Terpeny w konopiach. Właściwości i działanie

Terpeny to związki, które występują w wielu roślinach, owocach, ale i konopiach. Cieszą się coraz większą popularnością z powodu ich korzystnego wpływu na ludzki organizm. Są skarbnicą cennych składników. W składzie konopi poza kannabinoidami i flawonoidami znajdują się także właśnie terpeny. Z tego artykułu dowiesz się czym są i jakie mają właściwości.

Czym są terpeny?

• Terpeny (zwane też izoprenoidami) to aromatyczne związki i substancje chemiczne o wzorze (C₅H₈)_n, szkielet tych związków składa się z pięciowęglowych jednostek izoprenowych.
• Nazwa terpeny pochodzi od terpentyny, która jest składnikiem żywic drzew iglastych (to lepki, aromatyczny płyn, który wydobywa się z pęknięcia lub rozcięcia np. kory drzewa). Składnikami terpentyny są węglowodory i kwasy żywiczne, zwane właśnie terpenami.
• Terpeny mają za zadanie chronić rośliny przed bakteriami, grzybami i szkodnikami.
• Terpeny nadają przyjemny zapach wielu roślinom.
• Związki te pozyskiwane są z roślin, w tym konopi, metodą ekstrakcji.
• Terpeny są metabolitami wtórnymi, czyli związkami, które bezpośrednio nie są potrzebne do rozwoju rośliny.

Abyś lepiej poczuł temat, przypomnij sobie zapach popularnej lawendy

Podział i rodzaje terpenów

Zbiór izoprenoidów jest bardzo pojemny, szacuje się, że są ich tysiące, ale my przedstawimy tylko te najbardziej znane i występujące w konopiach.

Biorąc pod uwagę wielkość cząsteczek, terpeny dzielimy na:

• hemiterpeny proste – zbudowane z jednej jednostki izoprenowej,
• monoterpeny – składające się z dwóch jednostek izoprenowych,
• seskwiterpeny – zbudowane z trzech jednostek,
• diterpeny – z czterech jednostek izoprenowych,
• sestraterpeny – składające się z pięciu jednostek,
• triterpeny – posiadające w składzie sześć jednostek izoprenowych,
• tetraterpeny – mające osiem jednostek,
• oraz politerpeny – największe związki grupy terpenów (mające nawet 1000 grup izoprenowych)

Warto wśród nich wyróżnić:

• Limonen – już sama nazwa wskazuje, gdzie znajdziemy ten związek, występuję w cytrynach (a dokładniej w skórce). Aromat ten wykorzystywany jest w kosmetyce, perfumach oraz przemyśle spożywczym (jako aromat żywności).

• Mircen – znajdziemy go głównie w konopiach siewnych, ale obecny jest równie w takich roślinach, jak: koniczyna, szałwia, kminek, imbir. Wykazuje silne właściwości zapachowe. Wykorzystywany przez przemysł perfumiarski i farmaceutyczny.

• Linalol – związek chemiczny wytwarzany przez dużą grupę roślin (bazylia, mięta, cytrusy, itp.). Stosowany w przemyśle perfumeryjnym. Wykazuje możliwy potencjał leczniczy (w trakcie badań).

• Alfa pinen – jeden z terpenów konopnych (występuje w konopiach indyjskich). Źródłem tego terpenu są np. rozmaryn, tymianek, olejek eukaliptusowy czy pomarańczowy. Ma aromat sosnowy. Stosowany w branży perfumiarskiej.

• Geraniol – główny składnik olejku różanego, znajdziemy go także w olejku cytrynowym i innych olejkach eterycznych. Jest składnikiem konopi indyjskich. Wykorzystywany jako dodatek smakowy oraz w sektorze perfumiarskim.

• Beta – kariofilen – zawarty w konopiach indyjskich, odznacza się korzenno-drzewną oraz goździkową nutą zapachową. Kariofilen, jak podają dane, może stanowić nawet do 25% wszystkich terpenów zawartych w konopiach. Wykorzystywany np. jako dodatek do produktów spożywczych i kosmetycznych.

• Seskwiterpeny – do tej grupy należą olejki eteryczne (np. z pomarańczy) i żywice. Wykazują działanie m.in. przeciwzapalne i przeciwbólowe. Wykorzystywane w przemyśle kosmetycznym.

Jakie może być źródło terpenów?

Wiesz już, że terpeny znajdują się dookoła nas, ale także w produktach używanych na co dzień. Naturalnie występują również w szerokiej gamie, innych niż konopie roślinach oraz w owocach i warzywach.

Gdzie znajdziesz terpeny?

• lawenda,
• mięta,
• tymianek,
• bazylia,
• cynamon,
• imbir,
• goździki,
• czarny pieprz,
• sosna,
• jabłka,
• drzewo herbaciane,
• pietruszka,
• i oczywiście – konopie!

Występują w różnych proporcjach (zależy ich ilość i jakość od dojrzałości rośliny, zbioru, itp.) To, że czujesz ich charakterystyczny aromat, to właśnie ich zasługa. Chcesz poczuć ich moc? Sprawdź, jakie produkty będą do tego najodpowiedniejsze:

• olejkach CBD full spectrum – bogatych w kannabinoidy, flawonoidy i właśnie terpeny,
• suszu konopnym CBD – zawierającym terpeny np. alfa- pinen, mircen, limonen czy kariofilen,
• paście CBD – z takimi terpenami, jak np. mircen, limonen, pinen alfa oraz linalol,
• i pozostałych preparatach CBD.

Gdzie jeszcze znajdziemy te związki chemiczne? Obecne są powszechnie w branżach kosmetycznych i perfumiarskich, zatem możemy spotkać te związki w następujących produktach:

• perfumy,
• kremy,
• balsamy do ciała,
• olejki eteryczne,
• odświeżacze, itp.

Właściwości

Substancje te cechują się wielowymiarowym działaniem na ludzki organizm, dając szerokie spektrum właściwości, które od lat z powodzeniem, wykorzystywane są w sektorach medyczno – farmaceutyczno – kosmetycznym. Doceniane są za bezpieczeństwo stosowania i wiele interakcji w ludzkim organizmie.

Jakie właściwości wykazują terpeny?

• właściwości przeciwzapalne, leczą trądzik i inne problemy skórne,
• antyseptyczne,
• wpływają na poprawę koncentracji i pamięci,
• polepszają jakość snu,
• przeciwbólowe,
• relaksacyjne, niwelują niepokój,
• przeciwdepresyjne,
• przeciwgrzybicze,
• razem z kannabinoidami terpeny mogą wykazywać właściwości przeciwnowotworowe, jako terapia wspomagająca tradycyjne leczenie.

Jakie mają działanie?

W badaniach i analizach medycznych często podkreślane jest ich przeciwzapalne i antyseptyczne działanie oraz ich skuteczność w leczeniu dolegliwości skórnych.

„Mimo znaczącego postępu w medycynie i farmacji w ostatnich dekadach tradycyjne strategie terapeutyczne stosowane w terapii chorób bakteryjnych czy wirusowych są często niezadowalające i wywołują wiele działań niepożądanych. W związku z tym obecnie obserwuje się ponowny wzrost zainteresowania substancjami pochodzenia roślinnego jako potencjalnymi, obiecującymi terapeutykami w profilaktyce i leczeniu wielu chorób, w tym chorób infekcyjnych. Terpeny oraz ich pochodne stanowią ogromną grupę naturalnych związków organicznych, które wchodzą w skład olejków eterycznych i są szeroko rozpowszechnione w królestwie roślin. Liczne badania potwierdzają, że olejki eteryczne oraz ich terpenowe składniki wykazują szeroki zakres działania biologicznego i farmakologicznego w warunkach in vitro. Udowodniono, że działają one przeciwbakteryjnie, przeciwwirusowo, przeciwgrzybiczo i przeciwpasożytniczo. Ponadto przejawiają aktywność przeciwzapalną oraz stymulują układ immunologiczny„

Aktywność biologiczna i farmakologiczna olejków eterycznych w leczeniu i profilaktyce chorób infekcyjnych, Sylwia Katarzyna Król, Krystyna Skalicka-Woźniak, Martyna Kandefer-Szerszeń, Andrzej Stepulak.

Bezpieczeństwo stosowania produktów zawierających terpeny

Substancje te nie wykazują bardzo silnego działania. Nie powodują również uzależnienia czy uczucia haju.

• Terpeny same nie potrafią oddziaływać na receptory CB1 i CB2 (receptory kannabinoidowe odpowiedzialne za reakcje organizmu), a co za tym idzie, nie wpływają na obszar mózgu i świadomość. Niektóre źródła podają, że jedynie kariofilen może oddziaływać na układ endokannabinoidowy.
• Wydają się być bezpieczne w stosowaniu i spożywaniu.
• Badania na temat terpenów są nadal prowadzone.
• Terpeny w kosmetyce, w odpowiednim stężeniu, stosowane są bezpośrednio na skórę, jak np. balsamy.
• Podanie na skórę w formie nierozcieńczonej może powodować podrażnienie skóry i odczyn alergiczny.

Co mówią badania?

Jeszcze do niedawna traktowane były jako substancje drugorzędne. Teraz dostrzeżono już ich duży potencjał medyczny. Co mówią badania?

„Szeroki zakres właściwości biologicznych olejków eterycznych sprawia, iż mogą one stanowić nową grupę substancji terapeutycznych. Obiecujące wyniki badań in vitro zachęcają do prowadzenia analiz na większą skalę, które pozwolą na potwierdzenie ich skuteczności, a także określenie ewentualnych działań niepożądanych i mechanizmów działania (…)Liczne badania in vitro przeprowadzone z udziałem związków terpenowych izolowanych z różnych EO /olejki eteryczne/ wykazały, że mają one działanie bakteriobójcze lub bakteriostatyczne. Związki te, jako substancje o dużej lipofilności, z łatwością przenikają przez ścianę i błonę komórkową różnorodnych drobnoustrojów powodując zaburzenie integralności tych struktur”

Aktywność biologiczna i farmakologiczna olejków eterycznych w leczeniu i profilaktyce chorób infekcyjnych, Sylwia Katarzyna Król, Krystyna Skalicka-Woźniak, Martyna Kandefer-Szerszeń, Andrzej Stepulak.

Szerokie możliwości omówiono w pracy Agnieszki Najdy:

„Właściwości farmakologiczne związków terpenowych są bardzo różnorodne. Terpeny cechujące się gorzkim smakiem, takie jak loganina, gencjopikryna, amarogentyna czy marubina zwiększają wydzielanie soków trawiennych (…) Obecne w korzeniu kozłka lekarskiego walepotriaty działają z kolei uspokajająco, a występujący w zielu złocienia maruny partenolid – przeciwmigrenowo. Związki terpenowe mogą wykazywać aktywność antyagregacyjną (ginkgolid B), przeciwzapalną (aukubina, katalpol, harpagozyd, kwas glicyryzynowy), lub przeciwnowotworową (taksol). Laktony seskwiterpenowe znajdujące się w korzeniu omanu oraz knicyna z ziela drapacza lekarskiego działają przeciwbakteryjnie, przede wszystkim wobec bakteriom Gram-dodatnim. Właściwościami antyseptycznymi cechują się też betulina, kwas betulinowy i azjatykozyd. Terpeny mogą również wzmacniać mięsień sercowy, obniżać ciśnienie tętnicze krwi i rozkurczać mięśnie gładkie. Taką aktywność wykazuje między innymi forskolina. Stewiozyd uzyskiwany z Stevia rebaudiana jest z kolei wykorzystywany jako naturalny słodzik w diecie chorych na cukrzycę„

ROŚLINNE SUBSTANCJE LOTNE – OLEJKI ETERYCZNE, Agnieszka NAJDA – Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Katedra Warzywnictwa i Roślin Leczniczych.