Neuroprzekaźniki to specjalne substancje, których zadaniem jest przenoszenie sygnałów pomiędzy komórkami nerwowymi. Dzięki sprawnemu ich działaniu, organizm może prawidłowo funkcjonować. Jednym z takich neuroprzekaźników jest właśnie oksytocyna. Za co odpowiada i jak działa? Czy konopie mogą wykazywać jakieś podobieństwo do tego neurotransmitera lub w jakiś sposób na niego oddziaływać?
Oksytocyna – czym jest i za co odpowiada?
Jak wiesz już z poprzednich artykułów na temat neuroprzekaźników, mogą być nimi różne substancje – aminokwasy, związki peptydowe, a nawet cząsteczki gazowe.
Czym w takim razie jest oksytocyna?
Wielu słyszało o niej w kontekście ciąży, porodu. Jest to hormon peptydowy. Oksytocyna wydzielana jest przez tylny płat przysadki mózgowej, w wyniku pobudzania komórek nerwowych w podwzgórzu. Wtedy też hormon ten jest wydzielany do krwiobiegu. Ale rola tego neuroprzekaźnika nie jest związana tylko z porodem czy laktacją. Oddziałuje bowiem także na organizm mężczyzny.
Zakres właściwości oksytocyny to:
- udział w procesie porodu (skurcze macicy) oraz laktacji,
- wpływ na doznania seksualne,
- u mężczyzn: m.in. wpływ na produkcję testosteronu i ruchliwość plemników.
Oksytocyna nazywana jest czasami „hormonem szczęścia”, wespół z serotoniną i dopaminą. Wydzielana jest również w reakcji na stresowe sytuacje.
„Oksytocyna obok roli w przebiegu porodu i wydzielaniu mleka jest zaangażowana w różne zjawiska podobne zachowaniom seksualnym (hormon miłości i szczęścia) oraz reakcje stresowe. Korzystny wpływ przeciwstresowy i przeciwlękowy oksytocyny zachodzi przez regulację osi podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowej (HPA) oraz czynności ciała migdałowatego, przez jego projekcję do pnia mózgu i ośrodków podwzgórza.
prof. dr hab. Bogdan Feliks Kania, dr hab. Danuta Wrońska, Neurobiologiczne znaczenie oksytocyny u ludzi i zwierząt
„Okazało się bowiem, że w stresie uwalniana jest również oksytocyna, która wykazuje cechy anksjolityku, działa przeciwstresowo via receptory swoiste, zarówno ośrodkowo, jak też obwodowo. U ssaków w stresie psychogennym OT uwalniana jest zarówno w mózgu, jak i na obwodzie. Wprawdzie rola endogennej OT w biologii stresu jest mało poznana, zwłaszcza w stresie przewlekłym, zastosowanie jej jako substancji egzogennej znosi jednak ostre pobudzenie osi HPA u naczelnych i gryzoni oraz zmniejsza uwalnianie kortyzolu – głównego mediatora neuroendokrynnego reakcji stresowej”
* OT – oksytocyna, anksjolityki – leki przeciwlękowe
prof. dr hab. Bogdan Feliks Kania, dr hab. Danuta Wrońska, Kliniczne aspekty stosowania oksytocyny u ludzi i u zwierząt
Społeczna oksytocyna
Jednym z coraz częściej podkreślanym obszarem działania oksytocyny są relacje społeczne. Neuroprzekaźnik ten odpowiada za budowanie i podtrzymywanie więzi. Hormon ten wydzielany jest np. podczas przytulania (matka-dziecko, partnerzy).
Kiedy wydzielana jest nieodpowiednia ilość oksytocyny, wzrasta poziom kortyzolu (hormonu stresu). Prowadzone są badania pod kątem stosowania oksytocyny w stanach lęku czy u ludzi ze spektrum autyzmu. Niestety, badań jest jeszcze zbyt mało, teza to wymaga kolejnych analiz. Bezsprzecznie jednak neuroprzekaźnik jakim jest oksytocyna ma wpływ na relacje, budowanie więzi, zachowania opiekuńcze w stosunku do innych osób, dzieci.
Przez wiele lat przypisywano oksytocynie rolę w regulacji zachowań reprodukcyjnych, okołoporodowych i macierzyńskich. W ostatnim czasie wykazano jednak jej zaangażowanie również w procesy poznania społecznego, w budowanie przywiązania do miejsc, w nawiązywanie i podtrzymywanie relacji partnerskich, zachowania seksualne, reakcję żałoby, a także łagodzenie zachowań agresywnych oraz regulację poziomu odczuwanego lęku.
MONIKA E. TALAROWSKA, PAULINA MARUSZEWSKA, EDYTA STAROŃ, PIOTR GAŁECKI, Oksytocyna – socjalny neuropeptyd. Czy ma znaczenie w teorii
neurorozwojowej depresji?
Kannabinoidy – czy mogą mieć wpływ na wydzielanie oksytocyny?
Wiele prac naukowych podkreśla rolę oksytocyny w budowaniu oraz podtrzymywaniu relacji społecznych. Kannabinoidy, czyli najbardziej znane THC (psychoaktywny tetrahydrokannabinol) oraz CBD (kannabidiol, bez działania psychoaktywnego) oddziałują na układ endokannabinoidowy – którego częścią są receptory kannabinoidowe CB1 i CB2. Kannabinoidy mogą aktywować owe receptory – THC wpływa np. na receptory CB1 (zlokalizowane są w dużej części w mózgu).
Układ endokannabinoidowy jest odpowiedzialny za wiele funkcji życiowych, takich jak np. sen, apetyt, odczuwanie bólu czy motywacja. Wpływa na stan równowagi, nazywany homeostazą. Kannabinoidy mogą tę równowagę zaburzać lub przywracać (tu rolę odgrywa CBD).
Oksytocyna a anandamid
Co więcej, organizm samodzielnie wytwarza naturalne endokannabinoidy, przykładem jest tutaj anandamid – ma on zdolność oddziaływania właśnie na receptory CB1 – związek ten wpływa na odczuwanie bólu, czy szczęścia i euforii np. po treningu sportowym.
Ale co ma do anandamidu oksytocyna i kannabinoidy?
Otóż jedno z badań mówi o tym, że oksytocyna wysyła do mózgu sygnał, który uwalnia anandamid, dający poczucie szczęścia.
W przeprowadzonym na myszach doświadczeniu stymulowano neurony będące odpowiedzialne za wytwarzanie anandamidu. Dostrzeżono, że zablokowanie aktywności cząsteczki anandamidu spowodowało, że zahamowane zostało działanie także oksytocyny na te rejony mózgu. Zatem anandamid może mieć wpływ na działanie oksytocyny.
Podobne działanie, jak anandamid, prezentuje wspomniane już THC, zatem – choć to tylko wstępna teza – może ono mieć wpływ na więzi społeczne i odczuwanie z nich radości aktywowane przez oksytocynę.
„Kiedy badacze stymulowali neurony odpowiedzialne za produkcję anandamidu, ale zablokowali działanie tej cząsteczki, odkryli, że wpływ oksytocyny na ten obszar mózgu również został zahamowany – sugerując, że anandamid jest wektorem, za pomocą którego oksytocyna wzmacnia zachowania społeczne w mózgu.
Aby przetestować tę hipotezę, podawali leki zapobiegające degradacji anandamidu u myszy, które wykazywały zwiększoną radość z aktywności społecznej, spędzając znacznie więcej czasu z innymi myszami niż zwierzęta, którym podawano placebo. Zespół spekuluje, że THC może mieć również podobny wpływ na mózg, promując interakcje społeczne i zwiększając naszą radość z takich działań”
https://www.zmescience.com/research/studies/oxytocin-thc-social-interactions-8273234/
Również inna praca poświęca fragment na związek wpływu kannabinoidów na działanie oksytocyny i wazopresyny, wpływu kannabinoidów na funkcje mikrogleju w zaburzeniach ze spektrum autyzmu i możliwościach wykorzystania w terapii kannabinoidów (CBD). Jest to jednak teoria wciąż obarczona wieloma wątpliwościami i pytaniami.
„Druga kwestia to działanie kannabinoidów na oksytocynę i wazopresynę, które miałoby pozytywnie modulować zachowania społeczne. Naukowcy zauważają zależność między układem endokannabinoidowym a interakcjami społecznymi. Na podstawie licznych badań na myszach wydaje się, że oksytocyna wpływa na mobilizację anandamidu (najczęściej badanego endokannabinoidu występującego we wspomnianym układzie) w jądrze półleżącym, co przyczynia się do upośledzenia społecznego. Badacze sugerują możliwość zastosowania leków donosowych, które dzięki zawartości CBD wspomagałyby rejestrację wydzielania wazopresyny i oksytocyny w organizmie (Premoli et al., 2019).
Kwestią trzecią jest zależność między kannabinoidami a mikroglejem, koordynującym rozwój ośrodkowego układu nerwowego i współodpowiedzialnym za homeostazę. Zakłada się, że mikroglej jest zaangażowany w patogenezę zaburzeń ze spektrum autyzmu, a jego aktywność może być modelowana za pomocą lipidowych endokannabinoidów – co czyni system endokannabinoidowy głównym czynnikiem modyfikującym zaburzenia. W przyszłości powyższe obserwacje zostaną być może wykorzystane w leczeniu, dziś z tak ukierunkowaną terapią kannabinoidami wiążą się liczne wątpliwości (Araujo et al., 2019)”
Małgorzata Stachoń , Milena Sierocka , Piotr Poniewierski, Anna Kostiukow, Włodzimierz Samborski, Zastosowanie kannabinoidów w terapii dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu
Przypomnijmy tylko, że chorzy ze spektrum autyzmu cierpią m.in. na zaburzone relacje społeczne – niechęć do przytulania, wycofanie itp.
Źródła
- https://www.zmescience.com/research/studies/oxytocin-thc-social-interactions-8273234/
- Monika E. Talarowska, Paulina Maruszewska, Edyta Staroń, Piotr Gałecki, Oksytocyna – socjalny neuropeptyd. Czy ma znaczenie w teorii neurorozwojowej depresji?
- prof. dr hab. Bogdan Feliks Kania, dr hab. Danuta Wrońska, Neurobiologiczne znaczenie oksytocyny u ludzi i zwierząt
- Małgorzata Stachoń , Milena Sierocka , Piotr Poniewierski, Anna Kostiukow, Włodzimierz Samborski, Zastosowanie kannabinoidów w terapii dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu
- prof. dr hab. Bogdan Feliks Kania, dr hab. Danuta Wrońska, Kliniczne aspekty stosowania oksytocyny u ludzi i u zwierząt
