Konopie a religie – od wonnej trzciny po święty napój

Konopie dziś rozpatrujemy w bardzo przyziemnych kategoriach, przynajmniej w naszym regionie. Jednak jako wyjątkowe i magiczne rośliny, od zarania dziejów miały istotne miejsce w życiu ludzi, a tym samym w różnych religiach i obrzędach. Przyjrzyjmy się, jak postrzegano i jaką rolę przypisywano konopiom w poszczególnych wierzeniach.

Konopie a Biblia – chrześcijaństwo i judaizm

Czym jest Biblia nie trzeba nikomu przedstawiać, niezależnie od tego jakiego jest wyznania. Pojawia się wiele przypuszczeń i odniesień mówiących o obecności konopi (w tym marihuany) na jej kartach. Jednak mnogość interpretacji, wielowymiarowość znaczeń i zależności kulturowe sprawiają, że trudno jednoznacznie orzec na ile, i w jakim zakresie, konopie były obecne w życiu społeczności tamtych czasów.

Wydaje się jednak pewne, że obecne były. Część badaczy wskazuje, że konopie mogły kryć się pod postacią innej terminologii. Jedna z prac mówi, że w Księdze Wyjścia Bóg daje Mojżeszowi przepis na święty olej, którego składnikiem jest „keneh-bosem”, co tłumaczone jest jako wonna, aromatyczna trzcina, czyli właśnie konopie. Również w Księdze Izajasza pojawia się sformułowanie „trzcin zapachowych”.

Natomiast w Księdze Rodzaju czytamy:

I rzekł Bóg: «Oto wam daję wszelką roślinę przynoszącą ziarno po całej ziemi i wszelkie drzewo, którego owoc ma w sobie nasienie: dla was będą one pokarmem.

Co jest interpretowane przez niektórych w ten sposób, że konopie, jak inne rośliny, mogą być stosowane jako pokarm. Że wszelkie dobro świata natury, rośliny pochodzące od Boga, mają działać na korzyść ludzi i mogą być przez nich wykorzystywane.

Co należy podkreślić? Powyższe przykłady, jak i wiele innych odniesień, należy traktować ostrożnie. Interpretacje co do konopi pojawiających się w Biblii to przypuszczenia i właśnie – interpretacje. Trzeba uwzględnić kontekst, rodzaj tłumaczeń, znajomość realiów tamtych czasów itd. Bezsprzecznie konopie były i zapewne, jak wiele razy pisaliśmy, stanowiły pokarm czy element obrzędowości ludowo-religijnej. Samo palenie marihuany w celach rekreacyjnych, jako działanie wbrew prawom boskim, mogło być nielegalne.

Jezus leczył marihuaną?

Pytanie, które wielu zadaje, czy Jezus leczył przy użyciu marihuany? Być może tak, być może nie – to odpowiedź, jaka może paść przy okazji tego pytania. Nie mamy bezpośrednich dowodów na to, ale wykluczyć tego również nie można. Cały czas trwają debaty nad badaniem sensu słów biblijnych…

A dzisiaj, jakie stanowisko kościoła, też w Polsce, mamy w temacie marihuany, konopi?

Natomiast w kwestii medycznej marihuany, jako każdej innej substancji leczniczej, może być zapewne rozważane jej zastosowanie jako leku, w oparciu o badania, w wyjątkowych sytuacjach i pod nadzorem lekarskim. Stosowanie używek zmieniających stan świadomości nie jest akceptowane, podkreśla się negatywny wpływ marihuany na zdrowie, a także jako czynnik negatywnie oddziałujący na kontekście społecznym.

W judaizmie kwestia stosowania marihuany w celach rekreacyjnych jest podobna, stoi to w sprzeczności z dbałością o umysł i ciało. Natomiast warto podkreślić, że Izrael jest ważnym centrum badań nad zastosowaniem medycznej marihuany.

Islam mówi marihuanie nie

Generalnie islam jest zdecydowanie przeciwny zażywaniu marihuany w celach rekreacyjnych. Wszystko, co zaburza świadomość lub szkodzi zdrowiu nie jest akceptowane. Dlatego też marihuana, jako czynnik mający szkodliwe działanie na zdrowie fizyczne, psychiczne i duchowe jest zabroniona. W świętej księdze Koranie mamy pojęcie „khamr”, co oznacza substancje (np. alkohol) powodujące stan upojenia, odurzenia. W interpretacji badaczy pod to pojęcie włączona może być i marihuana. Religia zabrania stosowania ww. substancji jako tych, które odciągają ludzi od islamskiego Boga – Allaha.

Rola konopi w hinduizmie – magiczny napój bhang

Obecność konopi w hinduizmie jest widoczne od dawna, głównie w zakresie obrzędów religijnych i kulturowych. Uznawane były, według dawnych ksiąg, za jedną z pięciu świętych roślin. Wspomnieć należy o znanym napoju indyjskim o nazwie bhang, przygotowywanym z marihuany i mleka oraz różnych dodatków (przypraw). Według wierzeń to Bóg Shiva zapoznał ludzkość właśnie z marihuaną. Spożywanie wspomnianego napoju to forma kontaktu z Bogiem, jest to postrzegane jako akt religijny. Koktajl stanowił też element powitania gości czy był ważną częścią obrzędów weselnych. Spożywany jest również w celach medycznych (zmniejszenie bólu czy pobudzenie apetytu). Bhang w niektórych częściach Indii może być spożywany podczas świąt, ale już inne formy zażywania konopi są nielegalne. W hinduizmie konopie są widoczne w sferze obrzędowości, kontaktu z tym co boskie, nieznane, ale nie oznacza to absolutnie, że wszyscy mieszkańcy są zwolennikami tego typu praktyk.

Buddyzm a konopie – Budda i jedno ziarno konopi dziennie

Również w buddyzmie podejście do stosowania konopi zależy od wielu czynników. Zawarte w Pancha Sila 5 zasad etycznego życia mówi m.in. o tym, że wskazane jest unikanie wszelkich substancji odurzających, prowadzących do nieuważności. Niektóre tradycje mówią jednak o stosowaniu marihuany jako elementu praktyk duchowych, ale przez określone grono praktykujących.

Generalnie buddyzm nie akceptuje zażywania marihuany. Kwestia medycznej marihuany, jak i w powyższych przykładach, może być rozważana na podstawie indywidualnych wskazań i decyzji.

Ruch Rastafari i ich religia – marihuana

Ruch religijno-społeczny Rastafari nie ma problemu z akceptacją stosowania marihuany. Jest to dla ich wyznawców coś oczywistego. Ich konopna religia uznaje marihuanę za sakrament, pomagający w medytacji, poznawaniu prawdy czy nawiązaniu kontaktu i jedności z naturą. Ruch ten powstał i dominuje na Jamajce, a typowy jego przedstawiciel to osoba z dredami, skrętem i niezobowiązującym stylem ubierania się. Według ich teorii i nawiązań do Starego Testamentu, Bóg stworzył rośliny dla ludzi. Palenie marihuany zatem to hołd złożony Bogu nazywanemu Jah, akt otwierający umysł, akt duchowy, ale trzeba zaznaczyć, że praktyka ta nie jest nakazem religijnym. Wyznawcy tego ruchu wiele odniesień do konopi czerpią z Pisma Świętego (Drzewo Życia jest interpretowane przez nich właśnie jako konopie).

Podsumowanie

Konopie w wielu kulturach uznawane były za rośliny święte, magiczne, umożliwiające kontakt z bóstwami. Stały się więc częścią wielu religii czy ruchów religijno-społecznych. Odniesień do tych roślin szukano w Biblii i innych świętych księgach. Do dzisiaj temat ten jest żywy i wywołuje dyskusję. W wielu przypadkach stosowanie marihuany w celach rekreacyjnych uznawane było i jest za nielegalne. Inną kwestią jest obecnie medyczna marihuana, legalna w wielu krajach, ale stosowana zazwyczaj jako terapia wspomagająca lub to ogniwo leczenia, kiedy zawiodą wszystkie inne, stosowana pod nadzorem i na ściśle określonych zasadach.

Jako podsumowanie tematu konopi w religiach świata warto przeczytać ciekawy fragment pracy Konstytucyjna wolność uzewnętrzniania przekonań religijnych a posiadanie i używanie konopi (innych niż włókniste) w celach rytualnych.

W niektórych religiach konopie uznawano za rośliny święte, a ich zażywanie odbywało się w ramach rytuału religijnego. U Scytów konopie odgrywały rolę obrzędową (np. jako składnik kadzidła w ceremoniach pogrzebowych).
W najstarszych księgach hinduizmu konopie zaliczono do jednej z pięciu świętych roślin, które posiadają działanie mistyczne. Dzięki temu zostały w Indiach otoczone szczególną czcią, a ich zażywanie stało się znakiem jedności człowieka z bogiem i źródłem religijnego natchnienia.

Budda, w drodze do oświecenia, karmił się tylko jednym nasionkiem konopi dziennie, co stanowi jeden z powodów, dla których często przedstawia się go z liśćmi konopi. Używanie konopi buddyści zaczęli traktować jako pomocne w medytacji, ponieważ – jak się utrzymuje – marihuana zwiększa świadomość podczas modlitwy i różnych ceremonii.

Wczesne teksty taoistyczne wskazywały na używanie konopi indyjskich w rytualnych kadziach. Jak głoszono, konopie powinny być wykorzystywane do eliminacji pragnień i osiągnięcia stanu naturalności.
W południowej części Afryki Środkowej konopie uznawane są za święte i wiązane z wieloma zwyczajami religijnymi i społecznymi. Marihuana uznawana jest tam za magiczną roślinę dającą uniwersalną ochronę przed wszystkimi demonami, jest także symbolem pokoju i przyjaźni.

Współcześnie członkowie Ruchu Rastafari uznają palenie marihuany za element oddawania czci Bogu i praktyk medytacyjnych, konopie zaś traktują jako świętą roślinę, o której mowa w Biblii. W ich przekonaniu palenie marihuany to „sakrament”, który oczyszcza ciało i umysł, powiększa świadomość i ułatwia medytację, pomaga w kontemplacji i osiągnięciu komunii z Bogiem. Akt palenia ganji (choć nie jest to nakaz) to dla niektórych Rastafarian „forma związana z religijnym obrzędem, pomagająca lepiej zrozumieć Biblię oraz widzieć prawdziwe znaczenie życia”.

W ubiegłym stuleciu powstało także wiele ruchów znanych jako sekty „New Age”. Należą do nich np. THC Ministries, Cannabis Assembly, Temple 420, Free Marihuana Church of Honolulu, First Church of Cannabis.
Traktują one używanie marihuany jako element sacrum, co jest legalne np.w USA z uwagi na fakt, że używanie konopi w celach religijnych jest tam dozwolone.

Tkaczyk-Rymanowska, K. (2021). Konstytucyjna wolność uzewnętrzniania przekonań religijnych a posiadanie i używanie konopi (innych niż włókniste) w celach rytualnych. Studia Z Prawa Wyznaniowego, 24, 449–472. https://doi.org/10.31743/spw.12672

Źródła

1. Tkaczyk-Rymanowska, K. (2021). Konstytucyjna wolność uzewnętrzniania przekonań religijnych a posiadanie i używanie konopi (innych niż włókniste) w celach rytualnych. Studia Z Prawa Wyznaniowego, 24, 449–472. https://doi.org/10.31743/spw.12672
2. Bryła M., Cannabis – od roli w obrzędach ludowych do ikony popkultury, Inskrypcje. Półrocznik, R. VII 2019, z. 2 (13) s. 63-72
3. Gray S., „Cannabis and Spirituality: An Explorer’s Guide to an Ancient Plant Spirit Ally”
4. Rogowska-Szadkowska D., Komu pomaga medyczna marihuana, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2022
5. https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/artykuly/805061,papiez-przeciwko-legalizacji-marihuany-narkotyki-sa-zlem-wideo.html,komentarze-popularne,1
6. https://pl.wikipedia.org/wiki/Ruch_Rastafari
7. https://www.cannabisnews.pl/marihuana-a-religia-ziolo-w-swietle-najwiekszych-swiatowych-religii/