Zmagasz się z chorobą nowotworową? Zapewne słyszałeś o leczeniu medyczną marihuaną. Przeczytaj nasze opracowanie. Dowiesz się, w jakim zakresie mogą pomóc kannabinoidy i inne związki obecne w konopiach i czy warto włączyć je do terapii onkologicznej.

Choroby onkologiczne i ich objawy

komórki nowotworowe

Choroby onkologiczne to bardzo pojemny temat, przedstawimy tylko najważniejsze informacje dotyczące objawów, skupiając się przede wszystkim na możliwościach wsparcia terapii onkologicznej kannabinoidami.

Charakterystyka choroby

  • Choroby onkologiczne to zespół chorób, w przebiegu których komórki organizmu dzielą się w sposób niekontrolowany. Komórka nowotworowa rośnie, nacieka na okoliczne tkanki, powodując przerzuty w różnych częściach organizmu.

Nowotwór to nieprawidłowa tkanka powstająca z jednej „chorej” komórki organizmu. Rośnie ona w wyniku niekontrolowanych podziałów komórek, połączonych z jednoczesnym zaburzeniem różnicowania się powstających komórek.

https://www.mp.pl/pacjent/onkologia/informacje/61208,nowotwor

Objawów chorób nowotworowych jest bardzo wiele (zależy to od rodzaju nowotworu), wymienimy najczęściej się pojawiające. Przede wszystkim są to dolegliwości bólowe, zlokalizowane w określonej części ciała, zajętej przez nowotwor. Podczas rozwoju choroby nowotworowej obserwuje się również chudnięcie, osłabienie, zmęczenie, krwawienia (odbyt, drogi rodne), przewlekłe wzdęcia, nawracającą gorączkę, powiększone węzły chłonne, zmiany na skórze, zaburzenia ze strony układu pokarmowego, przewlekły kaszel i wiele innych.

Przyczyny choroby

Pojęcie nowotwory to bardzo rozległy temat, nie do końca poznany. W tym opracowaniu zajmujemy się nowotworami złośliwymi – dzieli się je na kilka grup. Przyczyn powstawania nowotworów jest wiele, wymienić można m.in.:

  • czynniki genetyczne,
  • palenie tytoniu,
  • alkohol,
  • wirusy (np. HPV, zapalenia wątroby typu B, C),
  • niewłaściwa dieta – otyłość,
  • brak aktywności fizycznej,
  • nadmierne opalanie się,
  • zanieczyszczone powietrze.

Uszkodzenie DNA na skutek mutacji konkretnego genu lub chromosomu jest przyczyną przemiany zdrowej komórki w nowotworową (onkogeneza).

Proces kancerogenezy, czyli powstawania nowotworów, jest zazwyczaj długotrwały, może wynosić nawet 5-10 lat. Tyle czasu rośnie guz do wielkości ok. 1 cm.

Poniższa tabela wykazuje najczęstsze przyczyny nowotworów złośliwych:

nowotwory - przyczyny Polska
Dane za: Najczęstsze nowotwory złośliwe w Polsce – główne czynniki ryzyka i możliwości optymalizacji działań profilaktycznych -Paulina Tuchowska, Halina Worach-Kardas, Jerzy T. Marcinkowski

Diagnostyka

Zaznaczyć należy, że pierwsze miejsce w temacie chorób nowotworowych powinna zajmować profilaktyka i cały szereg badań przesiewowych. Niestety, wiele osób nie wykonuje badań kontrolnych. Skutkiem tego jest to, że duża część nowotworów diagnozowana jest w zaawansowanym stadium.

Diagnostyka chorób nowotworowych obejmuje szereg badań. Wymienić należy diagnostykę laboratoryjną (np. badania hematologiczne, szpiku kostnego, markery nowotworowe, analiza enzymów), obrazową, czyli USG, badanie rentgenowskie, tomografię komputerową, rezonans magnetyczny, badanie PET oraz diagnostykę patomorfologiczną. Niemniej jednak pierwszy jest zawsze wywiad i badanie fizykalne, kiedy to pacjent trafia z niepokojącymi go objawami do lekarza.

Konwencjonalne metody leczenia

Pacjenci z chorobą nowotworową poddawani są leczeniu dostępnymi metodami – mowa tutaj o leczeniu:

  • chirurgicznym,
  • chemioterapii,
  • radioterapii,
  • hormonoterapii,

ale też wykorzystuje się najnowocześniejsze terapie w postaci:

  • immunoterapii,
  • leczenia celowanego.

Formę terapii zawsze dobiera lekarz prowadzący na podstawie wyników przeprowadzonych badań.

Wśród metod walki z nowotworem wymienia się poza ww. leczeniem standardowym, systemowym również terapie niekonwencjonalne. Tutaj wskazać można m.in. leczenie z użyciem medycznej marihuany (THC, CBD, ale też innych kannabinoidów, flawonoidów i terpenów).

Leczenie chorób onkologicznych medyczną marihuaną

Ważnym tematem, coraz częściej poruszanym, jest kwestia udziału konopi w leczeniu chorób onkologicznych. Jak konopie, a tak naprawdę zawarte w nich kannabinoidy, mogą wspierać proces leczenia onkologicznego? Należy podkreślić na początku, że konopie nie mogą zostać uznane za lek na nowotwory, ponieważ nie ma na to (jeszcze) jednoznacznych dowodów. Owszem, są prowadzone badania, niektóre z nich pokazały możliwy potencjał kannabinoidów w hamowaniu namnażania się komórek nowotworowych, ale wymaga to kolejnych prac. Przyjrzyjmy się, jakie właściwości w zakresie wsparcia terapii onkologicznej ma medyczna marihuana.

THC

THC, mimo że ma działanie psychoaktywne, wykazuje również m.in. profil przeciwbólowy oraz hamujący nudności i wymioty. Takie działanie może wspierać prowadzone leczenie onkologiczne. Opiszemy to jeszcze w kolejnych akapitach. Co jeszcze wiadomo o THC?

Część prac naukowych wskazuje na przeciwnowotworowy potencjał THC (często w synergii z CBD), ale inne badania pokazały, że THC przeciwnie, może wpływać na aktywację komórek nowotworowych. Uzależnione jest to np. od rodzaju receptora kannabinoidowego (układ endokannabinoidowy):

Hart i wsp. zwrócili uwagę, że o ile stosowanie kannabinoidów w wysokich (mikromolowych) stężeniach wywołuje w komórkach nowotworowych aktywację programowanej śmierci o tyle związki te, w niskich (nanomolowych) stężeniach, mogą indukować podziały komórek nowotworowych przez aktywację szlaków mitogennych. Badania dotyczące wykorzystania kannabinoidów – związków o potwierdzonym potencjale terapeutycznym – w leczeniu chorych z nowotworami niewątpliwie wymagają kontynuacji. Wiadomo, że w niektórych nowotworach, np. w glejaku, farmakologiczna blokada zarówno receptora CB1, jak i CB2 z podobną skutecznością zapobiega indukowanej obecnością kannabinoidów śmierci komórkowej. Natomiast w komórkach raka trzustki, piersi czy wątroby to blokada receptorów CB2, a nie CB1 hamuje aktywność antynowotworową tych związków. Wciąż nie wiadomo, dlaczego w zależności od typu nowotworu kannabinoidy działają tylko przez wybrany typ receptora”

Kannabinoidy – nowy oręż do walki z nowotworami? – Małgorzata Pokrywka, Joanna Góralska, Bogdan Solnica

Jak widać, aktywność działania THC zależna jest również od rodzaju receptora kannabinoidowego. Potrzeba jeszcze wielu badań, by wyjaśnić mechanizmy działania tych związków.

Badania z udziałem zwierząt pokazały, że THC, wespół z innymi lekami, może hamować wzrost nowotworu. Dodatkowo to obecność drugiego, cennego związku, CBD (kannabidiolu) podnosi i wzmacnia przeciwnowotworowe działanie THC.

Torres i wsp. wykazali, że leczenie skojarzone temozolomidem (czynnik alkilujący, stosowany powszechnie w terapii nowotworów) i THC, hamuje wzrost nowotworu u myszy z heteroprzeszczepem ludzkich komórek glejaka, w większym stopniu niż stosowanie każdego z tych leków osobno (…)
Z badań Torresa i wsp. wynika, że również kombinacja THC i CBD wzmacnia istotnie przeciwnowotworową aktywność THC. Umożliwia to uzyskanie oczekiwanego efektu terapeutycznego już przy mniejszych dawkach THC i może doprowadzić do ograniczenia skutków psychoaktywnych potencjalnej terapii z wykorzystaniem THC

Kannabinoidy – nowy oręż do walki z nowotworami? – Małgorzata Pokrywka, Joanna Góralska, Bogdan Solnica

Co więcej, również obecne w konopiach flawonoidy i terpeny mogą w synergii z kannabinoidami dawać jeszcze lepsze rezultaty terapeutyczne, niż tylko samo THC czy CBD.

Inne badanie również pokazało możliwy potencjał THC w zakresie działania przeciwnowotworowego – badanie to prowadzone było na 9 pacjentach z glejakiem wielopostaciowym. Część pacjentów częściowo zareagowała na THC, co zostało potwierdzone w badaniu rezonansem magnetycznym.

Przeprowadzone do tej pory badania podkreślają dobry profil bezpieczeństwa terapii z użyciem kannabinoidów, ponieważ wykazują one mniej działań niepożądanych niż standardowe leczenie onkologiczne.

W jakich rodzajach nowotworu upatruje się szansy w kannabinoidach?

„Wrażliwość na kannabinoidy wykazano m.in. w przypadku komórek gluczolakoraka płuc, glejaka, raka tarczycy, raka piersi, raka stercza, chłoniaka z komórek płaszcza, raka trzustki , raka okrężnicy i czerniaka. Należy przy tym zaznaczyć, że jak wskazują liczne badania, kannabinoidy są pozbawione działań niepożądanych związanych z innymi chemioterapeutykami, a ponadto działają wybiórczo, ich aktywność antyproliferacyjną stwierdza się przede wszystkim w komórkach transformowanych, a tylko w nieznacznym stopniu w komórkach prawidłowych”

Kannabinoidy – nowy oręż do walki z nowotworami? – Małgorzata Pokrywka, Joanna Góralska, Bogdan Solnica

Naukowcy zwracają również uwagę na potencjalne działanie kannabinoidów w zapobieganiu przerzutom nowotworowym i ograniczaniu tworzenia się nowych naczyń krwionośnych (jest to warunek tworzenia się przerzutów):

Czynnościowa analiza glejaków i nowotworów skóry na modelu zwierzęcym (myszy) wykazała, że naczynia krwionośne wewnątrz nowotworów, po podaniu kannabinoidów stawały się mniejsze i mniej efektywne w działaniu.

Zastosowanie naturalnych kannabinoidów i endokannabinoidów w terapii – Arkadiusz Kazula

CBD

Kannabidiol (CBD) to niepsychoaktywny kannabinoid o szerokim wachlarzu właściwości – przeciwbólowych, przeciwzapalnych, przeciwlękowych, uspokajających, przeciwdrgawkowych. Biorąc pod uwagę wielokierunkowe działanie tego związku, może być on wykorzystywany również w leczeniu chorób onkologicznych. Pytanie, w jakim zakresie i jaka forma terapii z użyciem CBD jest możliwa?

Pacjent, poddawany leczeniu onkologicznemu, narażony jest na szereg działań niepożądanych, np. utratę apetytu, osłabienie, bezsenność, stany lękowe. To w takich sytuacjach można wdrożyć leczenie konopiami – jako wsparcie standardowej terapii.

W kontekście wspierania leczenia nowotworów z udziałem CBD wykazuje się w pracach naukowych dwa rodzaje nowotworów:

  • raka piersi
  • glejaka

Badania z udziałem CBD wykazały, że kannabidiol powodował śmierć komórek nowotworowych, nie niszcząc przy tym komórek zdrowych.

Badaniach na myszach wykazały również, że CBD (w synergii z THC) może zmniejszać ilość przerzutów raka piersi (ilość guzów).

Obiecujące są również wyniki w zakresie leczenia glejaka:

„Europejska Agencja Leków (EMA) zamieściła na swojej oficjalnej witrynie internetowej broszurę informacyjną dotyczącą ewentualnej możliwości zastosowania 2 głównych fitokanabinoidów – THC i CBD otrzymanych z wyciągów z Cannabis sativa w leczeniu glejaka. Kanabinoidy te mają działać wspomagająco przy terapii lekami dotychczas stosowanymi przy glejaku powodując zahamowanie rozrostu tego nowotworu. THC i CBD w przypadku glejaka mają być desygnowane jako leki sieroce. Aktualnie zakończono etap eksperymentów na zwierzętach i rozpoczęto fazę badań klinicznych w kierunku wyżej wymienionego zastosowania”

Lecznicze właściwości konopi i możliwości ich zastosowania w medycynie – prof. dr hab. n. farm. Ilona Kaczmarczyk-Sedlak, mgr Weronika Wojnar, dr n. farm. Maria Zych oraz dr n. med. Sławomira Dudek

Bardzo istotną kwestią w leczeniu onkologicznym jest łagodzenie bólu. I w tym zakresie z pomocą mogą przyjść kannabinoidy, bowiem działają przeciwbólowo. Wielokierunkowe działanie THC i CBD (przeciwbólowe, przeciwlękowe) pozwala zadbać o komfort fizyczny i psychiczny pacjenta onkologicznego. Co więcej, kannabinoidy (mimo że oczywiście obarczone pewnym ryzykiem działań niepożądanych) wywołują jednak mniej skutków ubocznych niż standardowo stosowane leki. Pozwalają także w trakcie terapii na zmniejszenie ilości leków opioidowych. Mówi o tym lekarz Albert Jeznach z Kliniki Medycznej Marihuany w Warszawie:

W przebiegu choroby nowotworowej czy w powikłaniach chemio- lub radioterapii mogą pojawiać się bóle neuropatyczne, co jest wskazaniem do stosowania marihuany medycznej. Susz canabis flos można traktować także jako koanalgetyk wzmacniający działanie opioidowych leków przeciwbólowych, co pozwala zmniejszyć ich dawki. Wspomniane już działanie przeciwwymiotne oraz wzmagające łaknienie przeciwdziała kacheksji nowotworowej. Ból w chorobie onkologicznej ma m.in. podłoże zapalne, zwłaszcza w przypadku przerzutów do kości. Działanie przeciwpadaczkowe jest istotne przy przerzutach do mózgu. Marihuana nie jest lekiem podstawowym w leczeniu bólu u pacjenta onkologicznego, tylko dodatkowym, który dołączamy do leku opioidowego, nie tylko ze względu na jej działanie przeciwbólowe, ale też na ogólną poprawę jakości życia pacjenta.

Równie ważny jest pozytywny wpływ tego leku na nastrój pacjenta dzięki działaniu przeciwlękowemu. Z tych przyczyn wykorzystanie marihuany medycznej jest warte rozważenia u wszystkich chorych leczonych paliatywnie (nie tylko onkologicznych) oraz u wielu innych – w zależności od objawów

źródło: podyplomie.pl/medical-tribune/35858,medyczna-marihuana-co-lekarz-poz-powinien-o-niej-wiedziec

Inne kannabinoidy

Skuteczność medycznej marihuany wynika przede wszystkim z działania dwóch najlepiej przebadanych kannabinoidów, czyli THC i CBD. Ale w konopiach znajdziemy wiele innych związków i to właśnie synergia wszystkich kannabinoidów, flawonoidów i terpenów decyduje o terapeutycznym potencjale konopi. Wymienić można dodatkowo kannabinoid CBG (kannabigerol) o możliwym działaniu przeciwnowotworowym (badania są cały czas prowadzone).

Medyczna marihuana a chemioterapia

W publikacjach podkreśla się także korzystny wpływ medycznej marihuany na łagodzenie objawów chemioterapii.

Medyczną marihuanę stosuje się w celu m.in. łagodzenia nudności i wymiotów u pacjentów, a także w celu pobudzenia apetytu. Nudności i wymioty zazwyczaj nie zagrażają życiu pacjenta, ale bardzo obniżają jego komfort i codzienne funkcjonowanie.

Stosunkowo dobrą skutecznością kannabinoidy odznaczają się w profilaktyce i leczeniu nudności i wymiotów spowodowanych chemioterapią, choć, jak już wspomniano, mimo licznych obserwacji kazuistycznych ciągle brakuje dobrej jakości badań klinicznych

Kanabinoidy – możliwości zastosowania w medycynie paliatywnej – Tomasz Dzierżanowski

Chemioterapia to metoda leczenia nowotworów przy użyciu określonych związków chemicznych (leków cytostatycznych), które mają za zadanie niszczyć komórki nowotworowe.

Niestety, każda forma leczenia ma plusy i minusy, tak i w tym przypadku pacjenci narażeni są na skutki uboczne podjętego leczenia.

Jakie działania niepożądane obserwuje się u pacjentów po zastosowaniu chemioterapii? Są to np.:

  • wymioty, nudności,
  • wypadanie włosów,
  • zmęczenie,
  • osłabienie,
  • objawy grypopodobne,
  • biegunka,
  • owrzodzenie jamy ustnej,
  • wysypka skórna,
  • zmiany smaku,
  • brak apetytu.

Zobacz, jak wygląda proces występowania nudności i wymiotów (NiW) podczas stosowania chemioterapii:

„W zależności od zastosowanego schematu CTH oraz innych czynników zależnych od chorego i leczenia NiW występują u około 70–80% chorych, którzy nie otrzymują profilaktycznego leczenia przeciwwymiotnego. Klasyfikacja, która opiera się na czasie wystąpienia tych objawów w odniesieniu do zastosowania CTH, wyróżnia NiW:


— wczesne (występują w ciągu pierwszych 24 godz., pojawiają się zwykle po kilku minutach do kilku godzin po zastosowaniu CTH i osiągają największe nasilenie po czasie 5–6 godz.);
— późne (występują po upływie 24 godz., osiągają największe nasilenie po 48–72 godz. zwykle po zastosowaniu CTH i utrzymują się przez 3–7 dni);
— wyprzedzające (występują przed kolejnym zastosowaniem CTH, dotyczą 20–60% chorych i częściej polegają na pojawieniu się nudności bez wymiotów)”

*CTH – chemioterapia

Nudności i wymioty związane z chemioterapią i radioterapią – Andrzej Kawecki, Maciej Krzakowski

Kannabinoidy pomocne mogą być w zakresie pobudzania apetytu. THC ma wpływ na pobór pożywienia – oddziałuje na receptory CB1 układu endokannabinoidowego. Mówiąc najprościej, marihuana działa na obszary mózgu odpowiedzialne za reakcję na jedzenie. Badania wykazały też, że marihuana może podnosić poziom hormonu o nazwie grelina, powodując wzrost apetytu.

„U pacjentów onkologicznych często dochodzi do ubytku masy ciała i jadłowstrętu, który prowadzi do wyniszczenia organizmu. W badaniach klinicznych fazy III wykazano, że doustne podawanie THC w dawkach dziennych 5,0 mg pacjentom z zaawansowana chorobą nowotworową pobudza apetyt i przeciwdziała jadłowstrętowi”

Zastosowanie naturalnych kannabinoidów i endokannabinoidów w terapii – Arkadiusz Kazula

O skuteczności leczniczej marihuany w łagodzeniu nudności i wymiotów czytamy też w pracy z 2022 roku, Komu pomaga medyczna marihuana? – Dorota Rogowska-Szadkowska. Pojawia się tam historia profesora psychiatrii, który pomimo wcześniejszych oporów co do stosowania medycznej marihuany, zmienił zdanie w obliczu własnej choroby nowotworowej. Marihuana pomogła mu uporać się z nudnościami i wymiotami podczas chemio- i radioterapii.

Podkreśla się także konieczność prowadzenia dalszych badań nad wpływem marihuany na konkretne jednostki chorobowe.

Inna kwestia to wytyczne dotyczące dawkowania. Wielu onkologów przepisuje swoim pacjentom medyczną marihuaną wyłącznie na podstawie własnych doświadczeń i obserwacji. Potrzeba i tutaj jasnych wskazań, jak i zaangażowania i zainteresowania tym tematem samych onkologów.

„Izraelscy onkolodzy mogą przepisywać MM pacjentom z nowotworami od 2010 roku. Dane z Ministerstwa Zdrowia mówią, że rocznie ponad 10 000 pacjentów z nowotworem uzyskuje zgodę na jej używanie (…)

(…) w Izraelu udało się uzyskać informacje o opiniach o MM od 126 onkologów (spośród 238 czynnych lekarzy tej specjalności w tym kraju, to jest 53%). Okazało się, że 87% z nich przepisuje MM regularnie, najczęściej z powodu braku apetytu (79%), nudności (77%), bólu (75%) i zaburzeń nastroju (62%)”

Komu pomaga medyczna marihuana? – Dorota Rogowska-Szadkowska

Potencjalne skutki uboczne medycznej marihuany w chorobach onkologicznych

Medyczna marihuana, jak każdy inny preparat, może powodować skutki uboczne w trakcie jej zażywania. Wskazywane u pacjentów onkologicznych działania niepożądane były łagodne, lub pacjenci w ogóle ich nie wymieniali. Wydaje się, że korzyści ze stosowania medycznej marihuany przewyższają działania niepożądane w toku terapii. Jeżeli już pojawią się jakieś skutki uboczne, to są one takie same, jak objawy najczęściej wymieniane u użytkowników marihuany.

Interakcje medycznej marihuany z lekami onkologicznymi

Kannabinoidy mogą wchodzić w reakcję z lekami stosowanymi w leczeniu onkologicznym. Przykładem są opioidy, najczęściej stosowane w łagodzeniu bólu u chorych z nowotworami. Medyczna marihuana, dzięki swojemu skutecznemu profilowi przeciwbólowemu, zazwyczaj powoduje, że można u pacjenta zmniejszyć ilość podawanych opioidów. Badania pokazały, że medyczna marihuana może wzmacniać działanie niektórych leków przeciwnowotworowych, ale wymaga to dalszych analiz. Do innych pozytywnych interakcji można zaliczyć łagodzenie skutków ubocznych chemioterapii. Niewykluczone są jednak również negatywne interakcje, dlatego o włączeniu konopi do terapii onkologicznej zawsze decyduje lekarz!

Chorujesz na nowotwór? Stosowałeś wiele terapii, które nie przyniosły pożądanego efektu? Szukasz wsparcia standardowego leczenia? Masz prawo do każdej dostępnej formy terapii, również tej z udziałem medycznej marihuany. Zgłoś się do kliniki konopnej. Lekarz przeanalizuje historię choroby, dotychczas stosowane leki i wdroży odpowiedni plan leczenia konopiami.


Źródła

  1. https://onkolmed.pl/czym-sa-choroby-nowotworowe-i-jak-je-wykryc
  2. https://www.mp.pl/pacjent/onkologia/informacje/61208,nowotwor
  3. www.onkonet.pl
  4. Komu pomaga medyczna marihuana? – Dorota Rogowska-Szadkowska
  5. Zastosowanie naturalnych kannabinoidów i endokannabinoidów w terapii – Arkadiusz Kazula
  6. Nudności i wymioty związane z chemioterapią i radioterapią – Andrzej Kawecki, Maciej Krzakowski
  7. Kanabinoidy – możliwości zastosowania w medycynie paliatywnej – Tomasz Dzierżanowski
  8. podyplomie.pl/medical-tribune/35858,medyczna-marihuana-co-lekarz-poz-powinien-o-niej-wiedziec
  9. Lecznicze właściwości konopi i możliwości ich zastosowania w medycynie – prof. dr hab. n. farm. Ilona Kaczmarczyk-Sedlak, mgr Weronika Wojnar, dr n. farm. Maria Zych oraz dr n. med. Sławomira Dudek
  10. Kannabinoidy – nowy oręż do walki z nowotworami? – Małgorzata Pokrywka, Joanna Góralska, Bogdan Solnica
  11. Najczęstsze nowotwory złośliwe w Polsce – główne czynniki ryzyka i możliwości optymalizacji działań profilaktycznych -Paulina Tuchowska, Halina Worach-Kardas , Jerzy T. Marcinkowski