Wokół marihuany przez lata narosło wiele legend i nieścisłości. Jedną z bardziej kontrowersyjnych jest kwestia uzależnienia. Istnieją nawet tacy, którzy uważają, że od marihuany nie da się uzależnić. Nie jest to jednak takie proste, a uzależnienie jest jak najbardziej możliwe.

Jeżeli podejrzewasz, że masz problem z uzależnieniem, zawsze możesz zadzwonić pod darmowy Ogólnopolski Telefon Zaufania Narkotyki – Narkomania – 800 199 990

Czym jest uzależnienie?

Uzależnienie to przewlekłe, nawracające zaburzenie, charakteryzujące się kompulsywnym używaniem narkotyków, pomimo niekorzystnych konsekwencji płynących z tej czynności. Jest to zaburzenie funkcjonowania mózgu – wiąże się z funkcjonalnymi zmianami w ośrodkach nagrody, stresu i samokontroli. Zmiany te mogą utrzymywać się przez długi czas po zaprzestaniu przyjmowania narkotyków[1].

W DSM-5-TR rozpoznaje się zaburzenia związane z substancjami wynikające z używania 10 odrębnych klas narkotyków[2]:

  • alkohol,
  • kofeina,
  • konopie indyjskie,
  • halucynogeny,
  • inhalanty,
  • opioidy,
  • środki uspokajające,
  • leki hipnotyczne lub anksjolityczne,
  • środki pobudzające (np. amfetamina, kokaina),
  • tytoń.

Wyróżniamy uzależnienie psychiczne i fizyczne[3]: 

  • Uzależnienie fizyczne – objawia się jako silna potrzeba stałego zażywania jakiejś substancji, odczuwana pod postacią dolegliwości fizycznych. Mogą to być bóle, biegunki i wymioty, zaburzenia odczuwania temperatury, drżenia mięśni czy bezsenność. Odstawienie substancji prowadzi wówczas do wystąpienia objawów, które nazywamy zespołem abstynencyjnym.
  • Uzależnienie psychiczne – występuje, gdy sam organizm funkcjonuje poprawnie bez dostarczenia danej substancji, jednak odczuwany jest stan nieodpartej chęci jej zażywania. Może to wynikać zarówno z chęci uzyskania jej pozytywnego skutku działania, ale także w celu uniknięcia negatywnych skutków odstawienia. Przyjmuje się, że w przypadku marihuany występuje jedynie uzależnienie psychiczne.

Jakie substancje w marihuanie mogą uzależniać?

Używanie marihuany może prowadzić do uzależnienia – według różnych badań problem ten dotyka od 9% do nawet 30% stosujących ją osób. Osoby, które zaczynają używać marihuany przed 18 rokiem życia, są nawet siedmiokrotnie bardziej narażone na rozwój zaburzeń związanych z używaniem marihuany niż dorośli.[4]

THC

To właśnie THC, czyli Δ9-tetrahydrokannabinol, odpowiada za uzależniający potencjał marihuany. THC oddziałuje na mózg i mechanizmy leżące u podstaw uzależnienia w sposób nieróżniący się jakościowo od innych substancji uzależniających, takich jak alkohol, nikotyna czy opioidy.[5] Jednocześnie naukowcy zauważają, że odsetek uzależnionych od marihuany jest znacznie niższy wskaźnik niż w przypadku innych popularnych substancji odurzających, jak wspomniany wyżej alkohol, nikotyna i opioidy. Co więcej, CBD, Δ9-THCV i Δ8-THCV mogą wykazywać działanie zapobiegające uzależnieniom.[5]

CBD

CBD, czyli kannabidiol, nie jest psychoaktywny, a w konsekwencji nie jest także uzależniający. Co więcej, sam może obniżać prawdopodobieństwo uzależnienia od niektórych narkotyków, a nawet pomagać w zapobieganiu nawrotom po okresach trzeźwości.[6]

Pozostałe kannabinoidy

Uważa się, że poza THC, pozostałe kannabinoidy nie są uzależniające. Istnieją pojedyncze badania wskazujące na potencjał uzależnienia płynący z CBN i CBDL, jednak wymaga to potwierdzenia, a dodatkowo kannabinoidy te naturalnie występują w tak niskich stężeniach, że nie powinny być powodem do zmartwień.

Czy medyczna marihuana może uzależniać?

Tak, marihuana medyczna, będąca zasadniczo tym samym zbiorem substancji, co marihuana rekreacyjna, może uzależniać. Jednak ryzyko uzależnienia nawet w przypadku palenia rekreacyjnego wynosi około 10%, a w przypadku użytku leczniczego jest ono jeszcze dużo niższe. Dzieje się tak ze względu na (zazwyczaj) niższe dawki, niż zażywane rekreacyjnie, a także na fakt, że całość terapii odbywa się pod kontrolą lekarza.

Czynniki ryzyka uzależnienia od marihuany

Szansę uzależnienia zwiększa kilka czynników:

  • młody wiek – osoby poniżej 18 roku życia mają nawet siedmiokrotnie wyższą szansę na uzależnienie,
  • moc marihuany – czym większy poziom THC, tym większy potencjał uzależniający,
  • okres palenia – szansa na uzależnienie rośnie wraz z czasem trwania leczenia i regularnością przyjmowanych dawek,
  • historia uzależnień – jeżeli osoba była lub jest już od czegoś uzależniona, szansa na kolejne uzależnienie jest wyższa,
  • predyspozycje – niektórzy ludzie, z różnych względów, są bardziej podatni na uzależnienia.

Jak się nie uzależnić? Środki ostrożności

Stosując się do zaleceń lekarza i ściśle pilnując zażywanych dawek, bardzo trudno jest się uzależnić od medycznej marihuany.

Aby dołożyć wszelkich starań, by tak się nie stało, nie modyfikuj samodzielnie dawki, a wszystkie wątpliwości i skutki uboczne bezzwłocznie zgłaszaj lekarzowi. Bardzo ważne jest, by nie podejmować decyzji o leczeniu marihuaną samodzielnie, za pomocą towaru zdobywanego nielegalnie, na ulicy. Jest to szczególnie istotne w przypadku osób niepełnoletnich, dla których ryzyko uzależnienia jest kilkukrotnie wyższe.

Objawy uzależnienia

Uzależnienie zaczyna się od zaburzeń związanych z daną substancją, niebezpiecznego jej używania. Osoba zaczyna odczuwać objawy odstawienia w okresach, w których nie przyjmuje leku. Osoby, które regularnie i długotrwale używają marihuany, po odstawieniu często zgłaszają drażliwość, problemy z nastrojem i snem, zmniejszony apetyt, zachcianki, niepokój i/lub różne formy dyskomfortu fizycznego. Dolegliwości te osiągają szczyt w ciągu pierwszego tygodnia po zaprzestaniu stosowania i trwają do 2 tygodni.[4]

To niepokojące oznaki zaburzeń związanych z przyjmowaniem marihuany, jednak niekoniecznie jeszcze uzależnienie. Wystąpienie ich powinno zapalić czerwoną lampkę i skłonić do rozmowy z lekarzem, by wspólnie ocenić najlepsze postępowanie w tej kwestii. Często może to być całkowita rezygnacja z terapii medyczną marihuaną, zwłaszcza jeżeli pacjent nie potrafi kontrolować i dotrzymać przepisanej przez lekarza dawki. Wszystko jednak zależy od zjadliwości choroby i korzyści płynących z kannabinoidów.

Lista objawów

W najbardziej zaawansowanym stadium, czyli już pełnym uzależnieniu, obserwuje się następujące objawy[2]:

  • Używanie większej ilości marihuany niż zamierzano
  • Nieskuteczne próby zaprzestania używania marihuany
  • Spędzanie dużej ilości czasu na używaniu marihuany
  • Łaknienie marihuany
  • Używanie marihuany, mimo że powoduje to problemy w domu, szkole lub pracy
  • Kontynuowanie używania marihuany pomimo problemów społecznych lub problemów w związku
  • Rezygnacja z ważnych zajęć z przyjaciółmi i rodziną na rzecz używania marihuany
  • Używanie marihuany w sytuacjach wysokiego ryzyka, np. podczas prowadzenia samochodu
  • Kontynuowanie używania marihuany pomimo problemów fizycznych lub psychologicznych
  • Potrzeba użycia większej ilości marihuany, aby uzyskać ten sam haj
  • Doświadczanie objawów odstawienia po zaprzestaniu używania marihuany

By zdiagnozować zaburzenie, nie muszą wystąpić wszystkie wyżej wymienione objawy. Łagodne zaburzenie stwierdza się już przy obecności 2-3 z powyższych objawów. Przy 4-5 objawach mówi się o umiarkowanym zaburzeniu związanym z używaniem konopi. Poważne zaburzenia, niemal pewne uzależnienie, to sytuacja, gdy występuje 6 lub więcej objawów.

Pomoc w leczeniu uzależnień

Uzależnienie jest źródłem wielu problemów zdrowotnych i społecznych. Życie z osoba uzależniona od marihuany nie jest łatwe. Dlatego tak ważne jest zgłosić się na leczenie. Funkcjonuje wiele ośrodków leczenia uzależnień – zarówno prywatnych, jak i publicznych, gdzie personel dołoży wszelkiego trudu, by chora osoba powróciła do zdrowia. Warto bowiem pamiętać, że uzależnienie to choroba – i choremu na nią człowiekowi należy się leczenie, a nie stygmatyzacja społeczna.

Jak rzucić palenie marihuany lub uzyskać pomoc w leczeniu uzależnień dla bliskiego? Jak rozmawiać z osobą uzależnioną od marihuany? Pomogą poradnie leczenia uzależnień, gdzie pacjent zostanie zdiagnozowany i pokierowany przez proces trzeźwienia. Leki na uzależnienie od marihuany nie istnieją, podstawą leczenia zwykle jest psychoterapia. Szerzej na te pytania odpowiadamy w osobnym opracowaniu na temat leczenia uzależnienia od marihuany, do którego lektury serdecznie zachęcamy.

Źródła

  1. NIDA. Drug Misuse and Addiction. National Institute on Drug Abuse website. https://nida.nih.gov/publications/drugs-brains-behavior-science-addiction/drug-misuse-addiction. July 13, 2020
  2. American Psychiatric Association (APA). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. 5th ed, text revision. Washington, D.C.; 2022.
  3. https://www.gov.pl/web/wsse-lodz/uzaleznienia
  4. NIDA. Is marijuana addictive?. National Institute on Drug Abuse website. https://nida.nih.gov/publications/research-reports/marijuana/marijuana-addictive. April 13, 2021
  5. Roger G. Pertwee, Handbook of Cannabis, Oxford University Press, 2016
  6. Calpe-López, C., García-Pardo, M. P., & Aguilar, M. A. (2019). Cannabidiol Treatment Might Promote Resilience to Cocaine and Methamphetamine Use Disorders: A Review of Possible Mechanisms. Molecules (Basel, Switzerland), 24(14), 2583. https://doi.org/10.3390/molecules24142583