Neuroprzekaźniki to związki, których zadaniem jest przekazywanie sygnałów pomiędzy komórkami nerwowymi (neuronami). Do grupy neurotransmiterów zalicza się różnorodne związki. Jednym z nich jest kwas gamma-aminomasłowy, inaczej nazywany GABA. Jakie ma właściwości, za co odpowiada i czy kannabinoidy wpływają na ten neuroprzekaźnik? Dowiesz się tego z naszego tekstu.
GABA (kwas gamma-aminomasłowy, γ-aminomasłowy) zaliczany jest do najważniejszych neuroprzekaźników hamujących w ośrodkowym układzie nerwowym (OUN).
Rola tego neurotransmitera jest wielokierunkowa, np.:
Właściwości te powodują, że związek ten (z grupy aminokwasów, powstający z glutaminianu) wykorzystuje się do leczenia takich schorzeń, jak bezsenność, depresja, padaczka (wykazuje też właściwości przeciwdrgawkowe), stres (podawanie GABA powoduje obniżenie poziomu kortyzolu). Zbyt niski poziom GABA obserwuje się właśnie u osób chorujących na depresję, stany lękowe i padaczkę.
„Szacuje się, że nawet połowa synaps w OUN wykorzystuje GABA jako neuroprzekaźnik. Związek ten wykazuje różne kierunki działania, z których najistotniejsze są: aktywność przeciwdrgawkowa, przeciwlękowa oraz uspokajająca. Dodatkowo GABA posiada właściwości przeciwbólowe i przeciwdepresyjne. Mechanizm działania tego neurotransmitera polega na wiązaniu się z trzema rodzajami receptorów: GABAA, GABAB i GABAC. Receptory GABAA i GABAC należą do receptorów jonotropowych, natomiast receptor GABAB to receptor metabotropowy. Najlepiej dotychczas poznany receptor GABAA jest powiązany z kanałem dla jonów chlorkowych.Pobudzenie receptora GABAA powoduje napływ tych jonów do wnętrza neuronu i w efekcie hiperpolaryzację błony komórkowej”Błonowe transportery dla kwasu gamma-aminomasłowego (GABA) jako potencjalny cel terapeutyczny dla leków stosowanych w chorobach ośrodkowego układu nerwowego – Adrian Podkowa, Karolina Podkowa
„Szacuje się, że nawet połowa synaps w OUN wykorzystuje GABA jako neuroprzekaźnik. Związek ten wykazuje różne kierunki działania, z których najistotniejsze są: aktywność przeciwdrgawkowa, przeciwlękowa oraz uspokajająca. Dodatkowo GABA posiada właściwości przeciwbólowe i przeciwdepresyjne. Mechanizm działania tego neurotransmitera polega na wiązaniu się z trzema rodzajami receptorów: GABAA, GABAB i GABAC. Receptory GABAA i GABAC należą do receptorów jonotropowych, natomiast receptor GABAB to receptor metabotropowy. Najlepiej dotychczas poznany receptor GABAA jest powiązany z kanałem dla jonów chlorkowych.
Pobudzenie receptora GABAA powoduje napływ tych jonów do wnętrza neuronu i w efekcie hiperpolaryzację błony komórkowej”
Kannabinoidy, czyli związki obecne w konopiach, są źródłem wielu właściwości wykorzystywanych przez np. świat medyczny. Związki te oddziałują na ludzki organizm poprzez układ endokannabinoidowy, którego częścią są receptory. Wyróżniamy dwa typy receptorów CB1 i CB2. Aktywacja tych struktur powoduje określone reakcje w organizmie. Istnieje zależność pomiędzy receptorami a neuroprzekaźnikami, które mogą być np. wydzielane poprzez pobudzanie owych receptorów. To wyjaśnia dlaczego kannabinoidy mogą wpływać na neurotransmitery.
Jak przedstawia się zatem sytuacja z kwasem gamma-aminomasłowym (GABA)?
Jak napisaliśmy wcześniej, GABA jest neuroprzekaźnikiem o działaniu hamującym, na przykład hamuje wydzielanie dopaminy. THC, czyli psychoaktywny kannabinoid powoduje natomiast zwiększone wydzielanie się dopaminy (odpowiedzialnej m.in. za doznawanie przyjemności), blokując tym samym działanie neurotransmitera GABA. Możliwe jest to dzięki zdolności THC do aktywowania receptorów CB1.
„Receptory CB1 występują w dużym stężeniu na neuronach uwalniających neuroprzekaźnik GABA (kwas γ-aminomasłowy), który, jak wiadomo, jest najważniejszym neuromodulatorem blokującym przekazywanie sygnału przez neurony postsynaptyczne. Lokalizacja receptorów CB1 nasunęła hipotezę, że uczestniczą one w przekazywaniu sygnału przez synapsy komunikujące się za pośrednictwem neuroprzekaźnika GABA”Zastosowanie naturalnych kannabinoidów i endokannabinoidów w terapii – Arkadiusz Kazula
„Receptory CB1 występują w dużym stężeniu na neuronach uwalniających neuroprzekaźnik GABA (kwas γ-aminomasłowy), który, jak wiadomo, jest najważniejszym neuromodulatorem blokującym przekazywanie sygnału przez neurony postsynaptyczne. Lokalizacja receptorów CB1 nasunęła hipotezę, że uczestniczą one w przekazywaniu sygnału przez synapsy komunikujące się za pośrednictwem neuroprzekaźnika GABA”
Tłumienie przez THC działania GABA skutkuje uwalnianiem się większej ilości dopaminy. THC jest agonistą, czyli substancją łączącą się z receptorem (w tym przypadku receptorem CB1).
Agoniści receptorów kannabinoidowych nasilają uwalnianie dopaminy, a związane jest to z obecnością receptorów CB1 na hamujących neuronach GABA-ergicznych w polu brzusznym nakrywki śródmózgowia. Pobudzenie tych receptorów zmniejsza hamujący wpływ GABA na neurony dopaminowe. W efekcie następuje zwiększone uwalnianie dopaminy w jądrze półleżącym przegrody.WŁAŚCIWOŚCI I PERSPEKTYWA ZASTOSOWANIAKANNABINOIDÓW JAKO SUBSTANCJI LECZNICZYCH –SZANSE I ZAGROŻENIA – Anna Formela, Marta Stachowicz, Anna Lebiedzińska
Agoniści receptorów kannabinoidowych nasilają uwalnianie dopaminy, a związane jest to z obecnością receptorów CB1 na hamujących neuronach GABA-ergicznych w polu brzusznym nakrywki śródmózgowia. Pobudzenie tych receptorów zmniejsza hamujący wpływ GABA na neurony dopaminowe. W efekcie następuje zwiększone uwalnianie dopaminy w jądrze półleżącym przegrody.
Wymienia się również inne kannabinoidy w pracach naukowych, a mianowicie CBD (kannabidiol) oraz CBG (kannabigerol), które są inhibitorami wychwytu zwrotnego neuroprzekaźnika GABA, co powoduje wzrost stężenia neuroprzekaźnika.
Źródła:
O autorze:
Marzena Gburska-Bauszewska
Artykuły Marzena Gburska-Bauszewska
