Medyczna marihuana co do zasady nie jest stosowana w monoterapii. Używa się jej w celu wspomagania leczenia wielu jednostek chorobowych, przy połączeniu z konwencjonalnymi lekami. To oznacza, że często przyjmowana jest w bliskich odstępach czasu wraz z innymi preparatami. Przekłada się to na ryzyko wystąpienia interakcji pomiędzy substancjami czynnymi medycznej marihuany i stosowanych lekarstw. Na co uważać i jak zapewnić sobie możliwie największe bezpieczeństwo?

Medyczna marihuana a interakcje z innymi lekami

Medyczna marihuana to nic innego jak wysokiej jakości susz konopi indyjskich, zażywany pod kontrolą lekarza i według wskazanych dawek. Za potencjał leczniczy odpowiadają substancje czynne przyswajane podczas waporyzacji (palenia, zakraplania, rozpylania czy dowolnej innej formy zażywania, zależnie od sytuacji), czyli przede wszystkim kannabinoidy.

Przyjmowanie niektórych leków może stanowić przeciwwskazanie do terapii medyczną marihuaną. Mechanizm interakcji może się różnić w zależności od rodzaju leku i jego drogi podania. Marihuana może wpływać m.in. na metabolizowanie leków w wątrobie, przez co wydłuża ich działanie lub doprowadza do wzrostu stężenia w organizmie. To w przypadku niektórych substancji może być nie tylko źródłem nieprzyjemnych dolegliwości, ale nawet stanowić poważne zagrożenie. Dlatego ważne jest, aby na wizycie lekarskiej powiedzieć o wszystkich zażywanych lekach – oszukując lekarza szkodzimy przede wszystkim sami sobie.

Z drugiej strony leki również mogą wpływać na odczuwane efekty marihuany. To potencjalnie może prowadzić do nasilenia efektów ubocznych, złego samopoczucia lub wprost przeciwnie – czynić leczenie marihuaną nieskutecznym.

Skład leków na bazie medycznej marihuany

Leki na bazie medycznej marihuany zawierają substancje czynne pochodzące z konopi. Są to przede wszystkim kannabinoidy – głównie tetrahydrokannabinol (THC) i kannabidiol (CBD) – ale także terpeny i flawonoidy, które jednak nie są tak znaczące, zarówno w kontekście samego leczenia, jak i potencjalnych interakcji czy skutków ubocznych. Skład poszczególnych leków może się różnić w zależności od producenta i przeznaczenia leku, szczepu konopi, czy formy podania leku. Leki na bazie marihuany, poza samym suszem, na świecie są dostępne także w postaci tabletek, kropli do podawania doustnego, płynów, maści, aerozoli i inhalatorów.

Potencjalne skutki interakcji

THC i CBD są metabolizowane przez cytochrom P450 (CYP)3A4, a THC także przez enzym wątrobowy CYP2C9. W badaniu[1] farmakokinetycznym stwierdzono, że inhibitor CYP3A4 niemal podwoił stężenie THC i CBD. To z kolei przekłada się na zwiększone psychoaktywne działanie THC i działania niepożądane kannabidiolu (np. senność, podwyższenie aktywności transaminaz). Inhibitory CYP2C9, wśród których znajdują się m.in. niektóre popularne leki przeciwdepresyjne, również mogą zwiększać działanie THC i narażać pacjenta niepożądane działanie psychoaktywne.

Jednoczesne przyjmowanie marihuany i niektórych leków może powodować wzrost ich stężenia, a także wydłużyć ich czas metabolizowania, co również prowadzi do niebezpieczeństwa dla zdrowia pacjenta, poprzez zwiększenie ryzyka przedawkowanie.

Podsumowując, wśród największych zagrożeń należy wymienić:

  • zwiększenie lub zmniejszenie stężenia kannabinoidów lub leków w surowicy; spowolnienie lub przyspieszenie metabolizmu kannabinoidów lub leków, a co za tym idzie:
    • zmniejszenie lub zwiększenie działania terapeutycznego leków,
    • nasilenie działań niepożądanych pochodzących od leków
    • w przypadku niektórych leków ryzyko wystąpienia zespołu serotoninowego,
  • nasilenie objawów leczonej choroby,
  • nasilenie efektów ubocznych marihuany.

Mieszanie medycznej marihuany i innych leków na receptę

Medyczna marihuana nie jest oficjalnie stosowana w monoterapii, co oznacza, że najczęściej używana jest pomocniczo, przy terapii innymi lekami. Często więc stosowanie marihuany ma miejsce razem z innymi farmaceutykami – i nie powoduje żadnych negatywnych efektów, a czasami zachodzi nawet efekt synergii, przez co szansę pacjenta na wyzdrowienie (i/lub jego komfort życia) gwałtownie rosną. Niestety, nie zawsze jest tak kolorowo i czasami mieszanie medycznej marihuany i leków może zakończyć się bardzo źle.

Poinformuj lekarza o wszystkich stosowanych lekach

Najważniejszą do zapamiętania rzeczą w temacie interakcji leków z marihuaną, jest to, że nie można ukrywać przed lekarzem zażywanych leków i suplementów diety. Tylko pełny obraz stosowanych medykamentów i odczuwanych objawów pozwoli dopasować dawkę i ustawić terapię tak, by była ona skuteczna, ale przede wszystkim bezpieczna.

Marihuana może bowiem wchodzić w interakcje z lekami – nie tylko z tymi na receptę, ale także OTC (bez recepty), a nawet suplementami diety i ziołami. Często jednak możliwa jest modyfikacja terapii, zmiana leków czy dobranie odpowiednio niskiej dawki, by leki mogły dobrze ze sobą współpracować, a przynajmniej nie wywoływać dotkliwych efektów ubocznych.

Antydepresanty a stosowanie medycznej marihuany

Ważną grupą leków, przy której należy uważać z medyczną marihuaną, są leki psychotropowe, a zwłaszcza te, które wpływają na wychwyt serotoniny. Połączenie leków przeciwdepresyjnych i marihuany może powodować kołatanie serca, ataki paniki, a nawet halucynacje.

Dodatkowo metabolizm niektórych leków jest zaburzony przez kannabinoidy (np. escitalopram i CBD). Przez to, przy standardowym, stałym przyjmowaniu kolejnych dawek, rośnie stężenie leku w organizmie, co może doprowadzić do nieprzyjemnych efektów ubocznych, w tym nawet do potencjalnie śmiertelnego zespołu serotoninowego.

Jest to szczególnie ważne, gdyż marihuana przedstawiana jest często jako lek na depresję. Z tego powodu dużo potencjalnych użytkowników może się nie spodziewać, że ma ona negatywne interakcje z farmaceutykami stosowanymi w psychiatrii, a nawet sama w sobie może negatywnie działać na zdrowie psychiczne. Należy pamiętać, że zaburzenia psychiczne to skomplikowany temat, który niemal zawsze wymaga indywidualnego podejścia lekarza psychiatry.

Jakich leków nie można łączyć – lista znanych interakcji

Kannabinoidy i ich metabolity hamują kilka enzymów w wątrobie, które pełnią ważną rolę w metabolizowaniu niektórych leków, a wiele popularnych leków zwiększa poziom THC.

Pełna lista znanych interakcji medycznej marihuany z lekami jest bardzo długa, zawiera kilka tysięcy pozycji. Zainteresowani mogą sięgnąć do internetowych baz danych na temat leków:

Choć ostateczna decyzja zawsze powinna wynikać z konsultacji lekarskiej, wśród kilku tysięcy pozycji możemy wyróżnić kilka najważniejszych, najczęściej występujących interakcji, o których warto wiedzieć. Takie mogą powodować m.in.:

  • leki przeciwnowotworowe
  • niesteroidowe leki przeciwzapalne (popularne leki: ibuprofen, aspiryna, ketonal itp.),
  • niektóre antybiotyki,
  • leki przeciwpadaczkowe,
  • leki przeciwdepresyjne (m.in. fluoksetyna, escitalopram),
  • leki uspokajające (np. difenhydramina, obecna m.in. w popularnym APAP Noc),
  • leki przeciwlękowe (benzodiazepiny),
  • leki przeciwbólowe (poza wyżej wymienionymi NLPZ przede wszystkim opioidy),
  • leki przeciwdrgawkowe,
  • leki przeciwzakrzepowe (rozrzedzające krew),
  • inhibitory pompy protonowej (popularne leki na zgagę, np. pantoprazol, omeprazol),
  • niektóre antybiotyki (klarytromycyna, azytromycyna),
  • leki przeciwgrzybicze (flukonazol, ketokonazol),
  • leki stosowane w leczeniu infekcji HIV (np. rytonavir),

Powyższa lista nie jest kompletna i nie sposób taką zrobić – stale powstają nowe badania, różni ludzie w różny sposób reagują na kannabinoidy, a część rzadszych leków mogła nie być dotychczas stosowana w połączeniu z marihuana – więc interakcji nie da się wykluczyć, nawet w przypadku braku opracowań naukowych na ten temat.

Medyczna marihuana a leki bez recepty

Jak jasno wynika z powyższej listy, w interakcje z marihuaną mogą wchodzić także leki dostępne bez recepty – np. niesteroidowe leki przeciwzapalne, inhibitory pompy protonowej czy niektóre leki przeciwhistaminowe. Wszystkie te środki są wykorzystywane przez ludzi każdego dnia, do leczenia niestrawności, zgagi, bólów głowy, gorączki, reakcji alergicznych czy stanów lękowych o niskim natężeniu.

Z tego powodu należy poinformować lekarza o wszystkich zażywanych lekach, także tych bez recepty i tych przyjmowanych sporadycznie.

Przy jakich chorobach należy zachować ostrożność?

Ocena, czy przy danej jednostce chorobowej i przyjmowanych lekach można stosować medyczną marihuanę, należy do lekarza.

Marihuana może być ryzykowna zwłaszcza w przypadku chorób psychicznych oraz chorób serca i układu krwionośnego, szczególnie nadciśnienia. Nie tylko wchodzi w interakcje z lekami stosowanymi często w terapii tych jednostek chorobowych, ale także może potęgować objawy tych schorzeń.

Interakcje medycznej marihuany z suplementami diety

Na świecie istnieje bardzo dużo suplementów diety, które dodatkowo nie podlegają takiej kontroli, jak leki i rzadziej prowadzone są badania odnośnie ich interakcji. W niektórych przypadkach możemy spodziewać się jednak wzajemnych zależności także pomiędzy suplementami diety a medyczną marihuaną. Przy czym nie zawsze interakcje te muszą być negatywne.

Wśród różnych ziół wchodzących w interakcje z konopiami wymienia się najczęściej ashwagande, eukaliptus, chmiel, lawendę, melisę czy rumianek.

Rodzaj interakcji zależy od danego przypadku. Dla przykładu, zioła uspokajające czy wspierające zasypianie mogą nasilać usypiające i dekoncentrujące działanie marihuany, dziurawiec może wpływać na nastrój, natomiast ashwaganda może potęgować działanie przeciwzapalne czy przeciwlękowe[2], co często będzie interakcją pozytywną.

Temat interakcji medycznej marihuany z suplementami diety jest obszerny, skomplikowany i słabo poznany. Należy mieć na uwadze, że mogą one wystąpić – choć nie muszą być negatywne. Podobnie jak w przypadku leków, wszelkie połączenia marihuany i suplementów diety najlepiej przedyskutować z lekarzem lub farmaceutą i wprowadzać w małych dawkach, odstawiając, gdy wystąpią jakiekolwiek niepokojące odczucia.

Źródła

  1. Antoniou T, Bodkin J, Ho JM. Drug interactions with cannabinoids. CMAJ. 2020 Mar 2;192(9):E206. doi: 10.1503/cmaj.191097. PMID: 32122975; PMCID: PMC7055953.
  2. Morgan a Pratte BS et al. “An Alternative Treatment for Anxiety: A Systematic Review of Human Trial Results Reported for the Ayurvedic Herb Ashwagandha (Withania somnifera)”. J Altern Compliment Med, 2014