Wybierz odmianę konopi poprzez… badania genetyczne

Konopie wykorzystywane są do wspomagania leczenia wielu jednostek chorobowych, a cały czas prowadzone są badania nad kolejnymi właściwościami kannabinoidów. Medyczna marihuana od kilku lat jest legalna także w Polsce. Czy jest odpowiednia dla każdego pacjenta? Niekoniecznie – zależy to od wielu czynników i indywidualnych predyspozycji pacjenta. Skąd możemy wiedzieć, czy sprawdzi się w naszym przypadku? Zasadniczo nie musimy – od tego jest lekarz. Z pomocą mimo wszystko mogą przyjść… testy genetyczne!

Konopie w służbie medycynie

Kwestia stosowania medycznej marihuany wciąż bywa w Polsce kontrowersyjna, mimo że od 2017 jest tu legalna. Związki obecne w konopiach, czyli kannabinoidy, terpeny i flawonoidy, mają udowodnione działanie prozdrowotne. Choć dalsze badania nieustannie są prowadzone, już dzisiaj wiadomo, że związki te mogą skutecznie wspierać leczenie wielu chorób i stanów, przykładowo:

• bólu nowotworowego,
• fibromialgii,
• padaczki,
• zespołu Tourette’a,
• reumatoidalnego zapalenia stawów,
• spastyczności w stwardnieniu rozsianym,
• chorób skórnych,
• i wielu innych.

Szerszą listę chorób leczonych medyczną marihuaną wraz z opisami i wyjaśnieniami znajdziecie w osobnym artykule

Stosowanie medycznej marihuany to zwykle leczenie uzupełniające, wspomagające. Często podnoszące komfort życia pacjentów, m.in. onkologicznych – konopie łagodzą skutki chemioterapii, zmniejszając nudności, dodatkowo działają przeciwbólowo, poprawiają nastrój, niwelują stany lękowe czy bezsenność.

Trzeba pamiętać, że to zawsze lekarz decyduje o wsparciu konwencjonalnego leczenia medyczną marihuaną. Nie dla każdego pacjenta taka forma terapii będzie odpowiednia. Poza tym, konopie (zawarte w nich związki) mogą wchodzić w reakcję ze stosowanymi w leczeniu lekami, zatem istotne jest takie dobranie dawek i odmian konopi, by powodowały brak lub jak najmniej skutków ubocznych (takich, które jest w stanie zaakceptować dany pacjent).

Inną kwestią jest to, że każda osoba, pacjent może inaczej reagować na medyczną marihuanę.

Czynniki wpływające na odczuwane efekty medycznej marihuany

Badanie, w którym podawano pacjentom THC, pokazało, że osoby o naturze lękowej, wrażliwej, odczuwają mocniej negatywne skutki działania marihuany – zwykle jest to paranoja.

Co jeszcze warto wiedzieć? Każdy człowiek ma swój unikalny układ endokannabinoidowy z receptorami CB1 i CB2. Pisaliśmy o tym szerzej w osobnym artykule i tam odsyłamy zainteresowanych, jednak co ważne w tym kontekście, to to, że wszelkie różnice w obrębie tegoż układu (a naukowcy wyodrębnili np. kilkanaście wariantów białka CB1) powodują, że każda osoba może inaczej zareagować na konopie i poszczególne kannabinoidy. Różnice te warunkują również podatność na określone choroby.

Co jeszcze wiadomo? Jedno z badań, przeprowadzone na szczurach, najkrócej pisząc, wykazało, że podanie marihuany jednej grupie wywołuje uczucie pozytywne (przyjemność), w drugiej zaś dominują uczucia negatywne. Okazało się, że może na to wpływać wrażliwość konkretnego obszaru w mózgu. Jeżeli THC oddziałuje na przednią część mózgu, użytkownik dozna uczucia przyjemnego, zaś tylny obszar, po ekspozycji na THC, będzie generował doświadczenia negatywne.

Również rodzaj konkretnej odmiany marihuany oraz długość okresu zażywania konopi będą wpływały na to, jak użytkownik odczuwa efekty działania.

Personalizacja konopi – testy genetyczne

Dopasowanie jakiegokolwiek leku do danego pacjenta to kwestia najistotniejsza. Wpływa na skuteczność leczenia i minimalizację skutków ubocznych. Ale wiadomo, że każdy pacjent jest inny, jak banalnie by to nie brzmiało. Inna kondycja organizmu, styl życia, temperament, podatność na uzależnienia, zażywane leki, choroby współistniejące itd. – to wszystko będzie miało wpływ na to, jaki efekt terapeutyczny osiągnie się po podaniu konkretnego leku.

Przykładowo, badania pokazały, że osoby z predyspozycjami genetycznymi do chorób psychicznych nie powinny zażywać konopi (THC), ponieważ mogą one stać się „zapalnikiem” choroby lub nasilać istniejące już objawy chorobowe.

Medycyna spersonalizowana dla każdego pacjenta?

Medycyna spersonalizowana, czyli szyta na miarę konkretnego pacjenta, to rozwiązanie idealne. Gdyby każdy lekarz wiedział o mutacjach genetycznych (lub ich braku) u swoich pacjentów, mógłby dobrać najtrafniejszy lek. Także ten konopny, o określonym składzie kannabinoidów czy terpenów. I chociaż kannabinoidy są uznawane za bezpieczne, a ryzyko śmiertelnego przedawkowania praktycznie nie istnieje, to jednak mogą wywoływać działania niepożądane. Jest tak m.in. ze względu na cechy osobnicze każdego pacjenta – czynniki genetyczne również bywają odpowiedzialne za sposób metabolizowania poszczególnych kannabinoidów u danego pacjenta.

Na rynku mamy coraz więcej opcji pt. testy genetyczne, mające dać odpowiedź, jaka jest podatność na konkretne choroby czy np. rozwinięcie się uzależnienia na używki (w tym marihuanę). Okazuje się, że znajdziemy również testy na „dopasowanie” najkorzystniejszej dla danego pacjenta odmiany konopi.

Na przykład, jeśli wynik testu wskazuje na podwyższone ryzyko wystąpienia choroby Alzheimera u badanego, sugeruje mu się wybór odmiany o wysokiej zawartości α-pinenu, monoterpenu, który wykazuje aktywność inhibitora acetylocholinoesterazy i wspomaga pamięć oraz funkcje poznawcze.

Patrycja Kurowska, Wojciech Giermaziak, Personalizacja – przyszłość medycznych konopi, Farm Pol, 2020, 76(2): 73–78

I testy takie, same w sobie, byłyby idealną opcją. Ale jak nadmieniają autorzy pracy, firmy oferujące, wykonujące testy zaznaczają, że mają one raczej charakter informacyjny, a nie diagnostyczny.

Możemy w ofercie znaleźć test Badanie wrażliwości na marihuanę leczniczą – Test DNA (cena na dzień pisania tekstu to 627 zł).

Jak czytamy w opisie:

Aby zadbać o bezpieczeństwo stosowania marihuany warto przeprowadzić badania, które pozwalają sprawdzić czy dziecko posiada gen odpowiedzialny za zwiększenie lub zmniejszenie wrażliwości na ten lek. 

Badanie polega na ocenie najczęściej występujących wariantów genetycznych związanych z odpowiedzią na lek.

Identyfikacja wariantu rs1800716 w genie CYP2D6*4  związanego z metabolizmem neuroleptyków, w tym opornością na tamoksyfenem.

https://www.testdna.pl/produkt/badanie-wrazliwosci-na-marihuane-lecznicza/

Do wykonania badania wystarczy zwykłe pobranie krwi. Wynik otrzymuje się po około 7 tygodniach. Pobranie krwi może się odbyć w domu pacjenta. Po otrzymaniu wyniku pacjenta czeka jeszcze konsultacja genetyczna.

Test wskazany jest dla osób (również dzieci), które mają mieć wdrożoną terapię medyczną marihuaną.

Podsumowanie

Pytanie, czy warto takie testy robić? Nie mam tu jednoznacznej odpowiedzi. Zrobienie takiego testu nie zaszkodzi, a decyzję o włączeniu medycznej marihuany i tak zawsze musi podjąć lekarz (medyczna marihuana jest dostępna na receptę). Analizując oczywiście wszystkie informacje, które otrzyma od pacjenta. Czy takie badania będą w przyszłości powszechne? Być może, ale pojawia się tu też inna kwestia, czy jest szansa, by były refundowane. Bo jak dotąd konopie są leczeniem wspomagającym, nierefundowanym, dla wielu pacjentów zbyt kosztownym. Druga sprawa, to kontynuacja badań, które potwierdzą leczniczy potencjał konopi. I na końcu mamy też kwestię świadomości ludzi na temat właściwości kannabinoidów i przełamania stereotypów narosłych wokół konopi.

Źródła

1. Norris, C., Szkudlarek, H.J., Pereira, B. et al. The Bivalent Rewarding and Aversive properties of Δ⁹-tetrahydrocannabinol are Mediated Through Dissociable Opioid Receptor Substrates and Neuronal Modulation Mechanisms in Distinct Striatal Sub-Regions. Sci Rep 9, 9760 (2019). https://doi.org/10.1038/s41598-019-46215-7
2. Freeman, D., Dunn, G., Murray, R. M., Evans, N., Lister, R., Antley, A., Slater, M., Godlewska, B., Cornish, R., Williams, J., Di Simplicio, M., Igoumenou, A., Brenneisen, R., Tunbridge, E. M., Harrison, P. J., Harmer, C. J., Cowen, P., & Morrison, P. D. (2015). How cannabis causes paranoia: using the intravenous administration of ∆9-tetrahydrocannabinol (THC) to identify key cognitive mechanisms leading to paranoia. Schizophrenia bulletin, 41(2), 391–399. https://doi.org/10.1093/schbul/sbu098
3. Patel, S., Khan, S., M, S., & Hamid, P. (2020). The Association Between Cannabis Use and Schizophrenia: Causative or Curative? A Systematic Review. Cureus, 12(7), e9309. https://doi.org/10.7759/cureus.9309
4. https://weedmaps.com/learn/cannabis-and-your-body/genes-influence-cannabis-response
5. Personalizacja – przyszłość medycznych konopi – Patrycja Kurowska, Wojciech Giermaziak, Farmacja Polska, ISSN 0014-8261 (print); ISSN 2544-8552 (on-line), 2020 rok