Jedną z form karania za przestępstwa, także narkotykowe, jest kara grzywny. Jest ona stosowana zarówno samodzielnie, jak i w połączeniu z innymi sankcjami, szczególnie w przypadku przestępstw, które przyniosły sprawcy korzyść majątkową. Wyjaśniamy ile może wynosić i w jakich przypadkach jest nakładana.

Poznaj nasz cykl artykułów poświęconych aspektom prawnym:

Artykuł ma charakter informacyjny. W żaden sposób nie zachęcamy do uprawy, handlu czy spożycia marihuany w krajach, gdzie jest to nielegalne.

Artykuł nie stanowi porady prawnej.

Kara grzywny w Polsce

Grzywna jest jedną z form karania za wykroczenia i przestępstwa w Polsce. Pozostałymi są ograniczenie i pozbawienie wolności, przy czym Kodeks karny dzieli tą ostatnią dodatkowo na „25 lat pozbawienia wolności” i „dożywotnie pozbawienie wolności”. Dwa ostatnie przypadki raczej w kontekście narkotyków nas nie interesują.

Grzywna może przybierać dwie formy – w pierwszej sąd wskazuje konkretną kwotę, w drugiej wyraża się ją w stawkach dziennych, których wysokość zależy od zasobności skazanego.

Grzywna może być samodzielna, jak i kumulatywna. Oznacza to, że może być jedyną formą wymierzenia kary, a może być także dodatkiem np. do kary pozbawienia wolności.

Kiedy stosuje się karę grzywny

Grzywnę stosuje się samoistnie, gdy jest to forma kary przewidziana w danej normie prawnej. Sąd może jednak orzec grzywnę nawet, kiedy nie jest przewidziana dla danego przestępstwa, jeżeli decyduje o zawieszeniu wykonania kary pozbawienia lub ograniczenia wolności. Nie ma jednak takiego obowiązku. Może tak uczynić również, gdy do podstawy wymiaru kary powołany zostanie stosowny przepis z części ogólnej kodeksu karnego – względem którego samoistna grzywna jest przewidziana.

Zawieszając wykonanie kary, sąd może orzec grzywnę, jeżeli jej wymierzenie obok kary pozbawienia wolności na innej podstawie nie jest możliwe.

Art. 71. Kodeksu karnego

Poza grzywną samoistną istnieje także grzywna kumulatywna – czyli wymierzana obok kary pozbawienia wolności. W teorii stanowi uzupełnienie kary wymierzonej względem osoby:

  • która miała zamiar wskutek popełnienia czynu zabronionego osiągnąć korzyść materialną – nie jest przy tym ważne, czy się to udało, liczy się zamiar;
  • która osiągnęła korzyść materialną w wyniku popełnienia przestępstwa – nie jest przy tym ważne, czy taki był cel sprawcy.

W kontekście marihuany oznacza to, że grzywny poza karą ewentualnego pozbawienia lub ograniczenia wolności mogą spodziewać się przede wszystkim dilerzy, osoby uprawiające celem odsprzedaży, przemytnicy czy inne osoby wprowadzające używkę na rynek. Samodzielnej grzywny można natomiast spodziewać się także w innych przypadkach. Jak zatem jest w praktyce?

Grzywna za marihuanę – co mówią przepisy

Posiadanie

Posiadanie marihuany – jak już wiemy – dzieli się na posiadanie nieznacznej ilości marihuany i posiadanie znacznej ilości marihuany.

W przypadku nieznacznej ilości można oczekiwać, że kara grzywny będzie wystarczająca. Wynika to bezpośrednio z art. 62. Ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.

W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Art. 62. ust. 3. Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii Dz.U. 2005 nr 179 poz. 1485

W przypadku większych ilości grzywna może być dodatkiem do innych sankcji lub zostać nałożona w przypadku warunkowego zawieszenia wykonania kary. Punkt pierwszy artykułu 62 wspomnianej ustawy nie zakłada bowiem grzywny jako wymiaru kary za takie przewinienie.

Wydaje się przy tym, że prawdopodobieństwo współwystąpienia grzywny wzrasta wraz z ilością posiadanej substancji, gdyż czym więcej, tym większa szansa na to, że sprawca posiadał ją z zamiarem dalszej odsprzedaży, a więc czerpania korzyści materialnej.

Uprawa

Kary za uprawę nie pozostawiają furtki dla obniżenia wymiaru kary z uwagi na nieznaczne ilości. Zawsze podstawową sankcją jest kara pozbawienia wolności, a grzywna może być orzekana dodatkowo lub przy warunkowym zawieszeniu wykonania. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy zostanie powołany dodatkowo inny przepis z części ogólnej kodeksu karnego, jak zostało opisane powyżej. Prawdopodobieństwo kary finansowej jest tym większe, im więcej roślin było uprawianych – przy kilkudziesięciu krzakach ciężko argumentować, że to na własny użytek i nie było zamiaru uzyskania korzyści materialnej.

Kto, wbrew przepisom ustawy, uprawia mak, z wyjątkiem maku niskomorfinowego, konopie, z wyjątkiem konopi włóknistych, lub krzew koki, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Art. 63. ust. 1. ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii Dz.U. 2005 nr 179 poz. 1485

Sprzedaż

W przypadku sprzedaży kara grzywny może być jedyną nałożoną na sprawcę sankcją, jednak jedynie w przypadku sprzedaży bardzo niewielkich ilości narkotyków. Wynika tak z artykułu 59 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.

W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Art. 59. ust. 3. ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii Dz.U. 2005 nr 179 poz. 1485

Przy większych ilościach będzie to prawdopodobnie jedna z kilku sankcji.

Jest to wręcz pewne w przypadku wprowadzaniu marihuany do obrotu oraz przemytu, gdyż artykuły 55 i 56 wspomnianej ustawy wprost mówią, że sprawca „podlega grzywnie i karze pozbawienia wolności”. Tu ponownie znajdujemy furtkę sprawy mniejszej wagi, gdzie grzywna ma szansę załatwić sprawę, jednak wymaga to bardzo małych ilości.

Prowadzenie pod wpływem

Prowadzenie pod wpływem marihuany nie jest proste do analizy, gdyż czyn ten może być zakwalifikowany zarówno jako wykroczenie (art. 87. Kodeksu wykroczeń), jak i przestępstwo (art. 178a. Kodeksu karnego).

W przypadku wykroczenia kara grzywny może wynosić od 2 500 do 30 000 złotych

Kto, znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega karze aresztu albo grzywny nie niższej niż 2500 złotych.

Art. 87. Kodeksu wykroczeń

Za wykroczenia określone w art. 86 § 1, 1a i 2, art. 86b § 1, art. 87 § 1, art. 92 § 1 i 2, art. 92a § 2, art. 92b, art. 93 § 1, art. 94 § 1, art. 96 § 3 lub art. 97a grzywnę wymierza się w wysokości do 30 000 złotych.

Art. 24. Kodeksu wykroczeń

W przypadku sankcji z Kodeksu karnego wysokość grzywny ustala de facto sąd, na zasadach opisanych w kolejnym akapicie.

§ 1. Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Art. 178a. Kodeksu karnego

Ile może wynosić kara grzywny w Polsce?

Jak zostało już powiedziane, kara grzywny w Polsce może być nakładana na postawie Kodeksu karnego lub Kodeksu wykroczeń – sposób jej naliczania różni się pomiędzy nimi.

W przypadku wykroczeń wysokość wynosić może od 20 do 5000 złotych. Rzadko kiedy jednak zdarzenia związane z marihuaną będą wykroczeniem, choć nie jest to wykluczone np. w przypadku prowadzenia samochodu pod wpływem THC.

§ 1. Grzywnę wymierza się w wysokości od 20 do 5000 złotych, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Art. 24. Kodeksu wykroczeń

Jak jednak również zauważa kodeks wykroczeń, za wykroczenia związane z bezpieczeństwem ruchu drogowego grzywna może wynosić nawet 30 000 złotych.

§ 1a. Za wykroczenia określone w art. 86 § 1, 1a i 2, art. 86b § 1, art. 87 § 1, art. 92 § 1 i 2, art. 92a § 2, art. 92b, art. 93 § 1, art. 94 § 1, art. 96 § 3 lub art. 97a grzywnę wymierza się w wysokości do 30 000 złotych.

Art. 24. Kodeksu wykroczeń

Inaczej sprawa wygląda, gdy do gry wchodzi Kodeks karny. Tam grzywnę podaje się w liczbie stawek dziennych, których wysokość ustalana jest indywidualnie, na podstawie statusu materialnego skazanego. Przepisy określają jednak widełki, w których kara musi się zamknąć.

Liczba stawek musi wynosić pomiędzy 10 a 540. Ich wysokość z kolei nie może być niższa od 10 złotych, ani wyższa od 2000 złotych.

§1. Grzywnę wymierza się w stawkach dziennych, określając liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki; jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, najniższa liczba stawek wynosi 10, zaś najwyższa 540.
§3. Ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe; stawka dzienna nie może być niższa od 10 złotych, ani też przekraczać 2000 złotych.

Art. 33. Kodeksu karnego

Jak łatwo policzyć, minimalna grzywna z Kodeksu karnego to 100 złotych, a maksymalna 1 080 000 złotych

Ile może wynieść grzywna za marihuanę? Przykładowe wyroki

Grzywna za posiadanie marihuany

W przypadku małych ilości, jeżeli sprawa nie była umorzona, często kończyła się samą grzywną. Często zasądzane kary za posiadanie małych ilości na własny użytek wynoszą od 600 do 1000 złotych. Padły takie np. w sprawach o posiadanie 0,436 grama marihuany (600 zł, 60 stawek po 10 złotych)[5] lub w dość skomplikowanej do streszczenia sprawie kilku studentów w akademiku, gdzie zasądzono m.in. 1000 złotych na Fundusz Pomocy Pokrzywdzonym i Pomocy Postpenitencjarnej[6].

Warto przytoczyć także inny ciekawy wyrok – ciekawy, bo za posiadanie 0,11 grama suszu konopi. Oskarżonemu również wymierzono karę grzywny w wysokości 1000 zł (100 stawek dziennych po 10 zł).[7]

Co nie mniej ciekawe, niższy wyrok zasądzono względem osoby, która posiadała 0,59 grama marihuany i 0,23 grama haszyszu – a było to 600 zł (60 stawek dziennych po 10 zł).[8]

Grzywna za uprawę marihuany

Uprawa 13 sztuk konopi połączona z posiadaniem 0,85 grama marihuany zakończyła się wyrokiem skazującym z orzeczoną grzywną w wysokości 70 stawek dziennych po 15 zł każda (1050 zł).[9]

Szukając przykładu wyroków łączonych można natknąć się np. na taki za uprawę, wytwarzanie i udzielanie konopi, a dodatkowo posiadanie amunicji do broni palnej. Oskarżony uprawiał 85 sztuk konopi, a przy nim znaleziono 132,92 g marihuany i 250,48 g żywicy konopi. Za wszystko dostał 2 lata więzienia i grzywnę w wysokości 500 zł (50 stawek po 10 zł).[10]

Grzywna za sprzedaż marihuany

W sprawie dotyczącej przemytu znacznej ilości narkotyków, a także ich posiadania i udzielania z zamiarem osiągnięcia korzyści majątkowej Sąd Apelacyjny w Opolu wymierzył karę 50 stawek dziennych po 15 zł jedna – poza karą więzienia, której wykonanie jednak warunkowo zawieszono na okres 5 lat.[11]

W obszernej sprawie, którą ciężko streścić w kilku słowach, dotyczącej wprowadzania narkotyków na rynek i uczestnictwa w zorganizowanej grupie przestępczej, pomiędzy innymi karami znalazły się także grzywny w wysokości 1800 zł (180 stawek po 10 zł).[12]

Grzywna za prowadzenie pod wpływem

Grzywny tutaj mogą być bardzo różne, zależne od kwalifikacji czynu. Wynosić mogą:

  • w przypadku wykroczenia: od 2 500 do 30 000 złotych.
  • w przypadku przestępstwa: zgodnie z zasadami Kodeksu karnego opisanymi powyżej (od 100 do 1 080 000 złotych)

W 2018 w Gliwicach Sąd Okręgowy uznał kierowcę pod wpływem THC (w stężeniu 4,26 ng/ml krwi) winnym popełnienia przestępstwa i skazał go na karę 4000 zł grzywny.[13]

Z kolei w sprawie Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe z 2017 roku o prowadzenie pojazdu pod wpływem THC, sprawę zaklasyfikowano jako wykroczenie i wymierzono 1500 zł grzywny. Stężenie ∆9-THC wynosiło w tym przypadku 4,1 ng/ml.[14]

W przypadku wyższych stężeń dominują kary ograniczenia wolności (prace społeczne) i zakazy prowadzenia pojazdów.

Należy jednak pamiętać, że każda sprawa jest inna i ostateczne rozstrzygnięcie może się różnić od przytoczonych.

Podsumowanie

Grzywna w Polsce może być karą samodzielną lub łączoną z innymi sankcjami. Może wynosić od 100 do ponad miliona złotych – w zależności od zasobności portfela sprawcy. W praktyce, w sprawach o posiadanie lub uprawę marihuany jest to najczęściej od 500 do 2000 złotych.

Szczegółowe zasady naliczania i zasądzania grzywny zostały opisane powyżej. Przedstawione wyroki to jedynie wybór przykładowych spraw z całej Polski. Zainteresowanych odsyłamy do Portalu Orzeczeń Sądów Powszechnych, gdzie można zapoznać się z pozostałymi orzeczeniami polskich sądów.

Źródła

  1. https://isws.ms.gov.pl/pl/pojecia-i-definicje/index,2.html
  2. Kodeks karny
  3. Kodeks wykroczeń
  4. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii Dz.U. 2005 nr 179 poz. 1485
  5. Sąd Okręgowy w Siedlcach, Sygn. akt II Ka 516/13
  6. Sąd Rejonowy w Chorzowie, Sygn. akt II K 71/19
  7. Sąd Okręgowy w Bydgoszczy, Sygn. akt IV Ka 617/14
  8. Sąd Rejonowy w Golubiu-Dobrzyniu, Sygn. akt II K 31/16
  9. Sąd Okręgowy w Świdnicy, Sygn. akt IV Ka 315/14
  10. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu, Sygn. akt II AKa 134/14
  11. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu, Sygn. akt II AKa 396/12
  12. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu, Sygn. akt II AKa 311/20
  13. Sąd Okręgowy w Gliwicach, Sygn. akt VI Ka 397/18
  14. Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Południe, Sygn. akt III K 848/16