Układ endokannabinoidowy i receptory kannabinoidowe CB1 i CB2 (ESC) – jakie mają zadanie?

O konopiach i ich terapeutycznym profilu mówi się coraz częściej. Zwłaszcza w kontekście oddziaływania konopi na układ endokannabinoidowy. Zapewne słyszałeś gdzieś o nim, czytając na temat konopi. Układ endokannabinoidowy to skomplikowany system, który warunkuje tak naprawdę pracę całego organizmu. To, że odczuwasz głód, lęk czy ból, ma związek właśnie z działaniem układu endokannabinoidowego. Poznaj zadania układu i receptorów kannabinoidowych.

Co to jest układ endokannabinoidowy i za co odpowiada?

Nie zdajemy sobie na co dzień sprawy z faktu, że wiele procesów odbywających się w ludzkim organizmie dzieje się właśnie przy udziale opisywanego układu.

Co do samego układu – odkryty został w 1988 (podawany jest również rok 1992) przez Raphaela Mechoulama – izraelskiego chemika, który poświęcił cale lata na pracę na rzecz konopi i ich wyjątkowych właściwości. Profesor Mechoulama najpierw wyizolował i opisał strukturę THC w 1964 roku, uznaje się go również za odkrywcę CBD. Ale pojawiło się wtedy pytanie, w jaki sposób i za pomocą czego kannabinoidy te oddziałują na organizm. Odpowiedzią okazał się właśnie układ endokannabinoidowy.

Ciekawostka: Historia głosi, że profesor Raphael pozyskiwał do badań nielegalny konopny materiał od zaprzyjaźnionego policjanta.

Budowa układu endokannabinoidowego

Rola układu endokannabinoidowego jest ogromna, ale by mógł on działać, potrzebuje specjalnych „wysłanników” obecnych w organizmie.

Jak zbudowany jest układ endokannabinoidowy? Składają się na niego:

• receptory kannabinoidowe CB1 i CB2
• endokannabinoidy, czyli naturalne ligandy receptorów kannabinoidowych – substancje wytwarzanych przez organizm – zalicza się do nich np. anandamid (AEA) oraz 2-arachidonoiloglicerol (2-AG)
• enzymy – odpowiadają za rozkład endokannabinoidów

Każdy z ww. elementów układu jest ważny i wspólnie odpowiadają za prawidłowe funkcjonowanie tego systemu.

Gdzie znajdują się receptory kannabinoidowe?

Poświęcimy teraz kilka chwil na przedstawienie receptorów kannabinoidowych, ponieważ ogrywają one znaczącą rolę w działaniu ESC.

Zanim do tego przejdziemy, jeszcze słowo wyjaśnienia – poza naturalnie występującymi w organizmie ednokannabinoidami, wyróżniany też fitokannabinoidy (czyli kannabinoidy obecne w konopiach) a także kannabinoidy syntetyczne (wytwarzane przez człowieka).

Kannabinoidy oddziałują na receptory kannabinoidowe.

Receptory CB1 zlokalizowane są głównie w układzie nerwowym, ale spotkamy je również w np. śledzionie, nerkach, sercu, płucach, wątrobie, trzustce, jajnikach, mięśniach oraz skórze. Natomiast receptory CB2 znajdują się przede wszystkim w komórkach układu odpornościowego.

Zatem można powiedzieć, że receptory zasiedlają cały organizm, a ich wpływ na jego funkcjonowanie jest ogromny. Tym samym rola kannabinoidów pozyskiwanych z konopi ma również ogromne znaczenie w zakresie funkcjonowania organizmu i procesów w nim zachodzących, ponieważ działają na owe receptory. O tym szerzej przeczytasz w kolejnych częściach artykułu.

„Receptory CB1 występują głównie w o.u.n., w narządach obwodowych ponadto, takich jak: macica, jądra, nasieniowód, pęcherz moczowy, serce, płuca, grasica, śledziona, a także w tkance tłuszczowej, układzie pokarmowym, komórkach układu immunologicznego i w łożysku. Ekspresję tych receptorów wykazano również w oku, astrocytach, komórkach glejowych i w przednim płacie przysadki mózgowej. W mózgu występuje także podtyp CB 1A. Receptory CB 2 są obecne głównie w układzie immunologicznym: w śledzionie, migdałkach i w komórkach układu odpornościowego, szczególnie na limfocytach B oraz komórkach NK (natural killers), a także na limfocytach T, monocytach, makrofagach, mastocytach i komórkach Hortegi (mikroglej). Takie usytuowanie receptorów CB2 wskazuje, że odpowiadają one za immunomodulujące właściwości kannabinoidów. Pojawiły się także doniesienia o obecności tych receptorów w siatkówce dorosłych szczurów i innych zwierząt, w mózgu myszy, a także w nerwach obwodowych myszy i świnek morskich”

Rola układu kannabinoidowego w fizjologii i patofizjologii ośrodkowego układu nerwowego – Maria Rutkoska, Joanna Jamontt

Wielu z nas nawet nie zdaje sobie sprawy z tego, ile tajemnic kryje ludzki organizm i że to właśnie receptory warunkują szereg procesów – czy odczuwasz ból, boisz się, jesteś zmotywowany, spokojny itd.

Jakie funkcje pełni układ endokannabinoidowy?

Głównym zadaniem układu endokannabinoidowego ESC jest utrzymanie harmonii – równowagi organizmu – określanego mianem homeostazy. Tylko wtedy organizm pracuje prawidłowo, a człowiek spokojnie śpi i funkcjonuje za dnia. Ale wszyscy wiemy, że owa równowaga możliwa jest w teorii, w praktyce raczej trudno o stan homeostazy, tym bardziej, że również choroby zakłócają równowagę organizmu. Zadaniem ESC jest przywrócenie równowagi w momencie, kiedy zostaje zachwiana np. na skutek choroby – stanu zapalnego, bólu, lęku itp.

Na jakie funkcje organizmu wpływa układ endokannabinoidowy?

• sen,
• lęk,
• ból,
• motywacja,
• apetyt,
• pamięć,
• nastrój,
• odporność,
• koordynacja ruchowa,
• funkcje rozrodcze,
• itp.

Wpływ THC i CBD na receptory kannabinoidowe i ESC

W jaki sposób THC i CBD wpływają na receptory kannabinoidowe? Kiedy w organizmie dochodzi do utraty harmonii i równowagi, może to wskazywać na niedobór endokannabinoidów. Czego wtedy potrzeba? Dostarczenia ich z zewnątrz. I tutaj pomocny może się okazać kannabidiol CBD. Jest to związek o szerokim działaniu terapeutycznym, doskonale sprawdza się np. w przypadku stanów bólowych, lękowych – uzupełniając brak naturalnych endokannabinoidów. Dodatkowo CBD wykazuje również możliwości oddziaływania na jeszcze inny receptor układu serotoninowego, a mianowicie 5HT1A – receptor serotoninowy.

Badania nad działaniem układu endokannabinoidowego cały czas trwają. Badacze wskazują, że CBD wykazuje większe powinowactwo do receptorów CB2, a słabsze do CB1.

Z kolei THC oddziałuje na receptory CB1, jak już wiesz, zlokalizowane głównie w układzie nerwowym. To dlatego tak szybko odczuwa się uczucie haju, euforii po paleniu marihuany, bowiem THC przenika szybko do mózgu wywołując takie efekty.

„Różnorakie rozmieszczenie receptorów CB1 wyjaśnia wielokierunkowe efekty działania kannabinoidów zawartych w marihuanie. Wpływ na psychikę wynika z aktywacji receptorów CB1 znajdujących się w korze mózgowej. Upośledzenie pamięci jest związane z działaniem na receptory kannabinoidowe hipokampa – struktury mózgu ściśle związanej z zapamiętywaniem. Zaburzenia motoryczne wynikają z działania na ośrodki ruchowe w móżdżku. W wyniku modulacji funkcji pnia mózgu i rdzenia kręgowego następuje zahamowanie odczuwania bólu, a zahamowanie odruchu wymiotnego jest również związane z hamowaniem komórek nerwowych w pniu mózgu. Podwzgórze zawiaduje apetytem, a ciało migdałowate kieruje emocjami, co również jest efektem działania na te struktury związków kannabinoidowych”

Zastosowanie naturalnych kannabinoidów i endokannabinoidów w terapii – Arkadiusz Kazula

Jeżeli chcesz poszerzyć wiedzę na temat receptorów, zajrzyj do pracy:

Zastosowanie naturalnych kannabinoidów i endokannabinoidów w terapii – Arkadiusz Kazula

https://www.ptfarm.pl/pub/File/FP/2_2009/zastosowanie%20naturalnych.pdf

Znajdziesz tam wiele informacji, m.in. taką, że wykonano doświadczenie polegające na podaniu transgenicznym myszom, pozbawionym receptorów CB1, kannabinoidu THC i nie wywołało to żadnej reakcji – ponieważ w tkankach nie znajdowały się receptory, na które THC mogłoby oddziaływać.

Samo THC, mimo wywoływania negatywnych efektów, o których była mowa wyżej, wykazuje również profil terapeutyczny, wykorzystywany w medycynie. Mowa to np. o działaniu przeciwwymiotnym, przeciwbólowym. Dobre rezultaty daje synergia THC i CBD, bowiem kannabidiol może znosić psychoaktywne działanie THC.

Kannabinoidy, poprzez oddziaływanie na receptory, wpływają też na proces uwalniania się neuroprzekaźników:

„Lokalizacja receptorów CB1 i ich aktywacja przez kannabinoidy jest ściśle związana z wywieranymi przez nie efektami. Receptory CB1 występują głównie presynaptycznie na powierzchni neuronów ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego, a ich pobudzenie prowadzi do zahamowania uwalniania wielu neuroprzekaźników, takich jak: acetylocholina, noradrenalina, dopamina, serotonina, glutaminian i kwas γ-aminomasłowy GABA [7], co determinuje ośrodkowe działania kannabinoidów”

Zastosowanie naturalnych kannabinoidów i endokannabinoidów w terapii – Arkadiusz Kazula

Podsumowanie

System receptorów kannabinoidowych CB1 i CB2, endogennych ligandów tych receptorów oraz zespół enzymów odpowiedzialnych za syntezę i degradację tych substancji jest nazywany układem endokannabinoidowym.

Tak brzmi definicja układu endokannabinoidowego zawarta w pracy Wpływ kanabinoidów na układ wydzielania wewnętrznego -Magdalena Borowska, Agata Czarnywojtek, Nadia Sawicka-Gutaj, Kosma Woliński , Maria T. Płazińska, Przemysław Ł. Mikołajczak , Marek Ruchała https://journals.viamedica.pl/varia_medica/article/download/63762/47935

Układ ten bezpośrednio wpływa na to, co i jak odczuwamy, ale nie byłoby to możliwe bez receptorów kannabinoidowych, które czają się w każdym zakamarku naszego ciała. Teraz już wiesz, jaką ważną rolę odgrywają.

Źródła:

1. Wpływ kanabinoidów na układ wydzielania wewnętrznego -Magdalena Borowska, Agata Czarnywojtek, Nadia Sawicka-Gutaj, Kosma Woliński , Maria T. Płazińska, Przemysław Ł. Mikołajczak , Marek Ruchała
2. Zastosowanie naturalnych kannabinoidów i endokannabinoidów w terapii – Arkadiusz Kazula
3. Konopie i kannabinoidy – Paweł Siudem, Iwona Wawer, Katarzyna Paradowska
4. Rola układu kannabinoidowego w fizjologii i patofizjologii ośrodkowego układu nerwowego – Maria Rutkoska, Joanna Jamontt
5. Marihuana i kanabinoidy jako leki – Marek Tkaczyk, Ewa Florek, Wojciech Piekoszewski