Stereotypowy obraz użytkownika marihuany to głodny student, który jest nieco „zamulony”, ma czerwone oczy i zdaje się „nie ogarniać”. Każdy stereotyp ma w pewnym stopniu źródło w rzeczywistości – i tak zespół amotywacyjny często wiązano z nadmiernym paleniem trawki. Jednak czy słusznie?

Zespół amotywacyjny – co to?

Zespół amotywacyjny to przewlekłe zaburzenie psychiczne, charakteryzujące się szeregiem objawów związanych z obniżoną motywacją. Wśród nich można wymienić: obniżony poziom odczuwania emocji i pragnień, pasywność, apatia, wyłączenie emocjonalne, rezygnacja z działań, zawężenie zainteresowań i osłabienie sprawności poznawczej, zwłaszcza pamięci.

Przez wielu wiązany był z długotrwałym paleniem marihuany i traktowany jako jego skutek. Obecnie uważa się, że nie ma ku temu dostatecznych dowodów, a niektórzy kwestionują nawet w ogóle jego istnienie. Niestety ciężko rzetelnie prowadzić tę dyskusję, gdyż większość badań na ten temat przeprowadzono na małych grupach badawczych, co z naukowego punktu widzenia jest niemiarodajne.

Poza syndromem amotywacyjnym związanym z paleniem marihuany, wyróżnia się także ten wywołany zażywaniem leków przeciwdepresyjnych. Podobne objawy obserwowano bowiem niekiedy u pacjentów leczonych lekami z grupy SSRI.

Palenie marihuany a motywacja

Istnieje niewiele przekonujących badań, które wskazują na takie działanie marihuany. Jeżeli już są, dotyczą krótkotrwałego efektu. I z tym ciężko się nie zgodzić – w końcu część szczepów ma działanie uspokajające i relaksacyjne, a w tym stanie nieszczególnie chce nam się podejmować aktywność. Jednak nawet w badaniach, które wykazały krótkotrwały spadek motywacji, wykluczono długotrwałość tego efektu.[1]

Inne badania, w 2020 roku, potwierdziły istnienie związku pomiędzy przyswajaniem kannabinoidów a brakiem motywacji, choć jest on niewielki. Szansa na takie zajście to, według badania, mniej niż 8%. Co więcej, wpływają na to indywidualne cechy użytkownika, takie jak osobowość czy współistnienie chorób lub zaburzeń psychicznych.[2]

Co ciekawe, istnieją także pojedyncze badania, które próbowały bronić tezę, jakoby intensywni palacze opuszczali więcej zajęć na studiach, poświęcali mniej czasu na naukę oraz rzadziej zdobywali tytuł licencjata, niż osoby niepalące marihuany. Ze względu na niewielką próbę badawczą ciężko jednak uznać ich jednoznaczną miarodajność.

W temacie pojawia się także teoria, jakoby to słabe wyniki akademickie skłaniały młodych dorosłych do używania marihuany, a nie marihuana powodowała słabe wyniki. Tłumaczyłoby to zauważaną w niektórych badaniach korelacje, jednocześnie niekoniecznie wskazując na winę zioła.

Najnowsze badania

W przeciągu ostatniego roku pojawiły się co najmniej dwie publikacje, które wskazują na brak wpływu marihuany na motywację i pracowitość.

Starsze badanie, z lipca 2021, zostało przeprowadzone na Florydzie.

Naukowcy podali w wątpliwość występującą w literaturze naukowej teorię, jakoby obniżenie motywacji było bezpośrednim skutkiem ubocznym palenia marihuany. Przeprowadzili więc badanie na 401 nastolatkach, z których najmłodszy miał 14 lat, a najstarszy 17. Całe doświadczenie trwało, aż dwa lata. Przez ten okres uczestnicy musieli regularnie wypełniać kwestionariusze dotyczące motywacji i apatii. Poza spożyciem marihuany monitorowany był także alkohol i papierosy. Choć na przestrzeni badania zaobserwowano wzrost użycia marihuany wśród uczestników, badacze nie stwierdzili związku palenia z utratą motywacji.[3]

Nowsze badanie pochodzi z lutego 2022 roku. Niestety jest znacznie mniejsze, więc mniej miarodajne. W nim brało udział jedynie 47 studentów, z czego 25 zażywało marihuanę często, a 22 wcale. Jego wynik zaskoczył nawet badaczy – wśród uczestników używający marihuany byli bardziej skłonni do wybierania zadań wymagających większej motywacji, niż grupa kontrolna. O ile ciężko wysuwać wnioski, że konopie zwiększają motywację, o tyle dodaje to kolejnych podstaw, by zdyskredytować teorię zespołu amotywacyjnego. Jednak, jak przyznają zresztą sami autorzy badania, potrzebne są dalsze studia na większej próbie.[4]

Motywacja motywacją, a co z lenistwem?

Jeszcze wcześniej, bo w 2020 roku, grupa badaczy z Kolorado przeprowadziła równie ciekawe badania. Te, przeprowadzone na 164 uczestnikach, wstępnie wykazały, że wśród dorosłych po 60 roku życia, sport częściej uprawiają użytkownicy marihuany, niż ich rówieśnicy stroniący od tej używki.[5] Wśród przebadanej części populacji mieli oni także mniejszy współczynnik BMI (średnio 24,9) od osób, które nie paliły (średnio 27,7).[5][6] Ze względu na wstępną fazę badań, autorzy ograniczyli oficjalne wnioski do stwierdzenia, że zażywanie marihuany nie ogranicza aktywności fizycznej u starszych dorosłych.[5]

Z pewnością można więc obalić stereotyp leniwego palacza.

Podsumowanie

Pojawienie się nowego badania skłania do refleksji na temat jego przedmiotu. Po prześledzeniu zarówno najnowszego, jak i poprzednich badań, okazuje się, że stereotyp leniwego palacza może być dla wielu osób krzywdzący. Nie ma bowiem żadnych znaczących dowodów, że marihuana trwale obniża poziom motywacji czy wpływa na zwiększone lenistwo. I choć pojawiają się pojedyncze badania, starające się dowieść takiej tezy, są również analogiczne przynoszące wnioski nawet nie tylko przeczące, a wręcz odwrotne – twierdzące, że marihuana może pozytywnie wpływać na aktywność.

Ciężko więc bronić którejkolwiek ze stron – najrozsądniejszym wydaje się używanie marihuany zgodnie ze swoim organizmem (oczywiście jedynie w krajach, w których jest to legalne). W końcu to my sami czujemy najlepiej, jak coś na nas działa. Jeżeli czujemy się po niej dobrze, to nie ma potrzeby martwić się na zapas – badania nie wykazują spadku motywacji i aktywności u długoletnich użytkowników.

Źródła

[1]https://www.ucl.ac.uk/news/2016/sep/cannabis-reduces-short-term-motivation-work-money
[2]https://internationalhighlife.com/does-weed-make-you-lazy/
[3]Pacheco-Colón, I., Hawes, S., Duperrouzel, J., & Gonzalez, R. (2021). Evidence Lacking for Cannabis Users Slacking: A Longitudinal Analysis of Escalating Cannabis Use and Motivation among Adolescents. Journal of the International Neuropsychological Society, 27(6), 637-647. doi:10.1017/S135561772000096X
[4]Acuff, S. F., Simon, N. W., & Murphy, J. G. (2022). Effort-related decision making and cannabis use among college students. Experimental and Clinical Psychopharmacology. Advance online publication. https://doi.org/10.1037/pha0000544
[5]YorkWilliams, Sophie L.; Gibson, Laurel P.; Gust, Charleen J.; Giordano, Gregory; Hutchison, Kent E.; Bryan, Angela D., Exercise Intervention Outcomes with Cannabis Users and Nonusers Aged 60 and Older, American Journal of Health Behavior, Volume 44, Number 4, July 2020, pp.420-431(12), https://doi.org/10.5993/AJHB.44.4.5
[6]BMI – Body Mass Index – wskaźnik masy ciała, obliczany jako stosunek masy do kwadratu wzrostu. Przyjmuje się, że dla większości  populacji nadwaga zaczyna się powyżej 25,0; a otyłość powyżej 30,0.