Nie brakuje teorii spiskowych na temat tego, co robią lub nie robią firmy farmaceutyczne. O ile część, jeśli nie większość tego rodzaju domysłów graniczy z absurdem, o tyle zawsze tam, gdzie mowa o dużych pieniądzach, można spodziewać się pewnej korupcji. Pojawiają się także tezy, jakoby nielegalność konopi wynikała m.in. właśnie z lobbowania „big pharmy”[1]. Dzisiejsze badania z USA pokazują, że legalizacja marihuany to rzeczywiście miliardowe straty dla firm z tego sektora oraz ich inwestorów.
Tło badań
33 z 50 stanów USA zalegalizowały przynajmniej medyczny użytek marihuany, pomimo podtrzymywanej federalnej penalizacji. Rośnie przy tym świadomość społeczna potencjalnych korzyści terapeutycznych konopi. Choć w teorii nie stosuje się ich w monoterapii, a jako leczenie uzupełniające lub paliatywne, w praktyce w przypadku szeregu schorzeń medyczna marihuana stanowi konkurencję dla konwencjonalnych leków. Co więcej, za sprawą legalizacji do celów rekreacyjnych, dostęp do marihuany coraz częściej nie wymaga już nadzoru lekarza ani farmaceuty.
Z podobnych powodów już wcześniej zauważono spadek użycia niektórych leków na receptę po legalizacji marihuany.
Badacze z California Polytechnic State University i University of New Mexico kierowali się więc przekonaniem, jakoby postępująca legalizacja marihuany w USA zwiększała wykorzystanie konopi jako alternatyw dla konwencjonalnych metod leczenia, korzystających z produktów firm farmaceutycznych, jakimi są leki.
Mając na uwadze tego rodzaju zmiany społeczne i prawne w ostatnich latach, autorzy badania postanowili przeanalizować zwroty giełdowe dla firm farmaceutycznych na przestrzeni 23 lat (1996-2019).
Obserwacje empiryczne
Zauważono spadki stop zwrotu z akcji na 10 dni po legalizacjach, zarówno do celów medycznych, jak i rekreacyjnych. Według przewidywań inwestorów, pojedyncze wydarzenie legalizacyjne w USA (np. legalizacja w jednym stanie) przekłada się na średni spadek łącznej wartości rocznej sprzedaży firm farmaceutycznych o 3 miliardy dolarów przewidywań inwestorów. Średnia zmiana wartości rynkowej firmy na jedno wydarzenie legalizacyjne wynosi 63 miliony dolarów, a całkowity wpływ na wartość rynkową wszystkich firm na jedno wydarzenie wynosi 9,8 miliarda dolarów.
Empirycznie obserwowany był spadek stopy zwrotu z inwestycji w firmy farmaceutyczne wynoszący średnio 1,5-2%. Utrzymuje się on przez kolejne 20 dni roboczych od legalizacji.
Spadki te nie wynikają jednak z realnej utraty pieniędzy przez sektor farmaceutyczny. Jak pokazują dane, ich zyski stale rosną, jednak ich tempo wzrostu jest po legalizacji niższe niż oczekiwane przez inwestorów. Ta różnica, w połączeniu z pewnym spadkiem sprzedaży leków (będąca też poniekąd jego wynikiem), przekłada się na nastroje giełdowe.
Mając na uwadze całość swoich rozważań, badacze doszli do wniosku, że gdyby w 2014 wszystkie stany miały legalną medyczną marihuanę, wydatki ponoszone przez obywateli na leki na receptę wyniosłyby o miliard dolarów mniej.
Sami autorzy jednak zachowują pewien dystans do swoich wniosków
„Znaczenie ekonomiczne szacowanej na 9,8 miliarda dolarów utraty wartości rynkowej firm (…) jest niezwykle duże, jednak nasze wyniki powinny być interpretowane ostrożnie. Kluczowym ograniczeniem jest to, że modelujemy inwestorów jako racjonalnych, co może zawyżać znaczenie ekonomiczne naszych wyników. Po drugie, jesteśmy ograniczeni do firm notowanych na giełdzie i zdarzeń legalizacyjnych w przeszłości. Po trzecie, zauważamy, że szacunki mogą być wrażliwe na nasz wybór analizowania w okresie 50-150 dni przed wydarzeniem legalizacyjnym. (…) Spodziewamy się, że istnieje błąd pomiaru ze względu na heterogeniczność legalizacji i późniejszych procesów regulacyjnych.”
Bednarek Z, Doremus JM, Stith SS (2022) U.S. cannabis laws projected to cost generic and brand pharmaceutical firms billions. PLoS ONE 17(8): e0272492. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0272492
Tylko co z tego wszystkiego wynika?
Według badaczy wynika z tego kilka rzeczy, które mogą zainteresować zarówno firmy farmaceutyczne, jak i pacjentów, inwestorów, regulatorów i społeczność akademicką.
Pfizer jeszcze w zeszłym roku kupił firmę biotechnologiczną zajmującą się terapiami opartymi na kannabinoidach. Transakcja opiewała na 6,7 mld dolarów. Nabycie firmy konopnej przez Pfizera nie będzie jedyną taką transakcją na linii firmy farmaceutyczne – firmy konopne. Badacze spodziewają się, że ich reakcją na postępującą legalizację będą działania marketingowe i właśnie inwestycyjne.
Pacjenci z kolei muszą wiedzieć, że o ile konopie są obiecującą alternatywą terapeutyczną, ich rola często jest opisywana z nadmiernym optymizmem entuzjastów. Sytuacji nie ułatwią występujące trudności w standaryzacji konopi i ograniczenia w zakresie możliwości patentowych, co zmniejsza ich atrakcyjność w oczach dużych korporacji. To w efekcie przełoży się na ograniczony potencjał konopi w zakresie konkurowania z lekami. Konopie mogą więc funkcjonować jako lek spoza rynku farmaceutycznego, co może ograniczyć możliwości (i chęci) refundowania ich przez programy ubezpieczeń zdrowotnych. To z kolei będzie dodatkowym bodźcem utrudniającym marihuanie konkurowanie z konwencjonalnymi lekami.
Nowe szanse i nowe wyzwania
Inwestorzy muszą brać pod uwagę konopie indyjskie i kwestie związane z ich legalizacją. Organy regulacyjne z kolei muszą być świadome konsekwencji zdrowotnych – zarówno konopi, jak i konwencjonalnych leków, i uwzględniać ewentualne korzyści i zagrożenia związane z zastąpieniem jednych drugimi. Dane pokazują, że takie zjawisko ma bowiem miejsce. Według prognoz, wydatki ponoszone w USA na leki zmaleją o 11%, jeżeli pozostałe 16 stanów, które do dziś nie zdecydowały się na legalizację medycznej marihuany, podejmą ten krok.
Źródła
Bednarek Z, Doremus JM, Stith SS (2022) U.S. cannabis laws projected to cost generic and brand pharmaceutical firms billions. PLoS ONE 17(8): e0272492. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0272492
[1]Ingraham C. One striking chart shows why pharma companies are fighting legal marijuana. WP Company; 2021. https://www.washingtonpost.com/news/wonk/wp/2016/07/13/one-striking-chart-shows-why-pharma-companies-are-fighting-legal-marijuana/.
