Uprawa konopi siewnych (włóknistych, przemysłowych) jest w Polsce legalna. Jedynym warunkiem jest posiadanie stosownego pozwolenia od KOWR. Oczywiście pozwolenie to nie wszystko, nie jest nawet pierwszym etapem przygotowań do uprawy. Potrzebne jest przede wszystkim pole, na którym jest odpowiednia gleba, potrzebne są właściwe nasiona, nawozy i maszyny. Przyda się także plan na zagospodarowanie plonów. Jak więc zabrać się za uprawę konopi włóknistych w Polsce?

Przygotowania do plantacji: plan i cel uprawy

Na samym początku warto określić sobie cel uprawy – od niego będzie zależało dużo następnych kroków. Wskazuje się go we wniosku do KOWR, wpływa on na wybór odmiany, czas i sposób zbioru, a nawet ilość i sposób wysiewu. Znając cel swojego przedsięwzięcia dobrze też zawczasu zorientować się w możliwościach sprzedaży lub przetworzenia swoich plonów.

Konopie siewne można uprawiać na cele[1]:

  • włókiennicze,
  • chemiczne,
  • celulozowo-papiernicze,
  • kosmetyczne,
  • farmaceutyczne,
  • energetyczne,
  • nasiennictwa,
  • naukowo-badawcze,
  • hodowla, rekultywacja, remediacja,
  • spożywcze,
  • weterynaryjne,
  • paszowe,
  • pszczelarskie,
  • nawozowe,
  • izolacyjne,
  • produkcji materiałów kompozytowych, budowlanych, środków ochrony roślin.

Najważniejsze jest określenie, na czym najbardziej nam zależy. Może to być jakość pąków i wysoka zawartość CBD, ale także wysoka jakość włókna i duże zbiory biomasy lub uzyskanie odpowiedniego materiału siewnego.

Wybór pola i gleby pod uprawę konopi

Wybierając odpowiednie pole pod uprawę należy kierować się przede wszystkim jakością gleby – warunki klimatyczne są odpowiednie w całej Polsce.

Większym ograniczeniem – choć wciąż niewielkim – jest właśnie gleba. Konopie z powodzeniem rosną na glebach klasy IV według botanicznej klasyfikacji gruntów ornych w Polsce – lub lepszych.[2] Są roślinami czułymi na pH gleby. Musi być ono neutralne (najlepiej 7,1-7,6), nie niższe niż 6.

Do uprawy konopi zdecydowanie nie nadają się gleby bielicowe, podmokłe i kwaśne.

Konopie siewne potrzebują głębokiej orki zimowej (ok. 25-30 cm). Pozytywne będzie też zastosowanie przedplonów (rośliny okopowe na oborniku, strączkowe, wieloletnie motylkowe, zboża), a także wzbogacenie gleby przez przyoranie biomasy z poplonów ścierniskowych.[2]

kombajn orający polę

Nawożenie przedsiewne – jak i jakie stosować nawozy w uprawie konopi

Warto w tym miejscu zaznaczyć, że poleca się wzbogacenie gleby w wartości odżywcze jeszcze przed siewem. Około tydzień przed zasiewem podaje się potas, fosfor i azot. Część nawozów fosforowych i potasowych można zastosować jeszcze jesienią, pod orkę. Zalecane dawkowanie nawozów jest różne, zależne od zasobności gleby i przedplonu, najczęściej w przedziale:

  • 90-140 kg/ha nawozów potasowych,
  • 50-100 kg/ha nawozów azotowych,
  • 50-90 kg/ha nawozów fosforowych.

Zakup nasion konopi

Gdy już mamy przygotowaną glebę pod uprawę konopi, kolejnym krokiem powinien być zakup materiału nasiennego. Nie jest to żaden problem, jest to całkowicie legalne nawet przed uzyskaniem pozwolenia na uprawę. Zresztą musi takie być, gdyż nasiona należy kupić jeszcze przed złożeniem wniosku. Dlaczego? Do wniosku o pozwolenie na uprawę należy załączyć fakturę zakupu materiału siewnego, a także skan jego etykiety.

Nie mogą być to jakiekolwiek nasiona. Materiał siewny musi być przynajmniej kategorii kwalifikowany.

Dobrej jakości, polskie odmiany konopi włóknistych można nabyć m.in. od Kombinatu Konopnego lub Programu Konopnego. Ten drugi oferuje także m.in. wsparcie agrotechniczne, pomoc w załatwieniu spraw urzędowych oraz opiekę merytoryczną.

nasiona konopi

Zdobycie pozwolenia na uprawę

Pozwolenie na uprawę wydaje Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa. Wniosek można złożyć przez internet (z pomocą Profilu Zaufanego) lub w tradycyjny sposób – pocztą.

Do tego celu potrzebujemy także faktury za zakup materiału siewnego (stąd zakup nasion jest poprzednim krokiem), skanu etykiety z materiału siewnego i potwierdzenia wniesienia opłaty.

Cały proces można streścić w kilku punktach:

  1. Zakup materiału siewnego
  2. Przygotowanie skanu/kopii faktury i etykiety
  3. Wypełnienie wniosku o wpis producenta do rejestru konopi włóknistych
  4. Wniesienie opłaty skarbowej
  5. Wysyłka wniosku, skanów (lub kopii) faktury, etykiety i potwierdzenia wniesienia opłaty skarbowej
    • elektroniczna (https://www.gov.pl/web/gov/wyslij-pismo-ogolne)
    • tradycyjna, na adres oddziału terenowego KOWR odpowiedniego do miejsca zamieszkania

Sposób i termin wysiewu konopi

Kiedy mamy już pole, materiał siewny i pozwolenie, czas na prawdziwe działanie. Wysiew najlepiej wykonać w okolicach kwietnia/maja. Nie powinna przerażać wizja przymrozków, gdyż konopie wytrzymają nawet -6°C. Większym zagrożeniem jest ewentualna erozja wietrzna, gdyż nasiona umieszcza się jedynie na 2-3 cm w ziemi. Żeby zapobiec temu zjawisku dobrze poczekać na wilgoć – nie sadzić w warunkach suszy.

Siew można przeprowadzić za pomocą standardowych siewników zbożowych.

Konkretna ilość nasion i gęstość wysiewu zależy od celu uprawy i stosowanej odmiany. Istnieją różne preferencje i w wypracowaniu optymalnej techniki pomoże doświadczenie rolnicze.

Generalna zasada jest taka, że na kwiaty i biomasę zasiewa się gęściej – w tej sytuacji chcemy uniknąć rozkrzewienia roślin. Na nasiona sieje się rzadziej, gdyż w tym przypadku rozgałęzienia boczne są jak najbardziej pożądane.

W przypadku uprawy na biomasę lub kwiaty, najczęściej poleca się wysiew 25-30 kg nasion na hektar uprawy, w rozstawie rzędów ok. 50 cm. Niektórzy polecają jeszcze gęstszy wysiew: 20-30 cm, w tym przypadku nawet 50 kg na hektar.

Uprawa na nasiona, jak zostało powiedziane, wymaga więcej przestrzeni pomiędzy roślinami. Z tego powodu wystarczy 10-15 kg/ha.

Polecane wartości, w zależności od celu uprawy, to:

  • na nasiona: 10-15 kg/ha,
  • na słomę: 25-30 kg/ha,
  • na biomasę i celulozę: od 25 do nawet 50 kg/ha,
  • na włókno: 50-60 kg/ha.

Opiekowanie się uprawą – jak utrzymać optymalne warunki

Konopie nie należą do najbardziej wybrednych roślin. Na wiosnę wystarczy spulchnić wierzchnią warstwę gleby i pozbyć się chwastów. Jak powiedzieliśmy już wcześniej, nawozy również stosuje się przed wysiewem. Konopie lubią wysoką zawartość składników mineralnych, zarówno dostarczonych z nawozów naturalnych, jak i mineralnych.

W trakcie wzrostu jest niszczenie skorupy glebowej. Konopie dobrze dają sobie radę z chwastami samodzielnie.

Niektóre źródła zalecają – podobnie jak w przypadku uprawy konopi indyjskich na marihuanę – usuwanie męskich osobników (płaskoni). Takie zachowanie rzeczywiście może być zasadne, ale nie we wszystkich przypadkach, a dodatkowo niesie za sobą pewne ryzyko.

Bezwzględnie trzeba to zrobić w przypadku upraw na kwalifikowany materiał siewny. Taka uprawa wymaga jednak więcej starań i podlega ścisłym kontrolom, co opisane jest w dalszej części artykułu.

Usunięcie samców może mieć sens także w przypadku upraw na różnorodne zastosowania, gdzie znaczenie ma zawartość kannabinoidów. Uprawa wyłącznie żeńskich roślin sprawia, że zawartość kannabinoidów rośnie. Warto jednak przy tym pamiętać, że taka technika powoduje wzrost zawartości wszystkich kannabinoidów, także THC. Niesie więc za sobą ryzyko przekroczenia legalnego stężenia 0,3%. Do tego ma sens jedynie w przypadku odmian dwupiennych.

W przypadku uprawy na włókno działanie takie nie ma większego sensu. Według Kombinatu Konopnego[3] usuwanie męskich osobników nie ma sensu także w pozostałych zastosowaniach (oczywiście poza uprawą na kwalifikowany materiał siewny), jeżeli uprawiane są odmiany jednopienne. Dodają, że spadek stężenia kannabinoidów po zapyleniu jest mitem, a większość CBD na rynku pochodzi z zapylonych kwiatów zbieranych przed wykształceniem ziarna.[3]

Uprawa na kwalifikowany materiał siewny

Produkcja na te cele wymaga kontrolowanych warunków i prowadzi ją niewielka liczba podmiotów.

Cały system kontroli opiera się na kilku rzeczach

  • Konopie muszą być uprawiane w izolacji przestrzennej od innych odmian, ze względu na ich obcopylność. Odległość musi wynosić minimum 5 km.
  • W okresie wegetacyjnym przeprowadzana jest kwalifikacja polowa. W niej Inspektor Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa sprawdza stopień jednopienności i czystości odmianowej.
    • Pierwsza inspekcja ma miejsce w okresie tworzenia zawiązków kwiatowych,
    • druga do trzech tygodni później – w celu sprawdzenia usunięcia osobników męskich.
  • Po pozytywnym wyniki kwalifikacji, wydawane są świadectwa kwalifikacyjne, na podstawie których można dokonać sprzedaży materiału siewnego.

Uprawa na nasiona nie dyskwalifikuje zbiorów reszty słomy odziarnionej. Jej plony będą niższe, a jakość włókna gorsza, ale wciąż nadaje się do zebrania, a potencjał wydobycia z niej włókna wynosi 20–25%. Może ona również zostać następnie przeznaczona np. na cele energetyczne.

kombajn

Koszenie i zbieranie konopi siewnych – maszyny oraz techniki

Najbardziej wymagające mogą być zbiory – gdyż wymagają odpowiednich maszyn, zwłaszcza w przypadku dużych upraw. Rolnicy szacują, że same zbiory pochłaniają ok. 70-85% całych nakładów pracy wkładanych w uprawę konopi włóknistych.[4]

Żniwa przypadają na początek września, choć termin jest nieco ruchomy, zależnie od uprawianej odmiany i pożądanego produktu. Dla plonów najlepsze są warunki suche – zbiory najlepiej zaplanować na słoneczne dni września. Na cele tekstylne zbiory planuje się jeszcze przed wykształceniem kwiatostanów, a czym wcześniej, tym jakość włókna rośnie. Zbiór kwiatostanów przypada na połowę września, z ewentualnym opóźnieniem w przypadku konieczności dosuszenia.

Jeżeli zależy nam na wysokiej zawartości CBD, przed zbiorem najlepiej zlecić analizę laboratoryjną i na jej podstawie wyznaczyć termin zbioru.

Niezależnie od metody zbioru, najczęściej polecany schemat to ścinanie najpierw kwiatów, a później łodyg. Najczęściej rozróżniane są trzy metody.

  1. Zbiór przy użyciu kombajnu – zachodzi równoczesny omłot osobno ścinanych kwiatostanów, a następnie ścinanie łodyg. Wadą tej metody są spore straty nasion.
  2. Zbiór przy użyciu kosiarki ścinającej kwiatostany. W przypadku korzystania z tej metody trzeba posiadać suszarnię, w której rośliny przed omłotem zostaną dosuszone
  3. Zbiór przy użyciu kosiarki ścinającej całe rośliny. Te następnie dosuszane są na polu, gdzie dojrzewają także nasiona w górnej części kwiatostanów.

Mniejsze uprawy można także zbierać ręcznie, zwłaszcza w przypadku uprawy na kwiaty. W ten sposób traci się mniej nasion, a kwiaty obcinane ręcznie uważane są za lepszej jakości.

Na świecie istnieją już maszyny dedykowane zbiorom konopi. Kombajny takie są w stanie zbierać ziarno, kwiatostany i słomę podczas jednego przejazdu. Nie są one jednak łatwo dostępne w Polsce, a przy tym kosztują niemało.

Co ze zbiorami konopi – suszenie, sprzedaż, przetwórstwo?

Jeżeli ktoś zdecydował się na uprawę konopi przemysłowych, to najprawdopodobniej już wie, po co to robi. Jeżeli nie wie, to najprostszym sposobem spieniężenia zbiorów jest ich sprzedaż do skupu.

Koszt kwalifikowanego materiału do siewu wynosi od 7 do 32 zł za kilogram – w zależności od odmiany, miejsca zakupu itp.

Z kolei na skupie za tonę ziarna można dostać około 4000 zł. Za słomę jest to od 340 do 420 zł za tonę – w zależności czy skup jest krajowy, czy zagraniczny.

Średnie plony z hektara opisaliśmy w osobnym artykule. Z danych statystycznych wynika natomiast, że uprawa konopi może przynieść zysk w granicach 4-5 tys. zł za hektar (w momencie powstawania artykułu).

Kwestia innych sposobów wykorzystania plonów jest zbyt obszerna, by objąć ją jednym artykułem. Konopie włókniste mają kilkadziesiąt tysięcy zastosowań – wybór konkretnego zależy od potrzeb i możliwości plantatora. Naturalnie różni się więc także ich opłacalność i potrzebne wyposażenie.

Źródła

  1. Ustawa z dnia 24 marca 2022 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2022 r. poz. 764)
  2. https://www.tygodnik-rolniczy.pl/articles/uprawa/konopie-wlokniste-siew-ochrona-zbior-i-oplacalnosc-produkcji/
  3. https://kombinatkonopny.pl/samiec-twoj-wrog-o-meskich-konopiach/
  4. https://www.kalendarzrolnikow.pl/4317/konopie-uprawa-w-polsce-i-zastosowanie
  5. https://programkonopny.pl/assets/broszura.pdf
  6. https://www.cdr.gov.pl/images/Brwinow/aktualnosci/2019/Uprawa%20konopi%20w%C5%82%C3%B3knistych%20polskich%20odmian.pdf