Konopie są rośliną towarzyszącą ludziom od wieków: w aspekcie religijno-obrzędowym, medycznym, przemysłowym. Tysiące lat historii i wpływu tych roślin na rozwój i kulturę sprawiły, że dziś są elementem wielu muzealnych wystaw lub nawet samodzielnymi bohaterami ekspozycji! Zapraszamy w podróż po muzeach Polski i świata. Zobacz, jak prezentują się konopie w muzealnych witrynach.
Po co nam konopie w muzeach?
Muzea nie dla wszystkich są obiektem zainteresowań. Często kojarzą się ze szkolnymi, nudnymi wycieczkami. Kiedy wyrastamy z wieku dziecięcego, częściej dostrzegamy moc i magię historii zamkniętej na muzealnych półkach czy plenerowych wystawach, skansenach. Sama kilka lat temu odkryłam muzeum etnograficzne na Kaszubach, gdzie można było dotknąć i zobaczyć dawnych czasów – np. właśnie tkanin wyrabianych również z konopnych włókien, czy maszyn do przerabiania konopnych ziaren.
Wielu zapyta: po co konopie w muzeach? Ano po to, by zdać sobie sprawę, że konopie są z nami od zawsze. Jako pożywienie, materiał na włókna, tkaniny, jako środek wykorzystywany w obrzędach religijnych czy surowiec o właściwościach leczniczych. Konopie są tak wielokierunkowe, tak barwne, że słusznie znalazły miejsce w muzealnych zbiorach.
Roślina ta ma długą historię w dziejach ludzkości, choć obecnie sytuowana jest przede wszystkim w świecie popkultury, należy pamiętać o jej pierwotnych, obrzędowych konotacjach. Analiza z tej perspektywy pozwala dostrzec złożone funkcje omawianej rośliny, które stanowiły remedium na wiele problemów – od duchowych po medyczne.
Bryła, M. (2019). Cannabis : od roli w obrzędach ludowych do ikony popkultury. Inskrypcje, 7(2 (13)), 63–72. https://ikribl.files.wordpress.com/2019/12/inskrypcje-2-19.pdf
Konopne muzea na świecie – gdzie warto pójść
Zabieramy was w podróż po konopnych muzeach i wystawach, gdzie konopie są bohaterami ekspozycji. Jest to nasz redakcyjny wybór i na pewno nie wyczerpuje listy tego typu placówek. Jeżeli znasz inne miejsca prezentujące szerokie zastosowania tych roślin, zostaw komentarz lub napisz do nas.
Hanf Museum w Berlinie
Hanf Museum – Mühlendamm 5, 10178 Berlin, www.hanfmuseum.de – to jedyne tego typu miejsce w Niemczech. W kilku salach przedstawiono bogatą historię konopi – rośliny, jej uprawy, wykorzystywania w różnych sektorach, jako środka medycznego, po współczesną sytuację i rolę konopi w świecie.
Zwiedzający natrafią m.in. na ekspozycję prezentującą rytualne wykorzystanie tych roślin i ich wpływ na dawne wierzenia i rytuały. Zwiedzający mogą także obejrzeć filmy na temat konopi, a na terenie znajdziemy również kawiarnię literacką. W muzealnym sklepiku można zakupić pozycje książkowe na temat konopi.
Hash Marihuana & Hemp Museum w Amsterdamie i Barcelonie
Hash Marihuana & Hemp Museum – Oudezijds Achterburgwal 148, Amsterdam, www.hashmuseum.com – to najstarsze muzeum poświęcone konopiom. Ciekawe, wielowymiarowe, wciągające. Od 1987 roku muzeum odwiedziło ponad 2 miliony osób. To wielokierunkowe, wnikliwe i rzetelne spojrzenie na konopie: w aspekcie przeszłości, teraźniejszości i wizji przyszłości. To opowieść o roślinie obecnej z ludźmi od zawsze, o jej leczniczym działaniu, zastosowaniu w przemyśle, uprawie, potencjale odżywczym jako składnika dań. To również aspekt kulturowy stosowania konopi – znajdziemy na wystawie historię palenia marihuany, zobaczymy fajki i urządzenia do palenia zebrane z całego świata. Pokazano również znaczenie marihuany jako elementu inspiracji w różnych obszarach sztuki czy też jako elementu religijnych obrzędów. Na pewno powinno to miejsce znaleźć się na liście do obejrzenia każdego miłośnika konopi.
Warto nadmienić, że druga lokalizacja tego muzeum znajduje się w Barcelonie, pod adresem Carrer Ample 35. W tej lokalizacji, do marca 2024 roku, dostępna jest wystawa mówiąca o dwóch „kontrowersyjnych” tematach: marihuanie właśnie i tatuażach.
Od uprawy po konsumpcję, od starożytnych rytuałów po współczesną medycynę, każdy aspekt konopi w światowej kulturze jest reprezentowany w największej na świecie kolekcji muzealnej skupionej na konopiach indyjskich.
https://hashmuseum.com
Cannabis Museum w Las Vegas
Również w Las Vegas można zaczerpnąć wiedzy na temat konopi – w Cannabition Cannabis Museum choć tymczasowo jest zamknięte, w związku ze zmianą lokalizacji. To interaktywna wystawa, gdzie obserwatorzy mogą poznać historię konopi i dobrze się bawić na przygotowanych instalacjach. Co więcej, wystawa została przygotowana pod kątem mediów społecznościowych, czyli odpowiednio oświetlona, by nie było potrzeby używania filtrów na zdjęciach. Największą atrakcją wystawy jest bongo (Bongzilla) o wysokości 7 metrów.
Konopie w polskich zbiorach muzealnych
Konopie, jako rośliny o wielkim potencjale, znajdowały od bardzo dawna miejsce i na polskim gruncie. W naszych artykułach można przeczytać o wykorzystywaniu konopi jako składnika potraw, jako rośliny leczniczej itd. Podkreślana jest również rola konopi jako surowca w wielu sektorach przemysłu.
Co ciekawego w temacie konopi znajdziemy w polskim muzealnych zbiorach? Przede wszystkim konopie pod postacią tkanin, włókien, lin, nici, nasion. Zobacz, co można zobaczyć w wybranych placówkach.
Muzeum Wsi Lubelskiej
Muzeum Wsi Lubelskiej to rozległe muzeum etnograficzne, znajdujące się na al. Warszawska 96 w Lublinie (www.skansen.lublin.pl). Prezentuje ono architekturę dawnych czasów, ale też zwyczaje, obrzędy i prace wykonywane w poszczególnych porach roku. W 2021 roku zorganizowano tam pierwszy raz siew, a potem zbiór konopi włóknistych, by przybliżyć zwiedzającym rolę i wartość tej rośliny. Tego typu akcje mają przede wszystkim walor edukacyjny, w tym by nie utożsamiać konopi siewnych z działaniem psychoaktywnym konopi indyjskich. Na terenie muzeum organizowane są warsztaty, spotkania i wydarzenia mające na celu uchronienie od zapomnienia naszej historii w wielu wymiarach.
Muzeum Papiernictwa w Dusznikach-Zdroju
14 kwietnia tego roku start miała wystawa Nie tylko konopie. Rośliny włókniste w Muzeum Papiernictwa. Celem ekspozycji ma być przypomnienie, jak ważną rolę w historii odgrywały konopie włókniste i że można z nich wytwarzać również papier. Konopie można obejrzeć na żywo, co więcej, samemu przygotować, średniowiecznym sposobem, konopny papier z dodatkiem pokrzywy. Jeżeli jesteście w pobliżu, warto tam zajrzeć, ekspozycję wzbogacają tablice informacyjne oraz rysunki autorstwa pracownika muzeum. Wystawę można oglądać do 2 lipca w Muzeum Papiernictwa, ul. Kłodzka 42, Duszniki Zdrój.
Muzealne ciekawostki
W wielu muzeach możemy natknąć się na ślady konopi. Co ciekawego znaleźliśmy jeszcze w polskich zbiorach?
Muzeum Narodowe w Szczecinie
W zbiorach Muzeum Narodowego w Szczecinie, przy ul. Staromłyńskiej 27, znajdziemy takie oto figurki. Autorstwa pana Franciszka Skocza (1908-2000 r.) – artysty-amatora, którego prace nie są szeroko znane. Rzeźbienie było dla autora rodzajem terapii po wojennych, obozowych przeżyciach. Szczecińska kolekcja to 28 rzeźb. Dwie z nich mają włosy wykonane z włókna konopnego.
Muzeum Etnograficzne w Krakowie
Natomiast w Muzeum Etnograficznym w Krakowie, na ul. Krakowskiej 46, pokazane są nici konopne (motek), których historia jest bardzo długa. Pochodzą bowiem z ekspozycji rumuńskiej zaprezentowanej na wystawie w Paryżu w 1867 roku. Następnie trafiły w posiadanie m.in. Muzeum Techniczno-Przemysłowego i w końcu Muzeum Etnograficznego w Krakowie.
Muzeum marihuany w Warszawie?
Co jeszcze interesującego w temacie konopnym? Jakiś czas temu zrodził się pomysł na otwarcie Muzeum Marihuany w Warszawie – zorganizowana została zbiórka na zrzutka.pl. Celem projektu miało być stworzenie części muzealnej mówiącej o historii konopi, programy edukacyjne, prezentacja produktów konopnych, showroom, sklep z produktami CBD itp. Na opisany cel zebrano jednak tylko…7 złotych.
Kilka słów na koniec
Muzea w wielkich miastach, jak Barcelona czy Amsterdam, z rozmachem prezentują historię konopi i ich wielowymiarowy udział w kulturze. W polskich muzeach spotkamy eksponaty głównie z konopnych tkanin, worki, włókna czy nici – to bardziej ukłon w stronę przeszłości, przeplatany próbą zauważenia (ponownego) roli konopi siewnych w historii Polski. Stąd między innymi godna uwagi inicjatywa siewu i zbioru konopi na terenie Muzeum Wsi Lubelskiej. Jedno jest warte podkreślenia, konopie (siewne i indyjskie) odegrały ważną rolę, należy o tym mówić, pisać, pokazywać. I na pewno warto zrobić sobie spacer śladem konopnej historii.
Te instytucje (muzea) ukazują holistyczne spojrzenie na historię tej rośliny – uczą i informują zwiedzających, że to nie tylko środek psychoaktywny, ale też ważny czynnik dla wielu kultur (…)
Bryła, M. (2019). Cannabis : od roli w obrzędach ludowych do ikony popkultury. Inskrypcje, 7(2 (13)), 63–72. https://ikribl.files.wordpress.com/2019/12/inskrypcje-2-19.pdf
Źródła
- Bryła, M. (2019). Cannabis : od roli w obrzędach ludowych do ikony popkultury. Inskrypcje, 7(2 (13)), 63–72. https://ikribl.files.wordpress.com/2019/12/inskrypcje-2-19.pdf
- https://lubelski.pl/male-pole-konopi-wyroslo-rowniez-w-lubelskim-skansenie-zdjecia/
- https://www.tvsudecka.pl/artykul/22138,nie-tylko-konopie-czyli-nowa-wystawa-w-muzeum-papiernictwa
- https://muzeumpapiernictwa.pl/aktualnosci/wernisaz-wystawy-nie-tylko-konopie-rosliny-wlokniste-w-muzeum-papiernictwa/
- https://skansen.lublin.pl/pl/
- www.cannabition.com
- https://hashmuseum.com
- www.hanfmuseum.de
- www.museumsportal-berlin.de
- Ucieszne figurki Franciszka Skocza z etnograficznych zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie w świetle doświadczenia biograficznego twórcy – Mirella Makurat
- https://etnomuzeum.eu/zbiory/nici-konopne
- www.zrzutka.pl
