Coraz częściej podkreśla się właściwości kannabinoidów, które mogą być szczególnie pomocne we wspomaganiu terapii onkologicznych. W jakim zakresie mogą złagodzić objawy kacheksji, czyli wyniszczenia organizmu w przebiegu m.in. właśnie chorób nowotworowych – ale także innych? Najważniejsze informacje znajdziesz w naszym opracowaniu.

Kacheksja i jej objawy

Co kryje się pod nazwą kacheksja? Określenie to powiązane jest najczęściej z pacjentami onkologicznymi i to w tym zakresie omawiamy tę jednostkę chorobową.

Charakterystyka choroby

  • Kacheksja (dawniej charłactwo) to zespół wyniszczenia organizmu, występujący często w przebiegu choroby nowotworowej, choć nie tylko. Obserwuje się objawy tej jednostki chorobowej również w przebiegu innych chorób, jak np. anoreksja, przewlekłe zapalenie trzustki, choroby tarczycy, AIDS.
  • Kacheksję zalicza się do zaburzeń metabolicznych. Obserwuje się wyniszczenie organizmu w zaawansowanej chorobie nowotworowej (zaburzenia odżywiania, brak apetytu). Kacheksja związana jest z zapalną reakcją organizmu (cytokiny), wskaźnikiem tego procesu jest CRP (białko C-reaktywne/białko ostrej fazy) – w kacheksji odnotowuje się u pacjentów nowotworowych wynik nawet 500 mg/l (u zdrowego człowieka wynik prawidłowy wynosi do 5mg/l).

Jakie objawy obserwuje się u pacjentów z kacheksją:

kacheksja-infografika
OPRACOWANIE WŁASNE HEMPLO

Kacheksja nowotworowa jest jedną z najczęstszych przyczyn zgonów wśród pacjentów chorych na nowotwory[1]. Charakteryzuje się utratą mięśni, której może – ale nie musi – towarzyszyć utrata masy tłuszczowej. Dotyka blisko 2/3 pacjentów chorych na raka i odpowiada za około 20% zgonów[1].

Przyczyny choroby

Wyniszczenie organizmu obserwuje się w przebiegu choroby nowotworowej, najczęściej układu pokarmowego (często żołądka i trzustki), ale również np. płuc. Chory traci na wadze, nie ma apetytu, odczuwa duże zmęczenie, uniemożliwiające wykonywanie codziennych czynności. Przyczyną kacheksji jest, jako odpowiedź na chorobę, uwalnianie się prozapalnych cytokin. Utrata masy mięśniowej postępuje, pacjent staje się coraz słabszy. Wyniszczenie organizmu jest często przyczyną śmierci pacjenta nowotworowego.

Diagnostyka

Niepokojące objawy są łatwe do zauważenia – osłabienie, utrata masy ciała, brak łaknienia, słaba odporność itd. Pacjent onkologiczny prowadzony jest przez swojego lekarza, na bieżąco wykonywane są badania krwi (np. morfologia, CRP), monitorowany jest stan psychiczny i fizyczny pacjenta. W przebiegu kacheksji obserwuje się u pacjentów również obrzęki kończyn. Diagnozę stawia lekarz na podstawie obserwowanych objawów – ubytek masy ciała o ponad 5% w ciągu pół roku jest sygnałem alarmowym (plus inne ww. objawy).

Konwencjonalne metody leczenia

Leczenie polega przede wszystkim na wzmocnieniu pacjenta odpowiednią, wysokokaloryczną dietą oraz leczeniem choroby podstawowej (np. nowotworu). Dostępne są także specjalistyczne odżywki, mające na celu dokarmianie pacjentów. Wprowadza się również farmakoterapię (leki pobudzające łaknienie, zmniejszające nudności – progestageny np. octan megestrolu, glikokortykosteroidy np. deksametazon). W najcięższych przypadkach zastosowanie ma dożywianie pozajelitowe (substancje odżywcze są dostarczane do krwiobiegu). Ważną rolę w leczeniu pacjentów odgrywa rehabilitacja, dostosowana oczywiście do możliwości chorego. Nie należy zapominać o istotnej roli wsparcia najbliższych, rodziny – czynnik psychologiczny odgrywa ważną rolę w leczeniu, motywuje pacjenta, dodaje mu sił i chęci do walki o zdrowie.

Leczenie kacheksji medyczną marihuaną

Kacheksja, jak przeczytałeś powyżej, to bardzo poważny stan odpowiadający za dużą liczbę zgonów u pacjentów onkologicznych. Leczenie tej jednostki chorobowej to w pierwszej kolejności leczenie choroby powodującej niedożywienie – wymienić tu można chemio- i radioterapię mającą zahamować proces rozsiewu nowotworu, leki pobudzające łaknienie, specjalną dietę.

Istotnym elementem terapii jest leczenie wspomagające – tutaj pomocne mogą okazać się konopie i cenne związki w nich zawarte, czyli kannabinoidy, zwłaszcza THC i CBD. Oddziałują one na układ endokannabinoidowy, który odpowiada za wiele życiowych procesów (np. sen, apetyt, odczuwanie bólu, lęku).

THC

Szczególnie istotnym działaniem kannabinoidów w zakresie niwelowania objawów kacheksji będzie:

  • pobudzanie apetytu,
  • hamowanie wymiotów np. będących skutkiem chemioterapii,
  • działanie przeciwlękowe, nasenne,
  • działanie przeciwbólowe,
  • działanie przeciwzapalne.

Publikacje wspominają o potencjale kannabinoidów w niwelowaniu objawów kacheksji:

„U pacjentów onkologicznych często dochodzi do ubytku masy ciała i jadłowstrętu, który prowadzi do
wyniszczenia organizmu. W badaniach klinicznych fazy III wykazano, że doustne podawanie THC w dawkach dziennych 5,0 mg pacjentom z zaawansowana chorobą nowotworową pobudza apetyt i przeciwdziała jadłowstrętowi. Wykazano również, że efekty przeciwbólowe kannabinoidów w chorobach nowotworowych były wyraźniejsze niż przy zastosowaniu klasycznych leków przeciwbólowych, gdyż dodatkowo poprawiają one stan psychiczny i nastrój pacjenta. Przykładem może być nabilon, który redukuje depresję, niepokój, lęk, przewlekły ból oraz kurczliwość mięśni”

Zastosowanie naturalnych kannabinoidów i endokannabinoidów w terapii – Arkadiusz Kazula (2009)

Marihuana medyczna oddziałuje na receptory kannabinodowe rozsiane po całym organizmie, także w układzie nerwowym i mózgu. THC wpływa na obszar mózgu odpowiedzialny za pobór pokarmu. Po marihuanie chce się jeść. Wiąże się to z wieloma procesami i oddziaływaniem tego kannabinoidu również na hormony (grelina). Właściwości te można wykorzystać właśnie w przypadku problemów z łaknieniem w przebiegu choroby nowotworowej.

W książce Doroty Rogowskiej-Szadkowskiej Komu pomaga medyczna marihuana? czytamy o badaniu przeprowadzonym w Izraelu na grupie 2970 pacjentów z nowotworem, u których zastosowano leczenie medyczną marihuaną. Z badanej grupy 1453 pacjentów uskarżało się na brak apetytu. Po 6 miesiącach terapii konopiami 25,8% pacjentów oświadczyło, że wróciła im chęć jedzenia, a 62,1% zauważyło poprawę w tym zakresie. Brak działania i nasilenie dolegliwości zgłosiło 12,1%.[2]

CBD

CBD (kannabidiol) wykazuje korzystne działanie uspokajające, przeciwlękowe, przeciwzapalne – włączenie go do terapii może dać korzystne działanie w zakresie poprawy samopoczucia pacjenta.

Potencjalne skutki uboczne medycznej marihuany w kacheksji

Medyczna marihuana, jak każdy inny preparat, może powodować skutki uboczne w trakcie jej zażywania. Wskazywane u pacjentów onkologicznych działania niepożądane były łagodne. Korzyści ze stosowania medycznej marihuany często przewyższają działania niepożądane w toku terapii. Jeżeli już pojawią się jakieś skutki uboczne, to są one takie same, jak objawy najczęściej wymieniane u użytkowników marihuany. W przypadku pacjentów onkologicznych senność, możliwa po zażywaniu marihuany, może być jednak czynnikiem pozytywnym, pozwalającym na regenerację organizmu chorego.

Interakcje medycznej marihuany z lekami na kacheksję

Łączenie medycznej marihuany z innymi lekami może wywołać interakcje. Dlatego o leczeniu zawsze decyduje lekarz prowadzący. Szczególną ostrożność należy zachować przy łączeniu leków przeciwbólowych (opioidów) stosowanych w terapiach onkologicznych i marihuany. Może to nasilać działanie przeciwbólowe i konieczne może być zmodyfikowanie dawek leków. Również stosowanie wymienionych wcześniej octanu megestrolu lub deksametazonu z CBD może powodować zwiększenie metabolizmu kannabidiolu (CBD). Ponadto kannabidiol, mając działanie uspokajające, stosowany razem z lekami o podobnych właściwościach będzie nasilał ich działanie. Jednakże mnogość różnych leków stosowanych w terapii nowotworów, a także to, jak silne są to leki, powoduje absolutną konieczność zgody lekarza na włączenie marihuany do terapii.

Jesteś pacjentem onkologicznym, cierpisz na brak apetytu, zmęczenie, zmagasz się z bólem i innymi objawami? Terapia kannabinoidami może być cennym wsparciem leczenia. Skontaktuj się z lekarzem z kliniki leczenia medyczną marihuaną. Przeanalizuje wyniki badań i zdecyduje o możliwościach włączenia do leczenia konopi.

Źródła

  1. M.Prendecka, T. Małecka-Massalska, Rola cytokin w indukcji i nasilaniu kacheksji nowotworowej, Oncology and Radiotherapy, 4(42), 2017, s.51-55
  2. Bar-Lev Schleider L, et al. Prospective analysis of safety and efficacy of medical cannabis in large unselected population of patients with cancer. Eur J Intern Med. 2018;49:37–43.
  3. Kanabinoidy – możliwości zastosowania w medycynie paliatywnej – Tomasz Dzierżanowski
  4. Kannabinoidy w medycynie paliatywnej – Małgorzata Krajnik, Zbigniew Żylicz
  5. Zastosowanie naturalnych kannabinoidów i endokannabinoidów w terapii – Arkadiusz Kazula