Druga praca przedstawia wyniki przeprowadzonej ankiety wśród studentów następujących kierunków: lekarskiego, położnictwa, pielęgniarskiego, ratownictwa medycznego i dietetyki. W ankiecie brało udział 311 studentów (kobiety 253, mężczyźni 58) warszawskich uczelni, z czego:

Z pytań dotyczących składu i właściwości medycznej marihuany najwięcej problemu sprawiło studentom pytanie dotyczące wpływu kannabinoidów na osoby starsze – pytanie brzmiało:

Pierwsza rubryka – odpowiedz poprawna, druga niepoprawna, trzecia „nie wiem”.

Ostatni blok pytań dotyczył zastosowania medycznej marihuany i przeciwwskazań do jej stosowania – tutaj najmniej prawidłowych odpowiedzi padło w pytaniu o formę podania leku Sativex – jako aerozol do rozpylania w jamie ustnej. Poprawne odpowiedzi: kierunek lekarski 9,6%, pielęgniarski 9,4%, ratownictwo medyczne 20,4%, położnictwo 13,6%, dietetyka 4,5%.

Z całej ankiety najwyższy procent poprawnych odpowiedzi uzyskali studenci kierunku lekarskiego – 35,0%, kolejno studenci ratownictwa medycznego 26,9%, pielęgniarstwa 23,7%, położnictwa 21,5% oraz dietetyki 13,2%.

Co jeszcze wiemy po analizie odpowiedzi: dominowała, niestety, odpowiedź „nie wiem”.

Wnioski

Po przeanalizowaniu obu prac widać wyraźnie, że wiedza studentów kierunków medycznych w zakresie uregulowań prawnych, właściwości, działania i przeciwwskazań do stosowania medycznej marihuany jest niska. Jak pokazują badania nad potencjałem kannabinoidów, rola medycznej marihuany w obszarze medycyny będzie rosła. Wraz z tym kierunkiem i wiedza przyszłych lekarzy, farmaceutów itd. powinna być zdecydowanie większa. Wyniki ankiet zostały przekazane do władz uczelni. Być może to będzie krok ku wprowadzeniu na studiach zajęć z możliwości zastosowania kannabinoidów w terapii wielu chorób. Przeszkolony lekarz z wiedzą dotyczącą możliwości wdrażania kannabinoidów w leczeniu to olbrzymia korzyść dla pacjenta, który w tej chwili odsyłany jest od placówki do placówki w poszukiwaniu odpowiedniej dla siebie terapii.

Artykuł powstał w oparciu o następujące prace:

1. BADANIE POZIOMU WIEDZY O LECZNICZEJ MARIHUANIE WŚRÓD STUDENTÓW KIERUNKÓW MEDYCZNYCH – Arkadiusz Bielski, Aleksandra Hus, Anna Sadowska, Dariusz Kosson, WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY, WARSZAWA, ZAKŁAD NAUCZANIA ANESTEZJOLOGII I INTENSYWNEJ TERAPII, WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU, WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY, WARSZAWA
2. Status prawny medycznej marihuany – badanie wiedzy i opinii studentów farmacji – Magdalena Gazdowicz, Natalia Susłowska, Kamila Piątkowska, Agnieszka Zimmermann, Studenckie Koło Naukowe Prawa Farmaceutycznego przy Zakładzie Prawa Medycznego i Farmaceutycznego, Gdański Uniwersytet Medyczny