Globalny Skarbiec Nasion jest awaryjnym bankiem nasion zlokalizowanym na norweskiej wyspie Spitsbergen, w archipelagu Svalbard. Został otwarty w 2008 roku i ma za zadanie chronić różnorodność genetyczną roślin na świecie przed różnymi zagrożeniami. Jakiego rodzaju to zagrożenia i jakie rośliny można znaleźć wewnątrz murów obiektu?
Rola Globalnego Skarbca Nasion
Globalny Skarbiec Nasion powstał z potrzeby ochrony roślin na wypadek zmian klimatu, katastrof naturalnych, wojen czy chorób. W jego skład wchodzi ponad milion próbek nasion roślin z całego świata, przechowywanych w specjalnie zaprojektowanych betonowych korytarzach, które chronią je przed wpływem warunków atmosferycznych. W składzie znajdują się nasiona z ponad 5,5 tysiąca gatunków roślin, w tym zboża, warzywa, owoce, a także rzadkie gatunki endemiczne. Pojemność placówki obliczona jest na 4,5 miliona próbek nasion. Do tej pory zajęto mniej niż 1/4 dostępnej przestrzeni.
Nasiona ze Skarbca przechowywane są także w różnych bankach genów rozmieszczonych na całym świecie, a omawiany obiekt stanowi dodatkowy poziom zabezpieczenia dla ponad 1750 takich placówek – stąd potoczna nazwa „skarbiec zagłady”.
Celem Globalnego Skarbca Nasion jest zachowanie jak największej liczby gatunków roślinnych, w tym ich różnorodności genetycznej. Skarbiec jest zarządzany przez Globalne Centrum Zasobów Genetycznych Roślin, który jest częścią Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO).
Praca Globalnego Banku Nasion stanowi zabezpieczenie niezbędne dla przetrwania ludzkości w przypadku skrajnych katastrof. Wszystkie przechowywane w nim nasiona mogą zostać wykorzystane do odtworzenia gatunków. Placówka pełni także ważną rolę w badaniach naukowych. Badacze mają dostęp do nasion zgromadzonych w skarbcu, co umożliwia im prowadzenie badań nad różnorodnością genetyczną i wykorzystanie tej wiedzy do poprawy hodowli roślin.
W praktyce z ich zasobów najczęściej korzystają krajowe banki genów, które z jakiegoś powodu (wypadki, awarie, klęski żywiołowe) utraciły swoje próbki. Do tej pory Globalny Skarbiec Nasion uratował np. filipiński Narodowy Bank Genów (po powodzi i pożarze), a także banki Iraku, Afganistanu i Syrii.
Lokalizacja i zabezpieczenia placówki
Placówka jest zlokalizowana na norweskiej wyspie Spitsbergen, w archipelagu Svalbard, niedaleko stolicy regionu Longyearbyen. Jej większa część znajduje się wewnątrz góry, na głębokości około 120 metrów pod ziemią. W ten sposób zapewniona jest ochrona przed wpływem zmian temperatury i warunków atmosferycznych na przechowywane w nim nasiona. Te trzymane są przy -18 stopniach Celsjusza, co według naukowców stanowi optymalną temperaturę do tego celu. Zaawansowany system chłodzenia zapewnia utrzymanie jej przez 24 godziny na dobę.
Archipelag Svalbard jest słabo zaludniony i dość mocno oddalony od głównych szlaków transportowych, co zmniejsza ryzyko zniszczenia składu w wyniku działań ludzkich lub katastrof naturalnych. Został wybudowany z betonu, stali i innych materiałów, które są odporne na erozję i korozję. Jednocześnie sama konstrukcja jest zabezpieczona przed wstrząsami sejsmicznymi, osunięciem się ziemi i zalaniem.
Skarbiec wyposażony jest w liczne systemy zabezpieczeń przed włamaniami i nieautoryzowanym dostępem. Wszystkie osoby, które chcą dostać się do środka, muszą pomyślnie przejść przez procedury bezpieczeństwa i autoryzacji.
Jakie nasiona przechowywane są w Skarbcu
W Skarbcu obecnie znajduje się ponad milion nasion z ponad 5,5 tysiąca gatunków roślin z całego świata.
Globalny Bank Nasion ma surowe wymagania dotyczące jakości przechowywanych nasion. Dokłada wszelkiej staranności, by odbywało się to w sposób kontrolowany i zgodny z najwyższymi standardami bezpieczeństwa. Postępowanie takie ma zapewnić, że każde nasiono jest czyste i wolne od zanieczyszczeń. Stale monitorowana jest temperatura i wilgotność, a każda próbka jest dokładnie sprawdzana pod kątem obecności chorób i szkodników, aby zapobiec zanieczyszczeniu innych nasion w składzie. Co bardzo ważne, nasiona muszą być zdolne do kiełkowania – inaczej nie ma sensu ich tam trzymać.
Konopie w Globalnym Skarbcu Nasion
Wśród wspomnianego miliona nasion, około 21,5 tysiąca z nich należy do rodzaju konopie. Znalazły się tam za sprawą pięciu deponentów. Wśród nich można wymienić Austriacką Agencję ds. Zdrowia i Bezpieczeństwa żywności, niemiecki Leibniz Institute of Plant Genetics and Crop Plant Research, Nordic Genetic Resource Center z siedzibą w Szwecji, a także hiszpański bank nasion Alchimia.
Niestety nie ma informacji na temat tego, jakie szczepy zostały umieszczone w depozycie. Nie wiemy więc, czy są to rośliny bogate w THC, nasiona konopi włóknistych czy może wszystkiego po trochu. Po liczbie przekazanych nasion spodziewamy się, że są tam zarówno konopie włókniste, jak i indyjskie.
Źródła
- Zdjęcie wyróżniające: Frode Ramone from Oslo, Norway, Svalbard Global Seed Vault (23273281972), CC BY 2.0
- Ciereszko I., Bajguz A., Różnorodność biologiczna. Rośliny i grzyby w zmieniających się warunkach środowiska, Polskie Towarzystwo Botaniczne. Oddział w Białymstoku, Białystok 2013, http://hdl.handle.net/11320/681
- Zielony depozyt na czarną godzinę. Banki nasion jako miejsca przyszłości. Roman Chymkowski, Agata Koprowicz,. DOI https://doi.org/10.5604/01.3001.0012.1840.
- https://panorama.tvp.pl/67545683/globalny-bank-nasion
- https://www.nrk.no/tromsogfinnmark/her-oppbevares-froene-til-et-ulovlig-rusmiddel-1.12050641
- https://seedvault.nordgen.org/Search?SearchTitleCode=Genus&SearchText=cannabis&ContinentId=&CountryOfCollectionId=&InstituteId=&GenusId=&SpecieId=&TaxonId=&DepositEventId=&SearchAction=Deposits&pageSize=50¤tPage=0&orderBy=Institutes
