Seskwiterpeny to naturalne, roślinne związki zyskujące coraz większe uznanie środowiska naukowo – medycznego i farmaceutycznego. Nauka docenia szerokie, terapeutyczne właściwości tych związków, które często wykorzystywane są w leczeniu wielu schorzeń. Mowa tu np. o kannabinoidach, flawonoidach czy terpenach. Sprawdź, jak można je wykorzystać i jakie prezentują właściwości.
Czym są seskwiterpeny?
- Seskwiterpeny to węglowodory zaliczane są do grupy terpenów (w strukturze posiadają 3 jednostki izoprenowe).
- Do tej grupy należą liczne olejki eteryczne.
- Występują w formie oleistej cieczy lub substancji stałych.
- Wyróżniamy w zakresie seskwiterpenów np. laktony (nadające gorzki smak).
- Seskwiterpeny wykazują się dużym potencjałem leczniczym.
- Trwają badania nad ich działaniem polegającym na zwalczaniu patogenów roślin.
Rodzaje i podział seskwiterpenów
W skład tej grupy wchodzi wiele związków o odmiennej budowie. Dzielimy je następująco:
- seskwiterpeny niecykliczne (np. farnezol, nerolidol),
- monocykliczne (weglowodory i ich przedstawiciel bisaboleny),
- bicykliczne (np. kariofilen, kadiden, selinen),
- tricykliczne (zaliczamy do nich santalole).
Gdzie występują seskwiterpeny?
Jako liczną grupę związków możemy spotkać seskwiterpeny w wielu roślinach, produktach, są to np.:
- rośliny należące do rodziny Asteraceae (np. mniszek lekarski, krwawnik, rumianek), a także:
- korzeń cykorii podróżnik (Cichorii radix),
- rośliny cytrusowe,
- mchy, grzyby, porosty (laktony seskwiterpenowe),
- seskwiterpeny występują jako składnik olejków eterycznych np. z konwalii, lipy, akacji, gorzkiej pomarańczy i innych.
Ponadto często związki te wykorzystuje się jako:
- środki zapachowe (głównie farnezol – zapach konwalii),
- w kosmetykach oraz perfumach.
A co z konopiami? Czy zawierają seskwiterpeny?
Owszem, konopie to bogactwo dobroczynnych i pożytecznych składników, dlatego nie może w nich zabraknąć również seskwiterpenów (występujących m.in. w liściach roślin). Ponieważ związki te maja gorzki smak, odstraszają szkodniki i zwierzęta roślinożerne.
Znasz beta-kariofilen?
(patrz tekst: Beta-kariofilen – czym jest?)
To seskwiterpen, który występuje w konopiach indyjskich w wysokim stężeniu, nawet 25%.
Jest też składnikiem niepsychoaktywnych olejków CBD.
To dzięki terpenom konopie mają swój charakterystyczny smak i zapach.
Właściwości i działanie seskwiterpenów
Związki te, podobnie jak inne terpeny, prezentują cały szereg potencjalnych właściwości, o które coraz częściej upomina się świat medycyny. Naturalne składniki o leczniczym potencjale to przyszłość, dają mniej działań niepożądanych i wykazują skuteczne działanie.
Dużą aktywność biologiczną wykazują laktony seskwiterpenowe, są nadzieją świata medycznego i farmaceutycznego.
Szerokie spektrum właściwości laktonów to m.in.:
- właściwości przeciwzapalne,
- przeciwbólowe,
- przeciwpasożytnicze,
- przeciwcukrzycowe,
- przeciwnowotworowe,
- przeciwmigrenowe
- przeciwgrzybiczne,
- bakteriostatyczne,
- a także pomagające w zaburzeniach łaknienia oraz niestrawności.
„Przyroda to niewyczerpane źródło substancji biologicznie czynnych. Laktony seskwiterpenowe należą do dużej grupy związków naturalnych – terpenów (a ściślej seskwiterpenów). Odgrywają one istotną rolę w chemotaksonomii oraz badaniach nad ewolucją w obrębie rodziny Asteraceae. Surowce zawierające laktony seskwiterpenowe, ze względu na znaczną aktywność biologiczną, są szeroko stosowane w lecznictwie”
Aktywność farmakologiczna wybranych laktonów seskwiterpenowych – Praca specjalizacyjna: FARMACJA APTECZNA
mgr farm. Anna Jankowiak
Seskwiterpeny – co mówią badania?
Badania prowadzone są głównie nad wspomnianymi już laktonami, ze względu na ich wielowymiarowy profil leczniczy. Naukowcy podkreślają ich potencjał w leczeniu nowotworów.
Przeczytaj, jakie są wyniki badań i analiz medycznych:
„Do znanych z aktywności przeciwnowotworowej i cytotoksycznej laktonów seskwiterpenowych z zalicza się ridentynę, kaninę, arglabinę, α-santoninę, wulgarynę oraz ludowicynę (…) Arglabina wykazuje silne właściwości przeciwzapalne, ale przede wszystkim przeciwnowotworowe. Mechanizm działania przeciwnowotworowego arglabiny wynika z budowy jej cząsteczki. Działanie to warunkuje obecność grupy α-metyleno-γ-laktonowej (…) Obecnie arglabina najsilniejsze działanie wykazuje jako DMA-arglabina. Tę pochodną uzyskano dzięki addycji chlorowodorku dimetyloaminy do węgla C13 arglabiny i w takiej postaci związek został zarejestrowany w Kazachstanie, Rosji i USA (Georgia) jako substancja przeciwnowotworowa”
ARGLABINA – LAKTON SESKWITERPENOWY O WŁAŚCIWOŚCIACH PRZECIWNOWOTWOROWYCH – Marta Grech-Baran, Agnieszka Pietrosiuk
Brak apetytu, niestrawność, wzdęcia. Czy laktony seskwiterpenowe mogą pomóc?
„Charakterystycznymi laktonami seskwiterpenowymi, zawartymi w korzeniu cykorii podróżnik, są laktucyna i laktukopikryna. Pobudzają one łaknienie, poprzez zwiększanie wydzielania soku żołądkowego oraz nieznacznie zwiększają wydzielanie żółci. Surowiec polecany jest w nieżytach przewodu pokarmowego, niedostatecznym wydzielaniu żółci i bezkwaśności żołądka. Korzeń mniszka lekarskiego wykazuje działanie żółciotwórcze oraz wzmaga wydzielanie soku żołądkowego. Polecany w zaburzeniach wydzielania żółci, w braku apetytu i niestrawności. Ziele drapacza lekarskiego wykazuje działanie pobudzające wydzielanie soku żołądkowego i śliny, za co odpowiedzialna jest głównie knicyna. Surowiec stosowany jest w braku łaknienia i dolegliwościach trawiennych, takich jak uczucie pełności i wzdęcia”
Aktywność farmakologiczna wybranych laktonów seskwiterpenowych – Praca specjalizacyjna: FARMACJA APTECZNA
mgr farm. Anna Jankowiak
Skutki uboczne seskwiterpenów – czy występują?
Każdy związek chemiczny, każdy suplement czy lek może wywołać działania niepożądane. Laktony seskwiterpenowe określa się mianem alergenów kontaktowych, dlatego też mogą wywoływać, przy szczególnej nadwrażliwości, np.:
- podrażnienie skóry,
- dolegliwości bólowe,
- biegunki i nudności.
Podsumowanie
Nie od dzisiaj wiadomo, że otaczająca nas przyroda to bogactwo cennych roślin, w tym również konopi. Rośliny te zawierają wachlarz prozdrowotnych właściwości. Seskwiterpeny to przede wszystkim przeciwzapalna i przeciwbakteryjna moc tych związków. Docenia je świat medycyny, jako źródło nowych, leczniczych terapii.
