Budowa domu z konopi – realizacje domów z betonu konopnego

Konopie co zawsze warto podkreślać, to nie tylko używka. Ba, w obliczu liczby różnorodnych zastosowań konopi można wręcz powiedzieć, że odurzanie to wręcz tylko promil arsenału zastosowań tego rodzaju roślin. Jednym z zyskujących na popularności jest wykorzystanie ich w budownictwie. Jako materiał budowlany spełniają rygorystyczne normy, cechują się dobrymi właściwościami energetycznymi i izolacyjnymi, zarówno cieplnie, jak i akustycznie. Ostatnie badania wskazują, że możliwe jest również stawianie budynków zeroenergetycznych.

Dostępna konopna technologia budowlana

Konopie występują w tej branży pod postacią włókien stanowiących dodatek wzmacniający do betonu, ale także jako HEMPCREATE – konopna alternatywa dla konwencjonalnego betonu.

Jako dodatek służą przede wszystkim do zbrojenia betonu. Zbrojenie rozproszone powstałe przy użyciu włókien konopnych wzmacnia konstrukcje i zapobiega jej pękaniu. Wytwarzają one wiązania chemiczne w matrycy betonowej, co odróżnia je od materiałów syntetycznych i zwiększa trwałość, a także wydajność mieszanki. Tradycyjne zbrojenie żelbetonowe jest także znacznie mniej plastyczne niż rozwiązania oparte na konopiach.

Przypadek betonu konopnego (zwanego także betonem konopianym) jest równie, jeśli nie jeszcze bardziej ciekawy. Ma on około 15% niższą gęstość od tradycyjnego, przez co jest lżejszy. Ponadto oferuje dobre właściwości izolacyjne, jest ognioodporny, tańszy w produkcji i przyjazny środowisku.

Produkuje się z niego bloczki konopne, mające w założeniu zastąpić pustaki. Alternatywą jest masa konopna do wypełniania konstrukcji. Niestety maszyny do odlewania bloczków z konopi są drogie, przez co koszt „konopnych pustaków” jest stosunkowo wysoki. Z tego powodu czasami odlewa się je ręcznie.

Beton konopny, ze względu na swoją wytrzymałość, nie nadaje się do stawiania ścian nośnych. W efekcie budynki konopne muszą być tzw. domami szkieletowymi. Konstrukcje nośną (szkielet) wykonuje się wówczas z innego materiału (np. drewna), a konopnym betonem się ją wypełnia.

Zalety i wady budownictwa konopnego

• materiał jest naturalny,
• cechuje go ujemny ślad węglowy,
• jest w pełni biodegradowalny, po rozbiórce ulega całkowitemu rozkładowi,
• jest niepalny,
• cechują go dobre właściwości izolacyjne – cieplne oraz akustyczne,
• cechuje go dobra paroprzepuszczalność.
• budynki takie są odporne na pleśnie i grzyby,
• są także trwałe – mogą być aktywnie użytkowane nawet ponad 100 lat,
• odporne na trzęsienia ziemi do 8 w skali Richtera
• wykazują dobre właściwości oddychające i są przyjazne dla alergików.

To nie tylko nasza opinia. Inne głosy znajdziecie np. tutaj.

Żeby jednak nie było zbyt kolorowo, musimy zwrócić uwagę na kilka wad:

• niższa wytrzymałość niż klasycznego betonu, przez co raczej nie nadaje się do ścian nośnych, jest natomiast wytrzymałym wypełnieniem konstrukcji,
• trudna dostępność materiału, wynikająca z niskiej popularności,
• mało ekip budowlanych znających się na budowie z konopi.

Jak widać, duża część problemów wynika z tego, że jest to technologia wciąż niszowa.

Warunki i wymagania urzędowe

Pod względem prawnym budowa domu z kompozytów konopi przemysłowych nie różni się w żaden sposób od budowy z konwencjonalnego betonu. Konstrukcja musi spełniać normy określone w prawie budowlanym, które są takie same, niezależnie czy beton jest z konopi, czy nie.

Trzeba więc uzyskać pozwolenie na budowę. Gotowy budynek będzie musiał spełniać przy tym standardy energetyczne. Według Prawa budowlanego określony jest próg zużycia energii pierwotnej, określający roczne zapotrzebowanie budynku na nieodnawialną energię pierowtną na potrzeby ogrzewania, wentylacji, chłodzenia i pozyskiwania ciepłej wody.

Do spełnienia pozostaje także współczynnik przenikania ciepła obiektów dla poszczególnych przegród, tj. ścian, stropów, dachów, stropodachów. Czym niższy ten współczynnik, tym lepszą termoizolację oferuje dom.

Warto przy tym pamiętać, że beton konopny charakteryzuje się dość dobrymi parametrami, które pozwalają spełnić te normy. Ze względu na mikropory powietrzne obecne w ścianach z Hempcrete, budowla oferuje dobre właściwości izolacji termicznej. Według Prawa budowlanego współczynnik ten musi wynosić maksymalnie 0,20 W/(m²K), podczas gdy 40 cm ściana z Hempcrete oferuje wynik w granicach 0,15-0,13 W/(m²K), a więc znacznie lepiej niż wymagana norma!

Co więcej, rozwiązania konopne proponuje samo Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju w swoim Poradniku w zakresie poprawy charakterystyki energetycznej budynków.

„wykorzystywane w technologii „hempcrete” (tzw. beton konopny) jako warstwa izolacyjna i wypełnienie konstrukcji szkieletowej. W rozwiązaniu tym wykorzystuje się mieszankę paździerzy konopnych z wapnem i niewielką ilością cementu. Z mieszanki tej można formować bloczki lub ubijać ją w deskowaniu. Materiał ten charakteryzuje się korzystnymi właściwościami pod względem izolacyjności cieplnej, akumulacji ciepła a także paroprzepuszczalności, dodatkowo, w związku z wysokim współczynnikiem pH (wysoka zasadowość wynikająca z zastosowania wapna) jest odporny na rozwój grzybów.”

MINISTERSTWO INWESTYCJI I ROZWOJU, Poradnik w zakresie poprawy charakterystyki energetycznej budynków, 2019

Projekt techniczny i realizacja

Budowa domu konopnego, kiedy pozyskamy już odpowiedni materiał, nie wymaga żadnych specjalnych skomplikowanych technologii lub specjalistycznych urządzeń. Proces można opisać w kilku punktach.

1. Realizację rozpoczyna się od wykonania ław i fundamentu, a także zabezpieczenia ich przed wilgocią.
2. Następnie stawiana jest konstrukcja szkieletowa budynku.
3. Kładzione są instalacje wodno-kanalizacyjne i elektryczne.
4. Przygotowuje się zdejmowane szalunki.
5. Wypełnia się je półpłynną mieszanką betonu konopnego
6. Następnie trzeba to zostawić do wyschnięcia, co niestety trwa kilka tygodni. To wymaga dobrego zabezpieczenia od warunków atmosferycznych, zwłaszcza deszczu.
7. Na koniec nakłada się tynk lub okładziny drewniane/kamienne. Są to najczęstsze materiały, jednak jedyny warunek jest taki, że tynki muszą być oddychające.

Technologia ta spotykana jest najczęściej we Francji, jest też relatywnie popularna w Wielkiej Brytanii i USA. W Polsce ciężko spotkać dom zbudowany z betonu konopnego, jednak już nie jest to całkiem niemożliwe. Nad Wisłą pierwszy dom z konopi postawił, w ramach eksperymentu, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu. Inicjatorem projektu i dostawcą materiałów był oczywiście Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich z Poznania.

Dziś istnieją gotowe projekty do wykorzystania na potrzeby budowy domów mieszkalnych. Jest ich jednak niewiele, a dodatkowo trudno jest znaleźć firmę, która podejmie się takiej budowy.

Projektowaniem zajmuje się m.in. polska firma Budynki z konopi, nie zajmują się już jednak realizacjami.

Koszt budowy domu z konopi

Cena mieszanki konopnej jest niższa niż konwencjonalnych konstrukcji betonowych. Choć koszt materiału jest w istocie niższy, problemem może być cena usług budowlanych. Ze względu na małą liczbę wykwalifikowanych specjalistów, zatrudnienie odpowiedniej ekipy może być trudne i drogie.

Ciężko podać konkretny koszt domu wybudowanego z konopi. Po pierwsze utrudnia to znikoma dostępność usług, przez co ciężko o jakąś średnią. Po drugie dom domowi nierówny – cegły mogą mieć grubość 6,5 cm, a mogą mieć 51 cm, wysokość może wynosić 2,5 metra, a może 4,5 metra.

Cena metra kwadratowego ściany z betonu konopnego zależy od cen materiałów: paździerzy konopnych, spoiwa, mieszanki wapienno-kamiennej, materiału konstrukcji szkieletowej, łączników, siatek, osprzętu. Do tego dochodzi robocizna.

Praktycy szacują koszt rzędu 500-1000 zł za m² ściany. Na rynku dostępne są również gotowe bloki konopne, które kosztują ok. 800 zł za m². Nie należy jednak traktować tych cen jako coś zobowiązującego – ceny materiałów budowlanych są zmienne, co jest charakterystyczne dla tej branży.

Realizacje domów z konopi – galeria zdjęć

Przykładowe filmy z realizacji znajdziecie tutaj i tutaj.

Podsumowanie — porady, czy warto?

Domy z konopi na pewno zyskają w przyszłości na popularności. Jest to rozwiązanie ekologiczne, a gdy zdobędzie popularność, będzie także znacznie tańsze od konwencjonalnego budownictwa. Czy warto już teraz? Oczywiście – chociażby ze względu na to, że będziemy mieli coś innego, innowacyjnego, ekologicznego i idącego z duchem czasu. W gratisie można zaskoczyć znajomych w anegdotkach. Materiał ten jest przy tym wytrzymały, a taki dom, jeżeli poprawnie eksploatowany, posłuży nam, naszym dzieciom i pewnie jeszcze wnukom.

Podsumowując wszystkie zalety, można wymienić:

• bardzo dobre właściwości izolacyjne,
• zachodząca autoregulacja temperatury wynikająca z wysokiej akumulacji ciepła,
• konstrukcja szczelna termicznie,
• odporność na pleśnie i grzyby,
• brak chemikaliów,
• ognioodporność,
• brak potrzeby dodatkowego ocieplania,
• łatwość obróbki,
• plastyczność, możliwość wykonania dowolnego kształtu,
• ekologiczność,
• trwałość,
• szerokie możliwości wykorzystania.

Źródła

1. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Wersja od: 9 czerwca 2022 r. Dz. U. 2022 poz.1225
2. MINISTERSTWO INWESTYCJI I ROZWOJU, Poradnik w zakresie poprawy charakterystyki energetycznej budynków, Warszawa 2019 https://www.gov.pl/documents/33377/436740/Poradnik_efektywnosc_energetyczna_16012019.pdf (dostęp: 05.08.2022)
3. http://budynkizkonopi.pl/