Świąd może być objawem wielu chorób. Poza listą standardowych leków wciąż poszukiwane są nowe związki, mogące wesprzeć leczenie tego schorzenia. Jak można wykorzystać konopie w łagodzeniu świądu? Wyjaśniamy działanie kannabinoidów w opracowaniu.

Świąd i jego objawy

Konopie i zawarte w nich związki mają, w wielu przypadkach poparte badaniami, działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne czy przeciwbólowe. Taki zakres działania może być wykorzystany również w obszarze dermatologii, ale też i w leczeniu innych chorób, w tym np. nowotworowych, przebiegających ze świądem ciała.

Charakterystyka choroby

  • Świąd to uczucie, które wywołuje potrzebę drapania. Przyczyn tego schorzenia może być wiele, choroby skóry, ale też schorzenia ogólnoustrojowe. Jest to częsta przypadłość, jednak utrzymująca się kilka tygodni, bez poprawy po stosowaniu kremów/balsamów, powinna skłonić do wizyty u lekarza.

Świąd całego ciała może być związany z występowaniem chorób, takich jak np. choroby wątroby, niewydolność nerek, cholestaza (kobiety w ciąży), choroby tarczycy, cukrzyca, stwardnienie rozsiane, półpasiec czy świąd na tle nerwowy.

infografika świąd

Przyczyny choroby

Wśród przyczyn świądu zlokalizowanego w określonej części ciała wymienia się np. infekcje bakteryjne, grzybicze, AZS, pokrzywkę, łuszczycę, alergie pokarmowe, alergię na kosmetyki czy stosowane leki. Różne może być nasilenie objawów. Swędzenie danego fragmentu skóry może wskazywać na schorzenie skóry (np. suchość skóry, pokrzywka), zaś świąd całego ciała na chorobę ogólnoustrojową (np. choroby nerek, wątroby, tarczycy, stwardnienie rozsiane, nowotwory, HIV czy świąd na tle nerwowym).

Diagnostyka

Diagnostyka rozpoczyna się od szczegółowego wywiadu z pacjentem i obejrzenia zmian chorobowych. Aby odróżnić schorzenie skóry od choroby ogólnoustrojowej, powodującej objawy świądu, lekarz może również zlecić badania krwi – np. morfologia, kreatynina, GFR, poziom hormonów tarczycy, a także testy alergiczne skórne. Tabela przedstawia postępowanie diagnostyczne w przypadku świądu uogólnionego:

świąd diagnostyka
Świąd w zaawansowanych chorobach
wewnętrznych. Patogeneza i leczenie – Małgorzata Krajnik, Zbigniew Żylicz, Polska Medycyna Paliatywna 2002, tom 1, nr 2

Konwencjonalne metody leczenia

Podstawowym zadaniem leczenia jest przede wszystkim nawilżenie zmienionej chorobowo skóry i złagodzenie swędzenia. Stosuje się w tym celu dermokosmetyki, emolienty – bez barwników, środków zapachowych itp. W zależności od przyczyny świądu mogą być zastosowane również preparaty antyhistaminowe. Należy unikać odruchu drapania, a także drażniących środków piorących, czy substancji chemicznych powodujących objawy. Zalecane jest również unikanie sytuacji stresowych mogących nasilać świąd.

Jeżeli świąd utrzymuje się dłużej niż tydzień-dwa tygodnie, pomimo stosowania kremów i środków łagodzących, zakłóca normalne funkcjonowanie w ciągu dnia oraz sen, należy udać się do lekarza w celu znalezienie przyczyny objawów (patrz diagnostyka).

W przypadku świądu uogólnionego, będącego objawem konkretnej choroby, celem jest leczenie choroby podstawowej. W sytuacji bardzo nasilonego świądu i np. stanów lękowych, depresyjnych u pacjenta zastosowanie mają leki przeciwdepresyjne, SSRI. Możliwe jest również leczenie miejscowe (np. krem z kapsaicyną). Zawsze o formie leczenie decyduje lekarz.

Leczenie świądu medyczną marihuaną

Badania pokazały, że receptory kannabinoidowe (będące częścią ważnego układu endokannabinoidowe – odpowiedzialnego za homeostazę) są zlokalizowane również w strukturach skóry (włóknach nerwowych skóry) oraz w komórkach naskórka. Kannabinoidy wykazują zdolność oddziaływania na owe receptory.

THC – CBD

„Kannabinoidy, łącząc się z receptorami CBR obecnymi w skórze, wywołują różnorodne efekty biologiczne, takie jak: hamowanie proliferacji keratynocytów naskórka, stymulacja różnicowania keratynocytów naskórka oraz działanie przeciwzapalne. W literaturze naukowej trwa dyskusja na temat roli układu kannabinoidowego w fizjologii i patologii skóry. Naukowcy sugerują zastosowanie
kannabinoidów, w tym również CBD, w przypadku atopowego zapalenia skóry, łuszczycy, świądu, trądziku, nadmiernego wzrostu lub wypadania włosów oraz hiper- lub hipo-pigmentacji”

Kannabidiol – charakterystyka i zastosowanie w kosmetologii i dermatologii – Mirosława Grymel, Patrycja Grabiec, Kamila Nurkowska

Temat wykorzystania kannabinoidów w leczeniu świądu m.in. w chorobach układowych pojawia się coraz częściej w publikacjach:

” W chorobach skóry, takich jak atopowe zapalenie skóry, łuszczyca, alergiczne kontaktowe zapalenie skóry, ale też w chorobach układowych, na przykład mocznicy i żółtaczce cholestatycznej, wykazano zmniejszenie świądu po stosowaniu kannabinoidów. Układ endokannabinoidowy odgrywa rolę także w chorobach skóry. Sklepy sprzedające przetwory konopi w USA, Kanadzie i Europie promują miejscowe stosowanie kannabinoidów działających przeciwświądowo, przeciwbólowo i przeciwzapalnie”

Komu pomaga medyczna marihuana? – Dorota Rogowska-Szadkowska

Z uwagi na szeroki wachlarz działań kannabinoidów (przeciwbólowe, przeciwzapalne, przeciwświądowe), mogą stać się one cennym narzędziem w walce właśnie ze świądem.

„Swędzenie jest symptomem związanym z licznymi chorobami skóry oraz drugorzędowym symptomem wielu poważnych chorób jak np. niewydolność nerek bądź wątroby.

Przeprowadzone w Polsce badania wykazały, że miejscowe zastosowanie kremu na bazie endokannabinoidów zmniejszyło swędzenie spowodowane chorobą nerek oraz nieprawidłową suchość skóry u pacjentów z hemodializą. W świetle obiecujących wyników badań, niektórzy dermatolodzy uważają, iż kanabinole prezentują obiecującą metodę w zapobieganiu swędzeniu”

Marihuana i kannabinoidy jako leki – Marek Tkaczyk, Ewa Florek, Wojciech Piekoszewski

W 2021 roku na łamach JAMA Dermatology opisano przypadek kobiety, która cierpiała na przewlekły świąd od 10 lat. Stosowane leki nie przynosiły jej ulgi. Zastosowano więc medyczną marihuanę (palenie, płynna forma). Kobieta oceniła poprawę w odczuwaniu nieprzyjemnych objawów w podanej skali (0-10) z 10 na 4. Medyczna marihuana, zwłaszcza THC ma łagodzić stany zapalne i odczucia skórne, w tym swędzenie. Temat ten wymaga potwierdzenia w kolejnych próbach.

Olej konopny

Kannabinoidy to nie jedyne związki, które można pozyskać z konopi. CBD czy THC otrzymuje się z kwiatostanów. Ale także nasiona konopi są źródłem cennych składników. Kilka publikacji podkreśla, poza rolą CBD w łagodzeniu dermatoz, także duży potencjał leczniczy oleju konopnego. Pozyskiwany jest on z nasion konopi siewnych, legalnych w Polsce. Nasiona tłoczy się na zimno, czego efektem jest ciemnozielony olej – bogactwo witamin, minerałów, kwasów i wielu innych cennych związków, mających dobroczynny wpływ na kondycję skóry.

Stosowanie oleju konopnego u osób z atopowym zapaleniem skóry przyczynia się do redukcji świądu i nadmiernej suchości skóry.

Znaczenie terapeutyczne i kosmetyczne oleju konopnego – Anna Kurek-Górecka, Radosław Balwierz, Paulina Mizera, Maciej Nowak, Ewa Żurawska-Płaksej

Potencjalne skutki uboczne medycznej marihuany w leczeniu świądu

Potencjalne działania niepożądane medycznej marihuany w przypadku leczenia świądu są takie same, jak u każdego użytkownika marihuany. W skrajnych przypadkach niektóre osoby mogą być uczulone na konopie (kannabinoidy i nawet olej konopny), zatem ich zażycie będzie obarczone skutkami ubocznymi, np. dodatkowym podrażnieniem skóry, pokrzywką itp.

Interakcje medycznej marihuany z lekami na świąd

Medyczna marihuana może wejść w reakcję z lekami, również stosowanymi w leczeniu świądu lub choroby podstawowej, której objawem jest świąd. Kannabinoidy mogą nasilać m.in. działanie leków uspokajających czy SSRI (możliwy zespół serotoninowy), ale także stosowanych w chorobach wątroby czy nerek – zwłaszcza, że same są metabolizowane przez wątrobę. Zawsze należy zasięgnąć porady lekarskiej – tylko lekarz może przepisać preparaty medycznej marihuany po wnikliwej analizie stanu pacjenta.

Zmagasz się z przewlekłym świądem, chorobą ogólnoustrojową? Masz wrażliwą skórę? Kannabinoidy i olej konopny mogą wesprzeć terapię i złagodzić nieprzyjemne uczucie swędzenia. Skonsultuj się z lekarzem i zgłoś się do wybranej kliniki konopnej. Uzyskasz tam pomoc i niezbędne informacje na temat możliwego leczenia.

Źródła

  1. https://www.mp.pl/pacjent/objawy/175312,swiad
  2. Marihuana i kannabinoidy jako leki – Marek Tkaczyk, Ewa Florek, Wojciech Piekoszewski
  3. Komu pomaga medyczna marihuana? – Dorota Rogowska-Szadkowska
  4. Znaczenie terapeutyczne i kosmetyczne oleju konopnego – Anna Kurek-Górecka, Radosław Balwierz, Paulina Mizera, Maciej Nowak, Ewa Żurawska-Płaksej
  5. Świadomość społeczeństwa na temat wykorzystania oleju konopnego – Zuzanna Przybylak, Katarzyna Kordus
  6. www.leki.pl
  7. Świąd w zaawansowanych chorobach wewnętrznych. Patogeneza i leczenie – Małgorzata Krajnik, Zbigniew Żylicz, Polska Medycyna Paliatywna 2002
  8. https://www.pharmacytimes.com/view/study-medical-marijuana-serves-as-potential-therapy-for-chronic-itch