Flawonoidy od dawna są celem badań naukowców, bowiem związki te prezentują szeroki wachlarz dobroczynnych działań na ludzki organizm. Są łatwo dostępne, a często niedoceniane. Dzielą się na wiele składników, którym warto przyjrzeć się bliżej. W artykule przybliżymy flawony i ich działanie.
Czym są flawony?
Flawony są jednym z rodzajów flawonoidów (bioflawonoidów), czyli organicznych związków występujących w roślinach.
- Flawony stanowią dużą podgrupę flawonoidów, pochodnych flawonoli i flawanonów.
W jakich roślinach występują flawony?
Flawony znajdziemy w wielu produktach, które spożywane są na co dzień. Często nie mamy świadomości o ich obecności w kupowanych np. ziołach czy warzywach.
Gdzie zatem szukać flawonów? Znajdziemy je m.in. w takich produktach, jak:
- seler,
- pietruszka,
- rumianek,
- czerwona papryka,
- mięta,
- ginko biloba,
- szałwia,
- kiwi.
Flawony znajdziesz również w produktach konopnych, np. olejkach CBD.
Zapamiętaj: flawonoidy konopne noszą nazwę „kannaflawiny”.
W niektórych kwiatostanach konopi znajdziemy aż 2,5 % tych unikatowych kannaflawinów.
Poniższa tabela przedstawia rodzaje flawonów oraz gatunki, w których występują, są to np.
| prymetyna | Primula sp. (kwiaty) |
| chryzyna | Populus sp. Passiflora incarnata Pinus sp. (drewno) Propolis |
| apigenina | Chamomilla recutita Anthemie nobilis Dalia variabilis |
| akacetyna | Robinia pseudoacacia Ammi visnaga |
| luteolina | Asteraceae (kwiaty) Digitalis purpura (liście) |
| diosmetyna | Lamiaceae Scrophularia nodosa Petroselinum sativum |
źródło: ROŚLINNE ZWIĄZKI BARWNE, ICH WŁAŚCIWOŚCI BIOLOGICZNE
ORAZ MOŻLIWOŚCI WYTWARZANIA W KULTURACH IN VITRO
Olga Bołonkowska, Agnieszka Pietrosiuk, Katarzyna Sykłowska-Baranek,
Katedra i Zakład Biologii i Botaniki Farmaceutycznej, Wydział Farmaceutyczny
Warszawski Uniwersytet Medyczny, ul. Banacha 1, 02-097 Warszawa
Rodzaje i podział flawonów
Każda podgrupa flawonoidów, czyli w tym również flawony, dzielą się jeszcze na dodatkowe związki. W zakres flawonów wliczane są na przykład:
- Apigenina – która występuje w wielu roślinach, cechuje ją bardzo duża aktywność biologiczna. Wykazuje właściwości przeciwzapalne i przeciwbakteryjne. Pozytywnie wpływa również na komórki nerwowe. Wzmacnia wytrzymałość organizmu. Doceniana m.in. przez sportowców.
- Diosmetyna – czyli naturalny związek występujący w roślinach, np. kaukaskiej wyce, oregano czy mięcie. Wykazuje działanie przeciwalergiczne i przeciwzakaźne.
- Luteolina – to flawonoid o żółtym wyglądzie i krystalicznej formie. Rośliny z zawartością luteoliny od dawna stosowano w medycynie chińskiej. Związek ten wykazuje bowiem duży potencjał leczniczy, może korzystnie wpływać na komórki nerwowe chroniąc je. Działa też przeciwzapalnie.
Działanie i właściwości flawonów
Flawony odznaczają się szerokim spektrum oddziaływania na ludzki organizm. Zobacz, jakie właściwości prezentują:
- działanie antyoksydacyjne,
- przeciwzapalne,
- przeciwbakteryjne,
- wzmacniające organizm,
- przeciwalergiczne,
- przeciwzakaźne, itp.
Dzięki tak rozległym właściwościom związki te mogą być z powodzeniem wykorzystywane w profilaktyce czy leczeniu wielu schorzeń. Badania wykazały pozytywny wpływ flawonów na takie choroby, jak np.
- choroby nowotworowe,
- nadciśnienie,
- cukrzyca,
- stany zapalne organizmu.
„W badaniach doświadczalnych wykazano, że niektórym z flawonoidów można przypisać działanie przeciwcukrzycowe. (…) Daidzeina, luteolina i 7-O-glukozyd luteoliny, hamując aktywność enzymów α-amylazy iα-glukozydazy, a glikozydy kwercetyny osłabiając działanie transporterów glukozy np. SGLT-1 w enterocytach, mogą spowolnić wchłanianie glukozy w jelicie. Zapobiega to gwałtownemu zwiększeniu ilości glukozy we krwi po posiłku”
Flawonoidy w profilaktyce i terapii. Monika Majewska,Hanna Czeczot – Katedra i Zakład Biochemii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.
Flawony jako barwniki
Flawonoidy to związki charakterystyczne dla roślin kwiatowych. Występują one jako rozpuszczone w soku komórkowym, zazwyczaj żółte barwniki kwiatów czy liści, rzadziej możemy spotkać je w owocach, korze czy nasionach.
- Flawony są to jasnożółte i kremowe barwniki kwiatów.
Zastanawiasz się, po co roślinom kolory (poza walorami estetycznymi)?
- Barwne kwiaty służą m.in. uatrakcyjnianiu roślin/ kwiatów zapylanych przez owady.
- Flawony/ flawonoidy jako barwniki zlokalizowane są w powierzchniowych warstwach tkanek roślinnych, poza nadawaniem roślinie koloru, chronią je również przed promieniowaniem ultrafioletowym.
Naukowcy o flawonach i badaniach
Flawony są od dawna przedmiotem badań i szeregu analiz naukowców. Ceni się flawonoidy przede wszystkim za ich leczniczy potencjał w zakresie działanie przeciwzapalnego, przeciwalergicznego i antyoksydacyjnego.
„Oprócz ogólnego działania przeciwzapalnego niektóre flawonoidy wykazują właściwości przeciwalergiczne. Zaobserwowano, że mogą dodatkowo oddziaływać na komórki układu odpornościowego. Ich działanie polega na hamowaniu proliferacji limfocytów, zahamowaniu syntezy Ig klasy E, G, M, A oraz uwalnianiu cytokin. Mogą również hamować aktywność enzymów lizosomalnych, biorących udział w procesach zapalnych i alergicznych. Przykładami flawonoidów o właściwościach przeciwalergicznych są kwercetyna i luteolina, które oprócz obniżania syntezy mediatorów zapalnych hamują również uwalnianie histaminy z mastocytów pobudzonych wcześniej IgE”
Flawonoidy w profilaktyce i terapii, Monika Majewska,Hanna Czeczot – Katedra i Zakład Biochemii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.
Więcej o działaniu flawonoidów przeczytasz w tych badaniach.
Zastosowanie flawonów w medycynie
Flawony, jako podgrupa flawonoidów, jest dużym leczniczym potencjałem w zakresie wspierania terapii wielu chorób.
- Bardzo dobre wyniki działania wykazują flawony w walce z objawami menopauzy – prezentują one bowiem właściwości i działanie estrogenne.
- Badania potwierdziły aktywność przeciwnowotworową.
- Związki te wykazują działanie obniżające ryzyko zachorowania na choroby układu sercowo – naczyniowego.
W świetle dotychczas opublikowanych wyników bardzo licznych badań przeprowadzanych w warunkach in vitro i in vivo nie ma wątpliwości, że ze względu na powszechność występowania flawonoidów w świecie roślin i obecność w spożywanej diecie warzyw i owoców oraz ich właściwości antyoksydacyjne, związki te mają duże znaczenie w profilaktyce wielu chorób cywilizacyjnych, np. nowotworów, miażdżycy, cukrzycy, chorób neurodegeneracyjnych i innych. Wielokierunkowe działanie flawonoidów wskazuje również na możliwość ich zastosowania nie tylko w prewencji różnych schorzeń, ale również ich leczeniu, o czym świadczą wyniki badań klinicznych. Przed ostateczną decyzją o zastosowaniu flawonoidów jako potencjalnych leków należy jednak pamiętać o dokładnym sprawdzeniu bezpieczeństwa ich stosowania i prawidłowej ocenie skuteczności działania terapeutycznego.
Flawonoidy w profilaktyce i terapii, Monika Majewska,Hanna Czeczot – Katedra i Zakład Biochemii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.
Pamiętaj: flawony znajdziesz również w konopiach, w produktach takich jak np. olejki. Związki flawonoidowe w konopiach występują w kwiatach i liściach.
Mają korzystny wpływ na funkcjonowanie organizmu.
Flawony to związki, które znajdziemy przede wszystkim w warzywach i owocach. I to właśnie dieta bogata w te produkty powinna być podstawą naszych codziennych posiłków. Zdrowie zaczyna się na talerzu. Nie warto suplementować się popularnymi preparatami, skoro dobroczynne składniki znajdziemy w ziołach, sezonowych owocach czy warzywach.
Urozmaicone warzywno – owocowe posiłki z dodatkiem ziół czy olejków konopnych to nie tylko uczta dla oczu, ale przede wszystkim zdrowie w czystej postaci.
