O roli neuroprzekaźników pisaliśmy w osobnym artykule, gdzie rola neurotransmiterów w funkcjonowaniu organizmu jest bardzo istotna. Dzisiaj przyjrzymy się jednemu z głównych neuroprzekaźników, czyli noradrenalinie. W jaki sposób wpływa na organizm? Tego dowiesz się z artykułu.
Neuroprzekaźniki (neurotransmitery) są substancjami, związkami chemicznymi, które przekazują sygnały pomiędzy komórkami nerwowymi (neuronami). Noradrenalinę zalicza się do neuroprzekaźników pobudzających, uwalniana jest, jak i inne neuroprzekaźniki, z aksonu czyli zakończenia neuronu.
Noradrenalina i adrenalina to pokrewne neuroprzekaźniki – adrenalina wydzielana jest szybko i działa krótko, natomiast uwalnianie się noradrenaliny jest stopniowe.
W układzie nerwowym noradrenalina wydzielana jest przez neurony noradrenergiczne.
Na to, w jaki konkretnie sposób zadziała, jakie będą efekty pobudzenia komórek przez noradrenalinę, wpływ mają receptory noradrenergiczne (wyróżniamy receptory: α1, α2, β1, β2, β3). Noradrenalina jest agonistą receptorów α-adrenergicznych, czyli substancją łączącą się z tymi receptorami.
„Wyróżnia się dwa główne rodzaje receptorów biorących udział w transmisji noradrenergicznej: receptory α-adrenergiczne i β-adrenergiczne. Wśród receptorów α wyróżnia się 2 podtypy: α1 i α 2, a wśród receptorów β – 3 podtypy: β1, β2 i β3. Wszystkie receptory adrenergiczne związane są z białkami G”Waldemar Janiec, Joanna Folwarczna, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak – Leki wpływające na autonomiczny układ nerwowy
„Wyróżnia się dwa główne rodzaje receptorów biorących udział w transmisji noradrenergicznej: receptory α-adrenergiczne i β-adrenergiczne. Wśród receptorów α wyróżnia się 2 podtypy: α1 i α 2, a wśród receptorów β – 3 podtypy: β1, β2 i β3. Wszystkie receptory adrenergiczne związane są z białkami G”
Działanie noradrenaliny na organizm jest wielokierunkowe. Jak napisaliśmy wcześniej, oddziałuje ona nie tylko na funkcje układu nerwowego, ale i pozostałe parametry organizmu. Jest neuroprzekaźnikiem pobudzającym – co oznacza, że działa mobilizująco na mózg i ciało. Wydziela się w sytuacjach stresowych, kiedy organizm włącza tryb „ucieczki”.
Jak działanie na organizm wykazuje noradrenalina?
Jak widać powyżej, wpływ tego neuroprzekaźnika na funkcjonowanie organizmu jest ogromny. Często nie zdajemy sobie sprawy, że dana funkcja, czynność organizmu wynika właśnie z działania neuroprzekaźników. Ilość wydzielanego neuroprzekaźnika wpływa na działanie organizmu. Wiele chorób (np. depresja, choroba Parkinsona, Alzheimera, padaczka) mają związek z niskim poziomem konkretnego neurotransmitera.
Noradrenalinę, poza pełnieniem funkcji bardzo ważnego neuroprzekaźnika, stosuję się również jako lekarstwo. Posiada bowiem właściwości, które mogą być wykorzystane w leczeniu lub opanowaniu następujących stanów:
Aby osiągnąć skuteczność działania, noradrenalinę należy podać w formie wlewu dożylnego – zazwyczaj jest to dawka 0,4–0,8 mg/h – po rozcieńczeniu roztworem glukozy. Należy bezwzględnie monitorować stan pacjenta i kontynuować podawanie leku do czasu poprawy stanu pacjenta.
W stanach zagrożenia życia podawany jest lek o nazwie Levonor – zawiera on jako substancję czynną właśnie noradrenalinę, zaliczany jest do grupy leków wpływających na receptory adrenergiczne i dopaminergiczne.
Wykorzystuje się również leki, których zadaniem jest oddziaływanie na receptory noradrenergiczne. Wymienić to można grupę pacjentów leczonych takimi lekami – chorujących na: astmę, zaburzenia rytmu serca, nadciśnienie tętnicze, depresję, ADHD.
W leczeniu depresji stosuje się tzw. selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny oraz noradrenaliny (SNRI) – leki mające za zadanie hamowanie wychwytu zwrotnego neuroprzekaźników (obniżenia neuroprzekaźnictwa). Leki SNRI hamują wychwyt zwrotny, podnosząc tym samym poziom neuroprzekaźnika. Przykładem leków z grupy SNRI są: wenlafaksyna, deswenlafaksyna, milnacipran, duloksetyna, sibutramina, klowoksamina).
Jedna z prac szczegółowo wyjaśnia rolę noradrenaliny w procesie rozwoju depresji:
„Drugim związkiem chemicznym, mającym niebanalne znaczenie dla powstawania depresji u człowieka, jest noradrenalina. Substancja ta jest produkowana w części rdzeniowej nadnerczy oraz w synapsach nerwów współczulnych.Samo działanie noradrenaliny jest podobne (choć mniej intensywne) do działania jej pochodnej – adrenaliny. Wewnątrz pnia mózgu noradrenalina produkowana jest w tak zwanym miejscu sinawym. Silny stres zaburza jego funkcjonowanie – poprzez połączenie z podwzgórzem mózgowym ma bezpośredni udział w reakcji stresowej organizmu. Noradrenalina podwyższa ciśnienie oraz poziomglukozy we krwi. Jako krążący swobodnie po organizmie hormon zwęża naczynia obwodowe, jednocześnie rozszerzając naczynia wieńcowe w sercu. Przyspiesza przemianę materii, indukując konwersję glikogenu w glukozę. Jej brak w układzie nerwowym powoduje deficyt motywacyjny człowieka, ponieważ ma wpływ na powstawanie oraz utrzymywanie nastroju. Zmniejszenie aktywności neuronów wydzielających noradrenalinę powoduje depresję, a jej nadmierne zwiększenie – zespoły maniakalne”AGATA EWA MARKOWICZ-NARĘKIEWICZ- ZWIĄZEK MIĘDZY WYDZIELANIEM NEUROPRZEKAŹNIKÓWA POWSTAWANIEM CHORÓB PSYCHICZNYCH – NA SZCZEGÓŁOWO OMÓWIONYM PRZYKŁADZIE DEPRESJI
„Drugim związkiem chemicznym, mającym niebanalne znaczenie dla powstawania depresji u człowieka, jest noradrenalina. Substancja ta jest produkowana w części rdzeniowej nadnerczy oraz w synapsach nerwów współczulnych.
Samo działanie noradrenaliny jest podobne (choć mniej intensywne) do działania jej pochodnej – adrenaliny. Wewnątrz pnia mózgu noradrenalina produkowana jest w tak zwanym miejscu sinawym. Silny stres zaburza jego funkcjonowanie – poprzez połączenie z podwzgórzem mózgowym ma bezpośredni udział w reakcji stresowej organizmu. Noradrenalina podwyższa ciśnienie oraz poziomglukozy we krwi. Jako krążący swobodnie po organizmie hormon zwęża naczynia obwodowe, jednocześnie rozszerzając naczynia wieńcowe w sercu. Przyspiesza przemianę materii, indukując konwersję glikogenu w glukozę. Jej brak w układzie nerwowym powoduje deficyt motywacyjny człowieka, ponieważ ma wpływ na powstawanie oraz utrzymywanie nastroju. Zmniejszenie aktywności neuronów wydzielających noradrenalinę powoduje depresję, a jej nadmierne zwiększenie – zespoły maniakalne”
Kolejna praca omawia działanie noradrenaliny, wykazując konkretne jednostki chorobowe, przeciwwskazania do stosowania oraz skutki przedawkowania noradrenaliny:
„Norepinefryna (noradrenalina) działa pobudzająco głównie na receptory α-adrenergiczne, a w mniejszym stopniu na receptory β-adrenergiczne. Norepinefryna zwęża naczynia krwionośne i jest stosowana przede wszystkim w celu podwyższenia ciśnienia tętniczego krwi (w zapaści naczyniowej towarzyszącej wstrząsowi pochodzenia sercowego, wstrząsowi uczuleniowemu, po podaniu ganglioplegików) oraz jako dodatek do roztworów lidokainy (w celu przedłużenia działania lidokainy i zmniejszenia krwawienia w czasie operacji chirurgicznych).Przedawkowanie norepinefryny powoduje gwałtowny wzrost ciśnienia tętniczego krwi, a następnie częstoskurcz komorowy i migotanie komór. Po przedawkowaniu norepinefryny stosuje się leki α-adrenolityczne.Norepinefryna jest przeciwwskazana w miażdżycy, nadciśnieniu tętniczym, niewydolności mięśnia sercowego, nadczynności tarczycy, wstrząsie hipowolemicznym (ponieważ może być podawana tylko pacjentom odpowiednio nawodnionym), w okresie ciąży, w znieczuleniu halotanem, cyklopropanem i chloroformem. Norepinefrynę podaje się chorym w postaci dożylnego wlewu kroplowego pod stałą kontrolą ciśnienia tętniczego krwi. Nie może być podawana podskórnie i domięśniowo (gdyż może spowodować martwicę w miejscu podania) ani doustnie (rozkłada się pod wpływem soków trawiennych). Po podaniu pozajelitowym okres półtrwania jest bardzo krótki (20 s)”Waldemar Janiec, Joanna Folwarczna, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak – Leki wpływające na autonomiczny układ nerwowy
„Norepinefryna (noradrenalina) działa pobudzająco głównie na receptory α-adrenergiczne, a w mniejszym stopniu na receptory β-adrenergiczne. Norepinefryna zwęża naczynia krwionośne i jest stosowana przede wszystkim w celu podwyższenia ciśnienia tętniczego krwi (w zapaści naczyniowej towarzyszącej wstrząsowi pochodzenia sercowego, wstrząsowi uczuleniowemu, po podaniu ganglioplegików) oraz jako dodatek do roztworów lidokainy (w celu przedłużenia działania lidokainy i zmniejszenia krwawienia w czasie operacji chirurgicznych).
Przedawkowanie norepinefryny powoduje gwałtowny wzrost ciśnienia tętniczego krwi, a następnie częstoskurcz komorowy i migotanie komór. Po przedawkowaniu norepinefryny stosuje się leki α-adrenolityczne.
Norepinefryna jest przeciwwskazana w miażdżycy, nadciśnieniu tętniczym, niewydolności mięśnia sercowego, nadczynności tarczycy, wstrząsie hipowolemicznym (ponieważ może być podawana tylko pacjentom odpowiednio nawodnionym), w okresie ciąży, w znieczuleniu halotanem, cyklopropanem i chloroformem.
Norepinefrynę podaje się chorym w postaci dożylnego wlewu kroplowego pod stałą kontrolą ciśnienia tętniczego krwi. Nie może być podawana podskórnie i domięśniowo (gdyż może spowodować martwicę w miejscu podania) ani doustnie (rozkłada się pod wpływem soków trawiennych). Po podaniu pozajelitowym okres półtrwania jest bardzo krótki (20 s)”
Źródła:
O autorze:
Marzena Gburska-Bauszewska
Artykuły Marzena Gburska-Bauszewska
