Bezsenność jest powszechnym problemem w dzisiejszym świecie. Definiuje się ją jako trudności z zasypianiem lub utrzymaniem snu. Istnieje wiele przyczyn bezsenności, a jej leczenie zależy przede wszystkim od wyeliminowania przyczyny. Konopie znane są ze swojego uspokajającego i usypiającego działania – czy wobec tego mogą pomóc osobom zmagającym się z bezsennością?

Bezsenność i jej objawy

Charakterystyka choroby

Bezsennością nazywamy trudności z zasypianiem lub z utrzymaniem snu, w sytuacjach, gdy człowiek ma obiektywną możliwość snu. Może być zarówno odrębnym schorzeniem, jak i objawem innej choroby.

Przyczyny choroby

Istnieje wiele potencjalnych przyczyn bezsenności, w tym:

  • stres,
  • lęk,
  • depresja,
  • ból,
  • zaburzenia równowagi hormonalnej,
  • zażywane leki
  • i inne.

Może też być objawem innych problemów zdrowotnych, związanych z chorobami neurologicznymi, endokrynologicznymi lub psychiatrycznymi. Nie warto więc jej lekceważyć, gdyż nie tylko sama w sobie jest uciążliwa, ale może być także symptomem kolejnych problemów.

Diagnostyka

Diagnostyka bezsenności zazwyczaj zaczyna się od wywiadu z pacjentem, podczas którego lekarz zbiera informacje na temat trybu życia, stylu pracy, stosowanych leków, a także dolegliwości i objawów, które pacjent odczuwa. Często to wystarczy, jednak może również zlecić wykonanie pewnych badań, takich jak:

  • badanie snu (polisomnografia) – pozwala zarejestrować aktywność mózgu, serca, dróg oddechowych i mięśni podczas snu,
  • badania krwi – pozwalają ocenić poziom hormonów (np. melatoniny),
  • inne badania, np. RTG klatki piersiowej, USG tarczycy itp. – w celu wykluczenia chorób somatycznych lub endokrynologicznych mogących być przyczyną bezsenności.

Po zebraniu wszystkich informacji lekarz może zdiagnozować bezsenność i zalecić odpowiednie leczenie. W niektórych przypadkach może być konieczne skonsultowanie się z innymi specjalistami, takimi jak psychiatra lub neurolog, a nawet z psychologiem.

Konwencjonalne metody leczenia

Leczenie bezsenności zależy od przyczyny, która ją wywołała. W niektórych przypadkach wystarczające może okazać się zmiana niektórych nawyków życiowych, takich jak regularne ćwiczenia, unikanie kofeiny i innych stymulantów oraz zapewnienie odpowiedniej temperatury w sypialni. W innych przypadkach może być konieczne stosowanie leków lub innych form terapii.

Leki stosowane w leczeniu bezsenności to głównie leki z grupy tzw. leków nasennych. Działają one poprzez zmniejszenie czasu potrzebnego na zaśnięcie i wydłużenie fazy snu głębokiego. Należy jednak pamiętać, że leki te mogą powodować działania niepożądane i uzależnienie, dlatego ich stosowanie powinno być ograniczone do minimum. Czasami zalecane są także leki antydepresyjne, zwłaszcza ze względu na to, że bezsenność może towarzyszyć innym zaburzeniom psychicznym. Z tego samego powodu stosuje się także psychoterapię.

Leczenie bezsenności medyczną marihuaną

THC

W Kanadzie bezsenność i zaburzenia snu są jedną z najczęstszych przyczyn stosowania medycznej marihuany[1]. Aktualne badania wskazują, że konopie indyjskie rzeczywiście mogą mieć korzystne działanie w takich przypadkach. Są one szczególnie pomocne dla osób cierpiących na inne schorzenia, w przebiegu których pojawiła się także bezsenność: zespół niespokojnych nóg, przewlekły ból, zespół stresu pourazowego (PTSD) czy stwardnienie rozsiane.[2] Marihuana pomaga wówczas szybciej zasnąć, zmniejsza częstotliwość wybudzeń i poprawia jakość snu.

Chociaż w wielu badaniach wykazano pozytywny wpływ na sen, często pojawiają się w nich czynniki obniżające wiarygodność wyników[3], takie jak mała liczebność próby, badanie przeprowadzone w kontekście innych chorób, nie stricte bezsenności, czy trudność w obiektywnym pomiarze jakości snu.

THC może także zmieniać długość poszczególnych faz snu. Krótkotrwałe używanie marihuany może wydłużać czas głębokiego snu, zmniejsza natomiast czas trwania fazy REM, podczas której śnimy i przetwarzamy emocje. Może to być pomocne np. w bezsenności w przebiegu PTSD lub innych sytuacji, w których pacjentowi doskwierają koszmary senne.

Warto pamiętać, że THC może mieć efekt przeciwny – stymulujący. Działa tak zwłaszcza dla osób, które używają go po raz pierwszy lub w większych dawkach. Odwrotnie jest w przypadku CBD, które może pomagać utrzymać czujność w małych dawkach, a uspokaja w dużych. W związku z tym w przypadku bezsenności najprawdopodobniej najlepiej sprawdzą się odmiany medycznej marihuany, które mają więcej CBD niż THC.

CBD

Wpływ CBD w zakresie ułatwiania zasypiania i podtrzymania spokojnego snu opiera się przede wszystkim na jego działaniu:

  • uspokajającym, niwelującym stany lękowe,
  • wyciszającym,
  • przeciwbólowym.

Przyjęcie większych dawek wywołuje właśnie ww. efekty, co ułatwia zaśnięcie, likwiduje uporczywe myśli męczące wiele osób przed snem.

Istnieją badania potwierdzające skuteczność CBD w zwalczaniu zaburzeń snu. Jedno z nich przeprowadzono na 72 pacjentach, którzy cierpieli na stany lękowe i/lub problemy ze snem. Poza CBD stosowano także leczenie odpowiednie leczenie psychiatryczne. 66,7% pacjentów odczuło poprawę po włączeniu CBD, choć niestety 25% stwierdziło pogorszenie problemów ze snem. Po dwóch miesiącach terapii poprawę zgłaszało nieco mniej, 56,1% badanych, a pogorszenie 26,8%.[4]

Inne badanie wskazuje na obiecujące działanie CBD podczas zaburzeń snu w fazie REM i nadmiernej senności w trakcie dnia[5].

Inne kannabinoidy

Obiecujące podejrzenia odnośnie leczenia zaburzeń snu dotyczą CBG. Póki co nie ma wystarczającej liczby badań, ale jest już kilka wstępnych, które można przytoczyć.

W jednym z badań ankietowych, przeprowadzonym na 127 osobach, z których 39 zażywało CBG na zaburzenia snu, stwierdzono wysoką skuteczność tego kannabinoidu. Większość badanych oceniła, że ich stan „bardzo się poprawił” lub „znacznie się poprawił”. 73% badanych uważa, że CBG działało na nich lepiej niż konwencjonalne leki.[6]

Potencjalne skutki uboczne medycznej marihuany w bezsenności

Choć marihuana może pomagać w zasypianiu, specjaliści z zasady nie są entuzjastami długoterminowego przyjmowania leków nasennych – i choć marihuana de facto lekiem nasennym nie jest, nie jest w tym przypadku wyjątkiem. Długotrwałe „ratowanie się” wspomagaczami w zaśnięciu nie rozwiązuje problemu, a nawet go cementuje. Środki takie powinny być stosowane tylko doraźnie, a w międzyczasie powinno się szukać pierwotnego problemu i sposobu na jego rozwiązanie.

Intensywne i długotrwałe używanie konopi indyjskich może prowadzić do efektów odwrotnych niż zamierzone: krótszego snu, skrócenia fazy głębokiego snu, wydłużonego zasypiania i częstych wybudzeń. Ponadto odstawienie po długotrwałym zażywaniu również może powodować podobne objawy, wśród których najbardziej uciążliwe może być utrudnione zasypianie i dziwne sny.

Naturalnie mogą wystąpić także inne skutki uboczne medycznej marihuany. Te jednak z reguły są nieznaczne i szybko ustępują. Ich temat szerzej omówiliśmy w osobnym opracowaniu.

Interakcje medycznej marihuany z lekami na bezsenność

Stosowanie marihuany na sen może ograniczyć konieczność stosowania innych leków. To ważne w kontekście bezsenności, gdyż duża część stosowanych środków farmakologicznych może po pewnym czasie uzależniać.

Mimo to, mogą wystąpić także negatywne interakcje marihuany z lekami. Stwierdzono je z licznymi substancjami stosowanymi w leczeniu bezsenności, m.in. doksepina, eszopiklon, ramelteon, suworeksant, temazepam, zolpidem i wiele innych. Zawsze przed wdrożeniem do swojego leczenia medycznej marihuany, a nawet suplementów z CBD czy CBG dostępnych w wolnej sprzedaży, rozsądnym jest się skonsultować z lekarzem i/lub farmaceutą i omówić połączenie stosowanych leków.

Źródła

  1. Vaillancourt, R., Gallagher, S., Cameron, J. D., & Dhalla, R. (2022). Cannabis use in patients with insomnia and sleep disorders: Retrospective chart review. Canadian pharmacists journal : CPJ = Revue des pharmaciens du Canada : RPC, 155(3), 175–180. https://doi.org/10.1177/17151635221089617
  2. Kuhathasan, N., Dufort, A., MacKillop, J., Gottschalk, R., Minuzzi, L., & Frey, B. N. (2019). The use of cannabinoids for sleep: A critical review on clinical trials. Experimental and clinical psychopharmacology, 27(4), 383–401. https://doi.org/10.1037/pha0000285
  3. Lavender, I., McGregor, I. S., Suraev, A., Grunstein, R. R., & Hoyos, C. M. (2022). Cannabinoids, Insomnia, and Other Sleep Disorders. Chest, 162(2), 452–465. https://doi.org/10.1016/j.chest.2022.04.151
  4. Shannon, S., Lewis, N., Lee, H., & Hughes, S. (2019). Cannabidiol in Anxiety and Sleep: A Large Case Series. The Permanente journal, 23, 18–041. https://doi.org/10.7812/TPP/18-041
  5. Babson, K. A., Sottile, J., & Morabito, D. (2017). Cannabis, Cannabinoids, and Sleep: a Review of the Literature. Current psychiatry reports, 19(4), 23. https://doi.org/10.1007/s11920-017-0775-9
  6. Ethan B. Russo, Carrie Cuttler, Ziva D. Cooper, Amanda Stueber, Venetia L. Whiteley, and Michelle Sexton. Survey of Patients Employing Cannabigerol-Predominant Cannabis Preparations: Perceived Medical Effects, Adverse Events, and Withdrawal Symptoms. Cannabis and Cannabinoid Research.Oct 2022.706-716.http://doi.org/10.1089/can.2021.0058