Medyczna marihuana znajduje zastosowanie w leczeniu wielu chorób. Kojarzy się ona jednak głównie z młodszymi osobami, za czym stoją także statystyki – w badaniach ankietowych poparcie dla legalizacji marihuany maleje wraz z wiekiem respondentów. Jednocześnie medyczne działanie THC i CBD jest w wielu przypadkach udowodnione i udokumentowane, a medyczna marihuana znajduje zastosowanie w leczeniu wielu chorób. Potencjalnie może pomagać także w chorobach dotykających osoby w podeszłym wieku. W jakich dolegliwościach konopie mogą przynieść ulgę seniorom?

Schorzenia geriatryczne i ich objawy

Starzenie to nieuchronny proces – nie ominie nikogo z nas. Wraz z wiekiem ryzyko wystąpienia niektórych chorób rośnie. Często są to choroby, które nie występują w młodszej populacji lub występują tam znacznie rzadziej. Nazywamy je chorobami wieku starczego, chorobami wieku podeszłego, chorobami starczymi czy chorobami geriatrycznymi.

Wraz z wiekiem pogarsza się m.in:

  • wzrok,
  • słuch,
  • pamięć,
  • mobilność,
  • stan skóry,
  • ból,
  • odczuwane objawy niepożądane leków,
  • nastrój: doświadczanie śmierci bliskich, częste poczucie samotności, stany depresyjne.

Charakterystyka choroby

Oczywiście pod nazwą „chorób geriatrycznych” czai się wiele jednostek chorobowych, nie jest to więc proste do scharakteryzowania. Wśród dolegliwości najczęściej występujących u starszych osób trzeba wymienić co najmniej kilka:

  • cukrzyca,
  • reumatyzm,
  • miażdżyca,
  • nadciśnienie tętnicze,
  • osteoporoza,
  • zwyrodnienie stawów,
  • demencja (otępienie starcze),
  • choroby neurodegeneracyjne: Parkinson, Alzheimer,
  • nietrzymanie moczu,
  • nowotwory,
  • bezsenność,
  • zaburzenia nastroju, lęki, depresje.

Często u pacjentów geriatrycznych choroby się na siebie nakładają lub jedna wywołuje kolejną. Leczenie takich osób wymaga współpracy lekarzy i ich interdyscyplinarnej wiedzy. Z tego powodu powołano osobną specjalizację do leczenia osób w podeszłym wieku – geriatrię.

Przyczyny choroby

Przyczynami chorób geriatrycznych są naturalne procesy starzenia się organizmu. Układ nerwowy i hormonalny przestaje funkcjonować na odpowiednim poziomie, pogarsza się metabolizm, spada siła mięśniowa. Pogarsza się krążenie, ze względu na spadek siły mięśnia sercowego, problemy naczyniowe (miażdżycę), pogarsza się skład kości, zanika kolagen.

Część osób po przejściu na emeryturze staje się znacznie mniej aktywna, to prowadzi do otyłości, rozwoju cukrzycy, wzrostu cholesterolu. Spada siła, osoba nie ma energii by dobrze o siebie zadbać, cierpi na tym m.in. jakość diety.

Jest to więc „system naczyń połączonych” gdzie każdy proces zachodzący w organizmie działa na inny.

Diagnostyka

Metody diagnostyki chorób geriatrycznych zależą od schorzenia – obejmują badania laboratoryjne, obrazowe oraz dokładny wywiad i badanie fizykalne. W przypadku części osób pomocny będzie także wywiad z najbliższą rodziną, która często lepiej jest w stanie zaobserwować niektóre objawy choroby niż sam pacjent.

Konwencjonalne metody leczenia

Często kilka chorób występuje jednocześnie, co utrudnia leczenie, gdyż leki często wchodzą ze sobą w interakcje. To z kolei prowadzi do zwiększonego ryzyka wystąpienia objawów niepożądanych lekarstw, co przekłada się na dalsze pogorszenie jakości życia pacjenta.

Jest to temat skomplikowany – i kwestia leczenia medyczną marihuaną również nie jest tutaj oczywista.

Leczenie chorób geriatrycznych medyczną marihuaną

W kwestii używania medycznej marihuany w geriatrii ważnym pytaniem jest, czy pacjenci sami chcieliby być leczeni za jej pomocą. Część starszych osób może mieć opory przed przyjmowaniem marihuany, która przez lata kojarzyła im się z czymś najgorszym. Prawdopodobnie z tego powodu w tej grupie wiekowej ludzie znacznie częściej niż młodsi wybierają koncentraty do stosowania pod język zamiast waporyzacji.

W tym temacie warto zwrócić oczy w kierunku Kanady, która ma solidne empiryczne doświadczenia z tematem, po zalegalizowaniu marihuany w 2018 roku. Od tamtego czasu w najstarszej grupie wiekowej najszybciej przybywa użytkowników – a ponad połowa z nich stosuje marihuanę w celach właśnie medycznych.[1] Podobnie wygląda sytuacja w innych miejscach z legalną marihuaną. W Illinois około 1/3 użytkowników medycznej marihuany jest powyżej 60 roku życia.[1] Najczęściej stosują oni medyczną marihuanę z powodu[1]:

  • przewlekłego bólu,
  • niepokoju i lęku,
  • zaburzeń snu,
  • depresji,
  • bólów głowy,
  • choroby Parkinsona,
  • problemów z apetytem,
  • problemów z pamięcią,
  • zaburzeń pracy układu pokarmowego,
  • nudności w przebiegu chemioterapii,
  • spastyczności.

THC

Medyczna marihuana stosowana jest w przebiegu różnych chorób neurodegeneracyjnych, które najczęściej dotykają ludzi starszych. Wśród nich można wymienić m.in. Parkinsona czy Alzheimera.

Część starszych osób ma problemy z apetytem – marihuana go pobudza, przez oddziaływanie THC na obszary mózgu odpowiedzialne za reakcję na jedzenie. Badanie wskazały, że THC może podnosić poziom hormonu głodu (grelina). THC, pobudzając receptory CB1, wpływa również na wydzielanie przez trzustkę insuliny i spadek poziomu glukozy we krwi.

Osoby w podeszłym wieku są narażone na różnego rodzaju stany bólowe, wynikające z chorób, jak i pogarszającej się sprawności samego organizmu. Ból towarzyszy pacjentom w przebiegu m.in. chorób onkologicznych, zaburzeń reumatologicznych czy cukrzycy. Według badań marihuana o pełnym spektrum kannabinoidów ma lepsze działanie przeciwbólowe niż samo CBD.

Spastyczność, czyli zwiększone napięcie, sztywność i ból mięśni również często obserwuje się u osób starszych. Przekłada się to na problemy z poruszaniem i przewlekłym bólem. Spastyczność mięśni jest jednym z obszarów, w których działanie marihuany jest udokumentowane najbardziej.

Na podstawie danych o pacjentach z Nowego Jorku zauważono, że we wszystkich grupach wiekowych najczęstszą przyczyną używania marihuany był ból. Starsi pacjenci częściej używali konopi w chorobach nowotworowych i chorobie Parkinsona. Zauważono także różnice w samym wybieranym produkcie: starsze osoby częściej stosowały koncentraty pod język i używały produktów o niższym stosunku THC:CBD.[2]

Uważa się, że konopie indyjskie w przyszłości zyskają na popularności wśród osób starszych – przede wszystkim ze względu na potrzeby zdrowotne starzejących się społeczeństw połączone z postępującą legalizacją i normalizacją społeczną.[3]

Jednocześnie należy pamiętać, że obecna wiedza na temat marihuany w zakresie m.in. zdrowia mózgu czy interakcji z lekami wciąż pozostaje dość ograniczona, a dostępne dane często pochodzą głównie młodszych grup wiekowych – liczba badań klinicznych z udziałem osób starszych jest najniższa. Dodatkowo w przypadku wielu chorób – np. związanych z demencją – istnieją sprzeczne wnioski w literaturze, przez co wyciąganie jednoznacznych wniosków jest na tym etapie trudne. Podsumowując, potrzebne są dalsze kontrolowane badania kliniczne – zwłaszcza z udziałem osób w wieku geriatrycznym.[4]

CBD

We wspomaganiu pacjentów w starszym wieku pomocne mogą być także szeroko dostępne suplementy z CBD.

Kannabidiol działa przeciwzapalnie i neuroprotekcyjne, co znacząco może wpływać na funkcjonowanie struktur mózgu – poprawiać pamięć, koncentrację i zdolności poznawcze.

Wcześniej już zaznaczyliśmy, że wiele starszych osób doświadcza pogorszenia nastroju i lęku. Istnieją badania według których CBD wykazuje działanie uspokajające i wyciszające, co może stanowić dobre rozwiązanie dla pacjentów, u których objawy nie są jeszcze na tyle rozwinięte, by potrzebować pomocy lekarza psychiatry.

Należy pamiętać, że dawkowanie suplementów z CBD zawsze rozpoczynamy od minimalnych dawek, aż do uzyskania najniższej skutecznej dawki.

Publikacje naukowe wskazują, że kannabinoidy wykazują skuteczność w leczeniu bólu i nudności związanych z chemioterapią, a także sugerują potencjalne korzyści w leczeniu spastyczności i lęku. Jednocześnie ryzyko stosowania kannabinoidów w tej grupie wiekowej jest umiarkowane i w najgorszym przypadku porównywalne z innymi klasami leków przeciwbólowych.[5] W kwestii CBD również potrzeba dodatkowych badań w tej konkretnej grupie wiekowej.

Potencjalne skutki uboczne medycznej marihuany w geriatrii

Skutki uboczne medycznej marihuany, choć co do zasady nieznaczne i krótkotrwałe, mogą być dokuczliwe dla niektórych pacjentów, zwłaszcza starszych. Są oni bowiem bardziej narażeni na pogorszenie funkcji poznawczych[6]. Pogorszenie funkcjonowania narządów (zwłaszcza wątroby) może wpływać na to, jak marihuana jest usuwana z organizmu. Schorzenia, w których występują problemy z oddychaniem również mogą być przeciwwskazaniem do stosowania konopi – przynajmniej w formie wziewnej. THC może nasilać problemy pacjentów z koncentracją, uwagą, a także równowagą i poruszaniem się – co może przekładać się nawet na zwiększone ryzyko upadków. Wszystkie te skutki uboczne zależą od konkretnej osoby, jego chorób, rodzaju stosowanej marihuany, dawki i cech osobniczych.

Interakcje medycznej marihuany z lekami na choroby geriatryczne

Bardzo ważny jest także fakt, że marihuana może wchodzić w interakcje z lekami. Tych pacjenci geriatryczni często przyjmują bardzo dużo, czasami wchodzących w pewne interakcje już ze sobą nawzajem. Przy wielu współistniejących schorzeniach może być ciężko dobrać leczenie w taki sposób, by poszczególne medykamenty ze sobą nie kolidowały. Marihuana może nasilać ten proces – kannabinoidy wchodzą w reakcję z kilkoma tysiącami substancji, a wiele interakcji wciąż może być nieznanych.

Źródła

  1. D. Rogowska-Szadkowska, Komu pomaga medyczna marihuana, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2022
  2. Kaufmann, C. N., Kim, A., Miyoshi, M., & Han, B. H. (2022). Patterns of Medical Cannabis Use Among Older Adults from a Cannabis Dispensary in New York State. Cannabis and cannabinoid research, 7(2), 224–230. https://doi.org/10.1089/can.2020.0064
  3. Yang, K. H., Kaufmann, C. N., Nafsu, R., Lifset, E. T., Nguyen, K., Sexton, M., Han, B. H., Kim, A., & Moore, A. A. (2021). Cannabis: An Emerging Treatment for Common Symptoms in Older Adults. Journal of the American Geriatrics Society, 69(1), 91–97. https://doi.org/10.1111/jgs.16833
  4. Solomon, H. V., Greenstein, A. P., & DeLisi, L. E. (2021). Cannabis Use in Older Adults: A Perspective. Harvard review of psychiatry, 29(3), 225–233. https://doi.org/10.1097/HRP.0000000000000289
  5. Beedham, W., Sbai, M., Allison, I., Coary, R., & Shipway, D. (2020). Cannabinoids in the Older Person: A Literature Review. Geriatrics (Basel, Switzerland), 5(1), 2. https://doi.org/10.3390/geriatrics5010002
  6. Mueller, R. L., Ellingson, J. M., Bidwell, L. C., Bryan, A. D., & Hutchison, K. E. (2021). Are the Acute Effects of THC Different in Aging Adults?. Brain sciences, 11(5), 590. https://doi.org/10.3390/brainsci11050590