Posiadanie marihuany to w Polsce przestępstwo zagrożone karą więzienia do lat 3. Co więcej, kara ta może wzrosnąć nawet do 10 lat, jeżeli ilość narkotyku była znaczna.[1] Czy istnieją jakieś warunki, które spowodują odwrotny efekt – obniżą potencjalne konsekwencje? Okazuje się, że tak – z umorzeniem sprawy włącznie.

Poznaj nasz cykl artykułów poświęconych aspektom prawnym:

Artykuł ma charakter informacyjny. W żaden sposób nie zachęcamy do uprawy, handlu czy spożycia marihuany w krajach, gdzie jest to nielegalne.

W sprawie karnej można wskazać na pewne okoliczności, skutkujące nawet uniewinnieniem. Do takich możliwości zalicza się:

  • całkowite umorzenie ze względu na nieznaczną ilość narkotyków, na własny użytek
  • całkowite umorzenie ze względu na znikomą szkodliwość społeczną
  • zawieszenie postępowania ze względu na poddanie się oskarżonego leczeniu odwykowemu
  • zastosowanie tzw. okresu próby

Typy czynu zabronionego – zwiększona szkodliwość społeczna

W polskim prawie karnym istnieje typizacja czynów zabronionych. Typ podstawowy spełnia minimum opisu zabronionego zachowania. W pozostałych typach jest on odpowiednio modyfikowany. W omawianym przypadku typem podstawowym będzie posiadanie narkotyków – marihuany.

Jeżeli przestępstwo wykazuje zwiększoną szkodliwość społeczną, czyn może zostać zakwalifikowany do tzw. typu kwalifikowanego. W tym przypadku jest to posiadanie znacznej ilości marihuany – uprawa i sprzedaż marihuany.

Trzeci przypadek jest wtedy, gdy istnieją przesłanki obniżające sankcje. Jest to typ uprzywilejowany. W tym przypadku typem uprzywilejowanym jest wypadek mniejszej wagi, który zachodzi, gdy czyn charakteryzuje się zmniejszoną szkodliwością społeczną – posiadanie na własny użytek w celach medycznych.

Niewielkie ilości marihuany a przestępstwo mniejszej wagi

Za takie uznaje się przestępstwo, w przypadku którego okoliczności łagodzące przeważają nad obciążającymi. W praktyce kryteria, które bierze się pod uwagę to: rodzaj posiadanego narkotyku, jego ilość oraz profil oskarżonego.

Rodzaj narkotyku znamy – w omawianym przypadku będzie to marihuana. Spełnia to wymagania do uznania zdarzenia za wypadek mniejszej wagi.

Profil oskarżonego dotyczy jego przeszłości kryminalnej. Pod uwagę brana jest np. sytuacja życiowa, plany zawodowe, sposób życia i historia konfliktów z prawem. Ponadto uwzględnieniu podlegają okoliczności wejścia w posiadanie narkotyku. Inaczej sąd będzie patrzył na jednorazowy impuls, inaczej na recydywę.

Z ilością marihuany sprawa robi się bardziej skomplikowana. W ustawie nie jest podana żadna wartość, według której definiowałoby się sformułowanie „nieznaczna ilość narkotyków”. W pierwszej wersji załącznika do ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii wartość uznawana za znaczną była ustalona jako 10 gramów marihuany. Do tych danych odnosi się część sądów w swoim orzecznictwie[2]. Inne orzecznictwa wskazują, że znaczna ilość jest w stanie zaspokoić potrzeby co najmniej kilkudziesięciu uzależnionych osób. Wówczas sądy postrzegają ją jako ilość zaspokajającą co najmniej 20 osób.[3]

W tym przypadku tak czy inaczej, czym więcej sąd uznaje za znaczną, tym lepiej. Typowe posiadanie ograniczone do maksymalnie kilku gramów marihuany powinno dać się podciągnąć pod przestępstwo mniejszej wagi. Nie można tego jednak traktować jako porady prawnej. Dopóki ustawodawca nie sprecyzuje tego pojęcia, nie można mieć żadnej pewności.

Podsumowując, za przestępstwo mniejszej wagi zazwyczaj będzie można uznać posiadanie kilku gramów marihuany na własny użytek, przez osobę wcześniej niekaraną.

Umorzenie sprawy za marihuanę

Co daje nam taka klasyfikacja? „W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.” Jest to dokładny cytat z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.

Przewiduje ona nawet możliwość umorzenia postępowania, także jeszcze przed wydaniem postanowienia o wszczęciu śledztwa lub dochodzenia. Jeżeli oskarżony jest osobą niekaraną za przestępstwo umyślne i posiada tzw. czystą kartę karną, to najprawdopodobniej tak właśnie się stanie. Postępowanie karne ma dużą szanse zostać wówczas warunkowo umorzone.

W tym momencie warto jednak zwrócić uwagę na duże znaczenie aktywności strony broniącej. Domniemanie niewinności istnieje, ale w przypadku jasnych dowodów to na barkach strony oskarżanej jest wskazanie wszelkich okoliczności łagodzących.

Jeżeli popełnione przestępstwo zostanie uznane za wypadek mniejszej wagi, a postępowanie nie zostanie umorzone, Sąd orzeka karę grzywny od 10 do 540 stawek dziennych.

Ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe; stawka dzienna nie może być niższa od jednej trzydziestej części minimalnego wynagrodzenia ani też przekraczać jej czterystukrotności.

Art. 23. Kodeks karny skarbowy

Posiadanie marihuany a recydywa – co wtedy?

Nie każdy może się jednak poszczycić czystą kartą. Jakie korzyści oferuje osobom uprzednio skazanym wypadek mniejszej wagi? Kiedy osoby karane mogą liczyć na mniejszy wyrok?

Otóż w tych samych okolicznościach, jednak wyrok będzie wyższy, niż w przypadku osób mających kontakt z organami ścigania po raz pierwszy. Jeżeli narkotykiem jest marihuana, a jej ilość nie przekracza kilku gramów, uznanie przestępstwa za wypadek mniejszej wagi znacząco podnosi szansę uniknięcia bezwzględnego pozbawienia wolności. W takim przypadku sprawa nie zostanie wprawdzie umorzona, ale oskarżony z dużą dozą prawdopodobieństwa nie trafi za kratki. Grozić mu będzie jednak grzywna oraz tzw. zawiasy – warunkowe zawieszenie wykonywania kary. Wtedy należy się już pilnować, gdyż w przypadku kolejnego przestępstwa nie uda się uniknąć odsiadki.

Na koniec, jako ciekawostkę, warto wspomnieć, że w Polsce kary za posiadanie kilku gramów marihuany najczęściej wynoszą od kilku miesięcy do 1,5 roku więzienia – z warunkowym zawieszeniem wykonania kary.

Źródła:

[1]Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii.
[2]Wyrok SA w Lublinie z dnia 29 września 2005 r., sygnatura sprawy II AKa 217/05
[3]Wyrok SN z 1 marca 2006 r., II KK 47/05, KZS 2006, nr 7–8, poz. 12, s. 10–11; I KZP 10/09, KZS 2009, nr 11, poz. 10, s. 9; postanowienie SN z 23 lutego 2017 r., IV KK 19/17, Baza Orzeczeń SN

Tekst zawiera treści ogólne i nie jest poradą prawną. Jeżeli potrzebujesz porady prawnej, skontaktuj się z adwokatem lub radcą prawnym.