Kannabinoidy – czym są i jak się dzielą? Działanie i właściwości

W cyklu naszych artykułów przedstawiamy szeroką grupę poszczególnych kannabiniodów. To niezwykłe związki, które potrafią oddziaływać na ludzki organizm. W większości jest to korzystny wpływ na funkcjonowanie całego organizmu. Poznaj kannabinoidy, ich rodzaje i właściwości. Ten artykuł pozwoli Ci usystematyzować wiadomości na ich temat.

Czym są kannabinoidy?

Kannabinoidy to cała grupa związków chemicznych, które znajdziemy w konopiach siewnych i indyjskich. Początkowo nazwę kannabinoidy stosowano wyłącznie do tych zawartych w konopiach. Później odkryto, że kannabinoidy obecne są również w innych organizmach.

Poniżej znajdziesz listę składników Cannabis sativa L.

Główny podział kannabinoidów

• kannabinoidy roślinne – obecne w konopiach,
• endokannabinoidy – występujące w organizmach zwierząt i człowieka (przykładem może być anandamid),
• kannabinoidy syntetyczne – tworzone przez człowieka, przykładem może być Paraheksyl (syntetyczny analog THC).

Kannabinoidy oddziałują na receptory kannabinoidowe CB1 i CB2, będące częścią układu endokannabinoidowego (odpowiadającego za wiele procesów zachodzących w ludzkim ciele).

Rodzaje kannabinoidów i ich podział

Nie poznaliśmy jeszcze wszystkich związków zawartych w konopiach, ale obecnie można je podzielić na te najważniejsze z medycznego punktu widzenia. Pamiętaj, że:

• W konopiach znajduje się ponad 100 kannabinoidów, ale tylko niektóre z nich są dobrze przebadane i poznane, część słabo, a jeszcze inne wcale.
• Konopie to obszar zainteresowań wielu naukowców i firm farmaceutycznych – dzieje się tak dlatego, że posiadają one szeroki wachlarz właściwości, które z powodzeniem mogą być wykorzystywane w medycynie i profilaktyce wielu schorzeń.

Lista najbardziej znanych i przebadanych kannabinoidów

• (–)-trans-Δ9 THC – tetrahydrokannabinol. Jest najlepiej przebadanym związkiem, odpowiada za psychoaktywne działanie marihuany. Wykazuje również korzystne działanie na ludzki organizm w synergii z CBD.

• CBD – kannabidiol. Drugi najlepiej poznany kannabinoid. Prezentuje całą gamę dobroczynnych działań na organizm ludzki, np. przeciwzapalne, przeciwbólowe, itd. Nie wykazuje natomiast działania psychoaktywnego, czyli nie działa odurzająco i nie uzależnia.

• THCa – kwas tetrahydrokannabinolowy. Podczas dekarboksylacji, czyli podgrzania, przekształca się w THC – substancje psychoaktywne.

• THCV – tetrahydrokannabiwarin. Jest antagonistą receptorów CB1, ma działanie psychoaktywne, ale działa krócej niż THC.

• CBDa – kwas kannabidiolowy. Wraz ze wzrostem konopi CBDa pod wpływem dekarboksylacji, czyli podgrzania ulega przekształceniu w CBD. Związek ten nie wywołuje odurzenia.

• CBDV – kannabidiwarin. Nazywany jest bliźniakiem CBD. Nie wykazuje działania psychoaktywnego. Nie działa na receptory CB1/ CB2, ale wykazuje oddziaływanie na kanały TRPV1.

• CBG – kannabigerol. Nie wykazuje działania psychoaktywnego. W konopiach znajdziemy jego śladowe ilości.

• CBGa – kwas kannabigerolowy. Nazywany matką wszystkich kannabinoidów – w nim swój początek mają kannabinoidy. Nie ma działania psychoaktywnego. To pierwszy kannabinoid, jaki zaczyna wytwarzać roślina (konopie).

• CBC – kannabichromen. Słabo przebadany, powstaje z CBCa na drodze dekarboksylacji. Ma wiązać się z receptorami CB1 i CB2 oraz kanałami TRPV1.

• CBCa – kwas kannabromromenowy. Jest prekursorem CBC, nie wykazuje działania psychoaktywnego. Związek słabo opisany i poznany. Powstaje prawdopodobnie we wstępnej fazie roślin (na etapie sadzonek).

• CBN – kannabinol. Wykazuje słabe działanie psychoaktywne. Jest produktem rozpadu THC podczas procesu utleniania. Związek słabo przebadany.

• CBL – kannabicyklol. Niepsychoaktywny kannabinoid, słabo poznany. Odkryty w próbkach marihuany w grobowcu z 2700 r p.n.e.
• THCP – tetrahydrokannabiporol. Odkryty w 2019 roku – jego budowa jest bardzo zbliżona do budowy THC, różni go tylko dodatkowa ilość atomów węgla w łańcuchu alkilowym bocznym. Jest 30-krotnie silniejszy w działaniu niż THC.

Konopie jako źródło kannabinoidów

Źródłem fitokannabinoidów są konopie – zarówno siewne, jak i indyjskie. Ale samo posiadanie konopi nie jest gwarancją otrzymania wysokiej jakości kannabiniodów. Dlaczego?

• Aby powstały konopie o wysokiej zawartości kannabinoidów trzeba o nie dbać. Konopie kochają wodę i słońce. Najbardziej wartościowe są uprawy ekologiczne.
• Niektóre kannabinoidy powstają na samym początku rośliny, inne na jej późniejszych etapach – np. na drodze dekarboksylacji.
• W konopiach siewnych mamy większe stężenie CBD, natomiast konopie indyjskie to bogate źródło psychoaktywnego THC.
• Konopie od wieków wykorzystywano z ich wielkim potencjałem, czyli właśnie kannabinoidami.

„Konopie były od dawna wykorzystywane przez człowieka także do celów leczniczych, m.in. jako lek na reumatyzm, zaparcia, malarię, jaskrę, astmę oskrzelową, zaburzenia układu rozrodczego kobiet oraz w celu zwalczania bólów reumatycznych, porodowych i pooperacyjnych, ze względu na zawarte w nich kannabinoidy”

Postępy Fitoterapii 4/2017

Cały artykuł na temat konopi i kannabinoidów przeczytasz tutaj: Konopie (Cannabis L.) jako źródło kanabinoidów stosowanych w terapii. Praca Grażyny Silskiej z Instytutu Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich z Poznania.

Działanie i właściwości kannabinoidów

Kannabinoidy zachwycają badaczy swoimi właściwościami oraz szerokim działaniem. Pomimo tego, że spora grupa z nich nie została dogłębnie przebadana, wnioski z licznych analiz są bardzo obiecujące. Najlepiej poznano dotychczas działanie CBD oraz THC. Reszta kannabinoidów wykazuje podobne działania, co dwa wskazane, bowiem tworzą jedną grupę związków chemicznych znajdujących się w konopiach.

Kannabinoidy mają udokumentowane działanie w zakresie stosowania ich rekreacyjnie i profilaktycznie, ale również w zakresie medycyny, tzn. w leczeniu (wspomaganiu) terapii bardzo ciężkich chorób.

Zobacz, jakie działanie wykazują kannabinoidy.

Zakres rekreacyjny, np:

• relaksujące,
• wyciszające,
• przeciwbólowe,
• redukujące stres,
• poprawiające nastrój,
• niwelujące bezsenność,.

Zakres medyczny, np.:

• przeciwbólowe,
• przeciwalergiczne,
• przeciwwymiotne,
• przeciwgrzybiczne,
• przeciwzapalne.

Kannabinoidy wykorzystuje się jako terapię wspomagającą w leczeniu takich chorób, jak np.:

• stwardnienie rozsiane,
• cukrzyca,
• nowotwory,
• choroba Parkinsona, Alzheimera,
• RZS,
• anoreksja,
• jaskra,
• demencja.

Poniższa tabela prezentuje właściwości poszczególnych kannabinoidów, są to np.:

Działanie środków psychoaktywnych na receptory kannabinoidowe

Kannabinoidy, czyli aktywne składniki konopi, oddziałują na receptory CB1 oraz CB2, oznacza to, że bezpośrednio wpływają na wiele istotnych funkcji organizmu. Najlepiej przebadany został tetrahydrokannabinol, czyli THC (psychoaktywny składnik marihuany).

THC prezentuje następujące negatywne działanie na ludzki organizm, jest to na przykład:

• odurzenie,
• uzależnienie,
• zmiana percepcji,
• nadmierna wrażliwość na bodźce,
• osłabiona koordynacja ruchowa,
• pobudzenie ruchowe,
• uszkodzenia płodu i mała masa urodzeniowa dzieci,
• zaburzenia psychiczne – panika, euforia, psychozy itp.

„Negatywne efekty oddziaływania marihuany można podzielić na doraźne (efekt utrzymuje się krótko) i długoterminowe czy przewlekłe. Efekty doraźne, które wzbudzają największe obawy, to występujące bardzo rzadko krótkoterminowe psychozy narkotyczne lub ataki paniki, zwiększone ryzyko spowodowania wypadku, w szczególności w czasie prowadzenia pojazdów mechanicznych lub pracy w niebezpiecznych warunkach, a wśród młodych ludzi – negatywny wpływ na osiągnięcia szkolne (Hall i in., 2001; Hall i in., 1994). Część badań pokazuje, że długotrwałe zażywanie konopi może być związane z podwyższonym ryzykiem zachorowania na choroby układu oddechowego oraz na zaburzenia o podłożu psychicznym, takie jak depresja czy zaburzenia psychiczne. Dodatkową obawę stanowi możliwość rozwinięcia się uzależnienia”

Co mówią wyniki badań o szkodliwości zażywania marihuany? Przegląd badań. Katarzyna Dąbrowska, Ewa Miturska, Jacek Moskalewicz, Łukasz Wieczorek. Zakład Badań nad Alkoholizmem i Toksykomaniami, Instytut Psychiatrii i Neurologii

Podobne właściwości mają również inne środki psychoaktywne, w tym syntetyczne kannabinoidy (dopalacze), które działają dużo silniej niż samo THC.

Receptory kannabinoidowe znajdują się w wielu typach komórek w organizmie, różne kannabinoidy łączą się z różnymi komórkami. Mogą je aktywować lub regulować. Receptory CB1 zlokalizowane są głównie w układzie nerwowym, CB2 w układzie odpornościowym.

• Interakcja THC właśnie z receptorem CB1 jest odpowiedzialna za psychoaktywne działanie THC. Wynika to z wydzielania dopaminy do krwi, co wprowadza człowieka w stan euforii.

Czy kannabinoidy występują w produktach CBD?

Produkty CBD, czyli zawierające kannabidiol, możemy znaleźć obecnie pod wieloma postaciami, są to np.:

• olejki CBD
• susze CBD,
• pasty CBD
• żywność – ciasteczka, itp,
• kosmetyki.

W większości przypadków produkty CBD zawierają również inne kannabinoidy. Przykładem mogą być:

• olejki CBD full spectrum, poza CBD, bogate również w inne kannabinoidy, jak np.: CBD, CBG, CBN, CBC, THC.
• pasty CBD/ susz CBD zawierają dodatkowo: CBDA, CBDV, CBG, CBC, CBN, CBGA, THCA, THCV, THC.

CBD jest środkiem bezpiecznym, nie wywołuje bowiem odurzenia czy uzależnienia – może zawierać, zgodnie z polskim prawem, THC w ilości poniżej 0,3%.

Kannabinoidy a zdrowie człowieka

Od dawna kannabiniody są obiektem zainteresowań biologów, naukowców, ponieważ ich duży potencjał i szczególne właściwości sprawiają, że uważane są one za obiecującą przyszłość. Wiele badań i analiz jasno wykazało, że w konopiach i zawartych w nich kannabinoidach tkwi wielka siła. Pisaliśmy wcześniej o chorobach, które przy współudziale kannabinoidów mogą mieć łagodniejszy przebieg. Choć konopie do tej pory okryte są złą sławą (głównie z powodu braku rzetelnej wiedzy w społeczeństwie), na pewno są przyszłością dla medycyny.

Pamiętaj:

• CBD, czyli kannabidiol – to środek niepsychoaktywny, który prezentuje szerokie spektrum działania, jest dobrze przebadany i już dzisiaj jest składnikiem tzw. medycznej marihuany – zalegalizowanej w Polsce w listopadzie 2017 roku. Leki wydawane są wyłącznie na receptę.
• THC, pomimo dużego działania psychoaktywnego (uzależnienia, odurzenie, itd.), w synergii z CBD może wykazywać również korzystny wpływ na ludzki organizm.
• Mocno podkreślane jest działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe i przeciwdrgawkowe kannabinoidów. Stosowane są z powodzeniem w medycynie paliatywnej.

Przeczytaj, co mówią prace naukowe:

„Dane uzyskane w badaniach przedklinicznych wskazują,że preparaty oparte na kannabinoidach mogą znaleźć wiele zastosowań terapeutycznych, m.in.w przypadku chorób neurodegeneracyjnych, drgawek, zwalczaniu różnych rodzajów bólu, stymulowaniu apetytu czy przeciwdziałaniu nudnościom i wymiotom (3). Szabla i Kędzierska (1)przedstawiły przegląd badań przedklinicznych i klinicznych przeprowadzonych z użyciem najbardziej aktywnych kannabinoidów (1). Śledziński i wsp. (3)opisują mechanizm działania przeciwnowotworowego ,jednocześnie podkreślając,że nie jest on w pełni wyjaśniony ze względu na niezwykłą złożoność oraz to, że wszystkie dotychczasowe badania dotyczące przeciwnowotworowych właściwości kannabinoidów były badaniami przedklinicznymi, a więc prowadzonymi w hodowlach in vitro lub na modelach zwierzęcych”

Postępy Fitoterapii 4/2017

Jedynie THC, zażywane w dużych dawkach i długim okresie czasu, wykazuje bardzo niekorzystny wpływ na zdrowie – od zaburzeń świadomości, lęków, po uzależnienia i tzw. zespół amotywacyjny.

Badania nad kannabinoidami w dalszym ciągu są prowadzone.

Czy zażywanie kannabinoidów jest bezpieczne?

Na tak postawione pytanie odpowiedzi są dwie: tak i nie. Jak każdy środek, suplement, itp. również poszczególne kannabinoidy należy stosować rozważnie. I pamiętać o podstawowych kwestiach:

• Stosowanie preparatów z zawartością CBD i jego pochodnych zaczynamy od najniższych dawek (zobacz jak dawkować produkty CBD), obserwując reakcję organizmu. Przy dobrej tolerancji, dawkę można zwiększać po 7 – 10 dniach.
• Stosowanie zaczynamy od najniższego stężenia danego preparatu.
• Nie ma jednej bezpiecznej dawki dla wszystkich, zawsze dobieramy ją indywidualnie.
• Najbezpieczniej skonsultować się z lekarzem, bowiem zażywanie środków CBD z innymi lekami, może wpływać na ich działanie oraz mieć wpływ na przebieg choroby i skutków ubocznych.
• Zażywanie psychoaktywnego THC nie jest bezpieczne, związek ten nie jest legalny w naszym prawie.

„Istnieją dowody kliniczne i eksperymentalne przemawiające za tym, że długotrwałe używanie konopi (marihuany) może prowadzić do subtelnego upośledzenia wyższych funkcji poznawczych, m.in. pamięci, uwagi czy złożonego procesu selekcji i integracji informacji (Kleiber i Kovar 1997; Hall i Room, 1995; Hall i Solowij 1998; Page i in., 1988; Solowij i in., 1991, 1995; Tennent i Groesbeck, 1972). Udokumentowano również negatywny wpływ konopi na pamięć krótkoterminową oraz zdolność koncentracji”

Co mówią wyniki badań o szkodliwości zażywania marihuany? Przegląd badań. Katarzyna Dąbrowska, Ewa Miturska, Jacek Moskalewicz, Łukasz Wieczorek. Zakład Badań nad Alkoholizmem i Toksykomaniami. Instytut Psychiatrii i Neurologii

Aspekty prawne i legalność kannabinoidów w Polsce

Pisząc o legalności kannabinoidów dzielimy ten temat na dwie części:

• Produkty CBD są w Polsce legalne, wykazuje się ich dobry profil bezpieczeństwa. Zgodnie z polskim prawem, preparaty CBD zawierające THC w ilości poniżej 0,3% są legalne.
• THC i jego stosowanie nie jest legalne.
• Sytuacja i legalność mniej znanych kannabinoidów jest jeszcze nie do końca określona.
• W Polce dopuszczona jest wyłącznie uprawa konopi siewnych, bogatych w CBD, natomiast uprawa konopi indyjskich jest zabroniona.

Regulacje prawne to w głównej mierze Ustawa o Przeciwdziałaniu Narkomanii lub Informacja Głównego Inspektora Sanitarnego ws. CBD.

Kannabinoidy, bogata grupa związków chemicznych, które znajdziemy w konopiach, są dużą szansą na wspomaganie medycznych terapii czy stosowanie tych środków jako naturalnych preparatów przeciwzapalnych, walczących z bólem, bezsennością, poprawiających koncentrację, itp. Stosowane odpowiednio, czyli rozsądnie wykazują korzystne działanie na ludzki organizm. Mniej znane kannabinoidy wymagają jeszcze wielu badań. Dobrze poznane są dwa: CBD i THC. Reszta czeka na swoją kolej, ale już dziś wiadomo, że mogą posiadać dobroczynne właściwości.